Hiệu trưởng cần tư duy như một CEO

Không chỉ là lý thuyết và học thuật

Được xác định là “lò” đào tạo nguồn nhân lực theo hướng đa ngành và chuyên sâu về lĩnh vực giao thông vận tải, UTT là một trong những cơ sở giáo dục đại học (thuộc Bộ Xây dựng) đã sớm “tự lo” được cho mình theo đúng nghĩa là đơn vị sự nghiệp công lập, thực hiện tự chủ đại học (ĐH), tự chủ tài chính… qua đó tạo ra những bước tiến dài trong lịch sử phát triển, góp phần khơi thông các nguồn lực và đẩy mạnh năng lực đào tạo của nhà trường.

Thương hiệu UTT đã được định vị qua những lĩnh vực thế mạnh như: Trí tuệ nhân tạo và giao thông thông minh; logistics và quản lý chuỗi cung ứng… Hay những ngành học mới nổi, nhu cầu xã hội đang ngày một cao như: Công nghệ ô tô điện và ô tô hybrid; đường sắt tốc độ cao; mô hình thông tin công trình giao thông (BIM); công nghệ kỹ thuật vi mạch bán dẫn…

PV:Hướng đi của UTT trong những năm gần đây khá sát với “cung- cầu” trên thị trường lao động. Để có một lối đi phù hợp, giúp trường tăng tốc phát triển nhanh, “gốc rễ” của vấn đề này nằmở đâu, thưa ông?

Đầu tiên, đó phải là một tập thể luôn trăn trở vì sự phát triển. Riêng người đứng đầu phải thực sự thao thức vì sự nghiệp chung của nhà trường - của cả “đoàn tàu UTT” mới có thể đi đúng đường và tiến nhanh về phía trước.

Đặc biệt, trong bối cảnh từ năm 2026 trở đi, các trường ĐH phải tự chủ tài chính, phải đảm bảo chi thường xuyên mà không năng động, sáng tạo và không liên tục đổi mới thì khó trụ vững.

Trong nhà trường, những giá trị nào bất di bất dịch, cần có của môi trường sư phạm thì phải tôn trọng thực hiện. Ngoài ra, chúng tôi đề cao những giá trị của đổi mới, ý tưởng sáng tạo, và biến nó thành lợi thế cạnh tranh của trường” - PGS,TS Nguyễn Hoàng Long.

Từ thực tiễn công tác của chúng tôi, tôi cho rằng người đứng đầu, điều hành hành bộ máy của nhà trường không chỉ là một nhà sư phạm,với lý thuyết và học thuật mà có khi cũng cần phải tiếp cận vấn đề này dưới góc nhìn của một CEO, mới tự chủ được trong đào tạo ĐH, qua đó mới đảm bảo được đời sống của cán bộ, giảng viên và có nguồn để chi cho đầu tư phát triển rồi tiến tới việc phát triển, hội nhập…

UTT và Tcty Đường sắt Việt Nam ký kết hợp tác đào tạo nguồn nhân lực đường sắt tốc độ cao.

PV: Tự chủ ĐH đã được đề cập từ rất lâu nhưng rõ ràng là không phải trường nào cũng đủ “sức khỏe”để tự tồn tại. Ở UTT, việc “tự lo” cho mình đã diễn ra như thế nào trong quá trình thực hiệnnhiệm vụ giáo dục ĐH, thưa ông?

Để tồn tại được điều quan trọng là phải có một nguồn nhân lực tốt và tài chính đủ mạnh. Thực tế, nếu không có nguồn nhân lực tốt, thì không thể tiếp cận theo hướng đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực và cũng không thể thu hút được người học. Đó là bài toán khó đối với một số trường, bởi để tuyển dụng được giảng viên giỏi, có học hàm, học vị cao về trường, thì cần phải có tiền để trả lương cho họ.

Thực tế đó buộc chúng tôi phải tiếp cận linh hoạt theo hướng ở trong nhà trường những giá trị nào là bất di bất dịch, cần phải có của một môi trường sư phạm thì phải tôn trọng thực hiện. Ngoài ra, chúng tôi đề cao những giá trị của sự đổi mới, ý tưởng sáng tạo trong dạy và học rồi biến nó thành lợi thế cạnh tranh của trường mình. Có thế mới tạo ra được nguồn thu, đủ đảm bảo đời sống cho đội ngũ giảng viên để họ yên tâm giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

Một giảng viên là tiến sĩ thì phải được hưởng chế độ tương xứng với trí tuệ, công sức họ bỏ ra; là giáo sư thì thu nhập phải cao gấp đôi “ông” tiến sĩ. Điều này là rạch ròi ở trong trường, vì đó là động lực để cống hiến chứ không thể theo kiểu “chấm công” như mô hình hợp tác xã ngày xưa.

