Hiệu ứng 'Mưa đỏ' và hướng đột phá cho phim đặt hàng

Ông Lê Hải Bình - Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - gặp mặt Đoàn làm phim "Mưa đỏ". Ảnh ST

Màu sắc mới của phim Nhà nước đặt hàng

“Mưa đỏ” đã cán mốc hơn 650 tỷ đồng tính đến hết ngày 15/9. Kể từ khi chính thức công chiếu vào 22/8/2025, phim của đạo diễn Đặng Thái Huyền (Hãng Điện ảnh Quân đội nhân dân) có mức tăng trưởng doanh thu cao nhất lịch sử đến nay.

Với kết quả này, “Mưa đỏ” lần lượt vượt “Bộ tứ báo thủ” của Trấn Thành để trở thành phim có doanh thu phòng vé cao nhất năm 2025, cũng như phim “Mai” của Trấn Thành để giành ngôi phim ăn khách nhất mọi thời đại…

Phim “Mưa đỏ” đã trở thành phim ăn khách nhất lịch sử điện ảnh Việt Nam đến nay, với doanh thu kỷ lục, hơn 650 tỷ đồng. Ảnh: Thanh Hằng

Giới chuyên gia trong lĩnh vực điện ảnh đánh giá, kết quả này một lần nữa khẳng định những thành quả của phim do Nhà nước đặt hàng, với sự tham gia của đơn vị tư nhân để thực hiện; đồng thời cho thấy sức hút thực sự của bộ phim mang đậm ý nghĩa, giá trị lịch sử.

Bộ phim kể về cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972 của các chiến sỹ Tiểu đội 1, Tiểu đoàn K3 Tam Đảo của Quân Giải phóng, chống lại sự tấn công của Quân lực Việt Nam Cộng hòa có sự hỗ trợ của cố vấn và quân đội Mỹ. Phim được chuyển thể kịch bản từ tiểu thuyết của nhà văn Chu Lai.

“Mưa đỏ” là câu chuyện lịch sử được kể qua điện ảnh và truyền được cảm xúc tới người xem. Đây chính là thành công của tác phẩm - đạo diễn Trịnh Quang Tùng chia sẻ.

Điều đáng mừng nữa, theo lãnh đạo Trung tâm Chiếu phim Quốc gia, khán giả đã dành cho bộ phim những tràng pháo tay không ngớt, thậm chí xúc động rơi nước mắt khi xem phim.

Trước “Mưa đỏ”, bộ phim “Đào, phở và piano” trở thành hiện tượng của phòng vé, khi liên tục lập kỷ lục về lượng khách, suất chiếu tại rạp. Bộ phim “Đào, phở và piano” chính thức được công chiếu từ ngày 10/2 (mùng 1 Tết Giáp Thìn) với 3 suất chiếu/ngày. Do số lượng khách truy cập đặt mua vé quá đông, nhiều thời điểm, hệ thống bán vé online gặp sự cố, vé phim chỉ được bán trực tiếp tại quầy.

Phim “Đào, phở và piano” là tác phẩm của biên kịch, đạo diễn Phi Tiến Sơn, do Nhà nước đặt hàng, đầu tư kinh phí 20 tỷ đồng với sự hiện diện của nhiều nghệ sỹ nổi tiếng trong giới nghệ thuật như: Nghệ sỹ nhân dân Trung Hiếu, diễn viên Anh Tuấn, diễn viên Doãn Quốc Đam, ca sỹ Tuấn Hưng... Phim lấy cảm hứng từ cuộc chiến 60 ngày đêm vào cuối năm 1946, đầu năm 1947 của quân dân Hà Nội “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” chống giặc Pháp.

Cả hai bộ phim về đề tài lịch sử đều để lại dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả khi theo dõi, đồng thời cho thấy sức hút của đề tài lịch sử được thể hiện theo cách làm mới và thực sự "chạm" tới cảm xúc của người xem.

Vướng cơ chế, nhiều phim đặt hàng phải "cất kho"

Hiện thị trường tồn tại hai dòng phim, phim do Nhà nước đặt hàng, sử dụng ngân sách để sản xuất với mục đích giáo dục truyền thống, quảng bá giá trị văn hóa của dân tộc và phim tư nhân sản xuất dựa trên nhu cầu, thị hiếu của công chúng.

Tuy nhiên, phim tư nhân luôn thắng thế không chỉ ở doanh thu mà cả các giải thưởng nghệ thuật. Điều này đang đặt ra những áp lực phải đổi mới để lấy lại vị thế của phim Nhà nước…

Một cảnh trong phim "Mưa đỏ"

Nhìn nhận về thành công của những bộ phim Nhà nước đặt hàng thời gian qua, nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Vi Kiến Thành cho rằng, thành công vang dội của “Mưa đỏ” không phải ngẫu nhiên. Bộ phim có kịch bản chặt chẽ, chất lượng nghệ thuật cao, lại ra mắt đúng thời điểm kỷ niệm trọng đại của đất nước.