“Dồn điền đổi thửa” là cần thiết

PV:Ông có thể chia sẻmột số kinh nghiệm và phương thức quản trị ĐH mà UTT đã áp dụng và đã thu được kết quả trong thời gian gần đây?

Chúng tôi quan tâm đến mô hình liên kết “3 nhà” (nhà nước - nhà trường-doanh nghiệp). Trước đây, mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp hay nói rộng ra là với thị trường nhân lực còn lỏng lẻo, ít ràng buộc với nhau. Nhưng gần đây, UTT đặc biệt chú trọng khâu nay. Cụ thể, phải rõ ràng trong hợp tác, 2 bên cần gì khi ngồi lại với nhau; nhu cầu xã hội là gì, khả năng đáp ứng của trường tới đâu...? Những điều này phải biết để khi kết nối với nhau trong đào tạo, cung ứng nguồn nhân lực là phải rõ địa chỉ và có hiệu quả.

Thời gian qua, UTT đã thỏa thuận hợp tác đào tạo nguồn nhân lực đường sắt tốc độ cao với Tcty Đường sắt Việt Nam và một số Ban quản lý dự án trong lĩnh vực này; phối hợp với Công ty ô tô Hyundai Hàn Quốc đào tạo nhân lực công nghệ kỹ thuật ô tô…

Bộ Xây dựng là cơ quan chủ quản của UTT. Với vai trò là cơ quan quản lý, bộ đã rất quan tâm, sát sao kể cả khi trường khó khăn lẫn lúc đang đà phát triển. Phía nhà trường đã chủ động phối hợp với các đơn vị thuộc bộ nên đã nhận được sự chỉ đạo, hỗ trợ kịp thời. Cụ thể, mới đây lãnh đạo Bộ Xây dựng đã đồng ý bố trí một khoản đầu tư công cho cơ sở vật chất của UTT, dự kiến sẽ triển khai trong 2026-2027.

Khi đã có nhân lực rồi mà không có cơ sở hạ tầng (thiết bị, giảng đường, phòng thí nghiệm,...) đồng bộ thì chất lượng đào tạo sẽ không toàn diện. Vì thế, chúng tôi đã, đang tính tới việc đầu tư cơ sở vật chất khép kín - nơi đó có giảng đường, phòng hội thảo lẫn nhà nghỉ... để thu hút các chuyên gia, nhà khoa học một số trường ĐH trên thế giới đến UTT nghiên cứu, truyền thụ kiến thức.

Đoàn công tác của Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh về thăm, làm việc với UTT

PV: Thực hiện Nghị quyết 71-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục đào tạo, sắp tới nhiều trường ĐH sẽ về chung“một nhà” để giảm đầu mối và nâng cao chất lượng. Quan điểm của cá nhân ông về cuộc “đại phẫu” lần này trong lĩnh vực giáo dục ĐH?

Tôi hoàn toàn ủng hộ chủ trương trên và có thể nói đây giống như một cuộc “dồn điền đổi thửa”. Theo đó, những trường nào không đủ các tiêu chí thì phải bị giải thể hoặc sáp nhập, để từ đó hình thành nên những cơ sở đào tạo ĐH lớn mạnh, có tiềm lực, có không gian để phát triển và vươn tầm khu vực, quốc tế.

Hiện, vẫn có những trường quy mô đào tạo rất nhỏ, tuyến sinh không đủ dẫn tới việc thu không đủ bù chi, rất khó khăn.. Ngoài ra, cũng có những trường không thỏa mãn các điều kiện về chuẩn của một cơ sở giáo dục ĐH theo quy định của Bộ GD&ĐT (40 sinh viên/giảng viên; 40% giảng viên có trình độ tiến sĩ...) thì cần phải tính toán lại. Bởi như tôi đã trao đổi ở trên, chất lượng nguồn nhân lực không cao, không thu hút được người học, nguồn thu không đạt thì đó chẳng khác nào là những “ô, thưa” nhỏ nằm cạnh một cánh đồng rộng lớn, cần phải tổ chức lại cho phù hợp.

Trong nông nghiệp, người ta vẫn hay nói tới con số “bao nhiêu tấn/ha”, thì ở đây chúng ta cũng cần xem xét dưới góc độ hiệu quả của một sơ sở giáo dục ĐH xem nó đã phù hợp với quy định của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục hay chưa, trường đó có đủ lực hay không...?

Ở đây, chúng ta cần nhìn nhận cuộc đại sắp xếp các trường lần này là để lớn mạnh và phát triển vì đại cục chứ không đơn thuần là chuyện “tôi” về thuộc trường “anh” hay “anh” về thuộc trường “tôi”.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

Vũ Lanh