Sự tham gia của ê-kíp sáng tạo hàng đầu, từ quay phim Lý Thái Dũng đến đội ngũ thiết kế bối cảnh tái dựng Quảng Trị trên hàng chục hécta, cùng sự hỗ trợ to lớn của quân đội, đã làm nên một tác phẩm hội tụ đủ yếu tố để chạm tới trái tim khán giả.

“Những điều kiện để mang đến thành công cho một bộ phim, trước hết là ở kịch bản tốt, diễn viên chuyên nghiệp, giàu cảm xúc và bối cảnh phù hợp, được dàn dựng công phu… “Mưa đỏ” đã đáp ứng tốt những yêu cầu này” - ông Vi Kiến Thành đánh giá.

Công chúng giao lưu với Đoàn làm phim "Mưa đỏ"

Từ “Mưa đỏ”, theo các chuyên gia, ngoài vấn đề chất lượng phim, làm thế nào để “thổi hồn”, mang đến luồng gió mới cho loại hình phim Nhà nước đặt hàng là vấn đề cần được xem xét dưới nhiều góc độ trong thời gian tới.

Bởi lẽ, mỗi năm có hàng chục tác phẩm được Nhà nước đặt hàng, cấp ngân sách cho sản xuất, song số phim có cơ hội bùng nổ như “Đào, phở và piano”, “Mưa đỏ” lại thuộc trường hợp khá hiếm hoi.

“Điều đó cho thấy nhìn chung, phim được ngân sách tài trợ vẫn chưa tạo được đột phá” - một chuyên gia trong lĩnh vực phê bình điện ảnh cho biết.

Nhiều bộ phim trong số đó được đánh giá cao về chuyên môn, tính nghệ thuật khi giành nhiều giải thưởng điện ảnh song vẫn không để lại ấn tượng với người xem. Tuy nhiên, sau khi hoàn thành, nhiều tác phẩm khó cạnh tranh với phim thương mại, không thể ra rạp, dẫn đến tình trạng... "cất kho".

Một trong những nguyên nhân, theo nhiều đạo diễn làm phim, là do vướng mắc cơ chế, các bộ phim này chủ yếu được cấp kinh phí sản xuất, mà chưa có cơ chế hỗ trợ kinh phí cho phát hành, phổ biến phim - trong khi đây là khâu quan trọng để đưa phim đến với công chúng.

Việc bố trí kinh phí cho khâu này chủ yếu do đơn vị hợp tác sản xuất chủ động ứng ra và trông chờ vào lợi nhuận của phim để bù đắp lại. Do đó, nhiều đơn vị ngại rủi ro, nên chỉ thực hiện dựa trên số kinh phí từ ngân sách được cấp và tuân thủ quy trình chặt chẽ của Nhà nước trong lĩnh vực này.

Theo Cục Điện ảnh, đây cũng là mô hình hợp tác đang được ngành văn hóa triển khai trong lĩnh vực văn hóa nói chung, dẫu rằng những bước đi trong quá trình hợp tác còn khá dè dặt do chưa có cơ sở pháp lý, cũng như hướng dẫn cụ thể, rõ ràng.

Người dân xếp hàng mua vé xem phim “Đào, phở và piano”. Ảnh ST

“Cởi trói” cho phim đặt hàng

Nhận diện rõ vấn đề này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang hoàn thiện Dự thảo Nghị định quy định về phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị, dự kiến trình Chính phủ ban hành tháng 12/2025.

Dự thảo Nghị định nêu rõ: Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia hợp tác công - tư trong việc phát hành, phổ biến phim, chuyển nhượng quyền sử dụng, quyền sở hữu phim; đồng thời có chính sách ưu đãi về thuế đối với hoạt động phát hành, phổ biến phim theo quy định của pháp luật về thuế…

Nhấn mạnh công tác phổ biến và phát hành là khâu then chốt của tác phẩm điện ảnh, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú cho rằng, việc ra đời Nghị định giúp giải quyết những nút thắt về cơ chế, chính sách thu hút đơn vị tư nhân tham gia hợp tác với Nhà nước để làm phim, đặc biệt là bổ sung cơ chế dành cho công tác phổ biến, phát hành phim.

Do đó, khi ra đời, Nghị định sẽ là cơ sở pháp lý giải quyết các điểm nghẽn hiện tại, đặc biệt là việc đưa phim Nhà nước đầu tư đến hệ thống rạp chiếu. Điều này không chỉ phục vụ các nhiệm vụ chính trị, mà còn mở ra khả năng khai thác thương mại, tạo nguồn thu bền vững.

“Một bộ phim dù mang giá trị lịch sử, nghệ thuật hay tư tưởng sâu sắc đến đâu, cũng chỉ có thể phát huy sức ảnh hưởng khi tiếp cận được với khán giả. Muốn vậy, hành lang pháp lý, các cơ chế phải thông thoáng, khuyến khích được sự sáng tạo của các thành phần tham gia” - ông Tú cho biết.

N.LỘC