Hiệu ứng thị giác và xúc cảm lịch sử

Cảnh trong phim Mưa đỏ. (Nguồn GALAXY studio)

Từ một phim trường không tên

Bộ phim Mưa đỏ (Điện ảnh Quân đội nhân dân sản xuất) dự kiến được công chiếu dịp Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Thách thức lớn nhất trong quá trình làm phim này không nằm ở kịch bản hay dàn diễn viên, mà là làm sao để khán giả tin rằng, họ đang thật sự bước vào 81 ngày đêm khốc liệt tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972.

Thượng tá Kiều Thanh Thúy, Phó Giám đốc Điện ảnh Quân đội nhân dân, Giám đốc sản xuất phim Mưa đỏ chia sẻ: “Việc tái hiện chiến trường Thành cổ Quảng Trị là một trong những thử thách lớn nhất của nhà sản xuất và đoàn làm phim. Chúng tôi phải nghiên cứu tư liệu, khảo sát thực địa và lịch sử trên nhiều địa điểm tự nhiên để mô phỏng không gian khốc liệt, ngổn ngang và đẫm máu của trận chiến”.

Nhà làm phim không chỉ dựng cảnh mà mỗi ụ pháo, hầm hào, từng tấc đất bị cày xới đều phải được tái hiện theo bản đồ thực chiến. Có sa bàn mô phỏng toàn bộ trận địa, có nhiều khu vực được thiết kế để đặt súng cối thật, dựng hào quân sự, thậm chí có bom mìn giả để mô phỏng cảm giác “sống giữa chiến trường”.

Tuy nhiên, việc tiếp cận đạo cụ chiến tranh, đặc biệt là vũ khí, khí tài, trang phục, lại là một hành trình khác. Theo bà Thúy, để bảo đảm sự phối hợp, hỗ trợ của các đơn vị trong quân đội, nhà sản xuất Điện ảnh Quân đội nhân dân đã chủ động làm việc, trao đổi, xin ý kiến các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng để điều động lực lượng, vũ khí, khí tài cho sản xuất phim, bảo đảm độ chính xác và bảo mật thông tin, cũng như tất cả đạo cụ phục vụ quay phim đều tuân thủ quy định về an toàn.

Ê-kíp làm phim Mưa đỏ đã xây dựng một tổ chuyên gia quân sự, trong đó có sự tham gia của cả các cựu chiến binh từng tham chiến tại Thành cổ Quảng Trị. Mỗi bộ quân phục, mỗi vũ khí đều được phục dựng hoặc chỉnh sửa dựa trên tư vấn, góp ý của các chuyên gia và từ sự nghiên cứu hiện vật thật. Có đạo cụ phải mất hàng tháng hoàn thiện và chỉ để xuất hiện trên phim trong vài giây.

Nguyễn Phương Nam, nam diễn viên chính của Mưa đỏ, “đã rất sốc” trong ngày đầu đặt chân đến phim trường ở Thành cổ Quảng Trị. “Các diễn viên được tập luyện theo tư liệu lịch sử và hình dung lối diễn để có cảm xúc chân thực nhất. Nhưng khi tới bối cảnh quay phim, tôi thật sự choáng vì quy mô dàn dựng, cảm giác như đang đứng giữa một chiến trường khốc liệt”, Phương Nam chia sẻ.

Trước đó, đoàn làm phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối cũng áp dụng phương pháp tương tự để mang đến cảm giác chân thật nhất về chiến tranh trong lòng đất. Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cùng ê-kíp đầu tư dựng hẳn một hệ thống địa đạo thật có tổng chiều dài hàng chục mét, với hệ thống thông khí, ánh sáng, lối đi gập ghềnh và chật hẹp, mô phỏng theo tài liệu lịch sử.

Nữ diễn viên Hồ Thu Anh (vai Ba Hương) chia sẻ: “Tôi thật sự cảm nhận được cái nóng, sự ngột ngạt, thiếu thốn và khốc liệt do hoàn cảnh chiến tranh. Khi tôi được làm quen, tập luyện với vũ khí, sống trong không gian ấy hằng ngày, cảm giác thân thuộc dần hình thành. Chính điều đó giúp cho cảm xúc khi diễn trở nên tự nhiên, không cần gồng mình hay tưởng tượng quá nhiều”.

Khoảng cách công nghệ và tinh thần vượt giới hạn

Trong khi các nền điện ảnh lớn như Hàn Quốc, Trung Quốc, Hollywood hay châu Âu đều có hệ sinh thái hậu kỳ, kỹ xảo điện ảnh riêng cho thể loại phim chiến tranh, từ dựng phim trường, tái hiện thời tiết, địa hình đến mô phỏng trận đánh quy mô, Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn giải quyết mọi vấn đề bằng phương pháp thủ công, tùy theo hoàn cảnh làm từng bộ phim.

Dẫu vậy, các nhà làm phim đương đại trong nước không nản chí. Ê-kíp Mưa đỏ đã nghiên cứu, trao đổi với các chuyên gia có kinh nghiệm trong ngành kỹ xảo quốc tế, đồng thời phối hợp đơn vị hậu kỳ làm kỹ xảo số (VFX) ở trong nước, sử dụng các phần mềm hiện đại nhất. Ngay cả những bối cảnh lớn, có sự xuất hiện của xe tăng, máy bay, pháo binh, cũng được xây dựng bằng cách kết hợp giữa hiệu ứng vật lý và kỹ thuật số. Bà Thúy nhấn mạnh: “Chúng tôi chủ trương kết hợp kỹ xảo thực tế (Practical Effects) và hậu kỳ số (VFX). Những cảnh nổ thật được tính toán kỹ lưỡng, có chuyên gia Thái Lan kiểm soát thuốc nổ, bảo đảm an toàn tuyệt đối”. Bộ phim được hy vọng thể hiện bước đi có hệ thống nhằm nâng chuẩn mỹ thuật và kỹ xảo cho phim về đề tài chiến tranh Việt Nam. Mục tiêu không chỉ là phim đẹp, mà là phim đủ sức truyền cảm, hài hòa giữa hiệu ứng thị giác và cảm xúc lịch sử.

Khi những câu chuyện chiến tranh được kể lại bằng ngôn ngữ hình ảnh hiện đại, điện ảnh có thể mở ra cơ hội tái hiện cảm xúc rất thật cho thế hệ hôm nay, những người chưa từng trải qua mất mát, đau thương bởi chiến tranh nhưng vẫn mang trong mình khát khao tìm hiểu và biết ơn các thế hệ cha ông.

Nhiều diễn viên trẻ tham gia các đoàn làm phim về đề tài chiến tranh vì muốn “được sống cùng lịch sử”, đã học cách gấp áo lính, hiểu quy tắc đội hình chiến đấu, cầm súng, bò qua hầm hào, né pháo sáng và nhìn nhau bằng ánh mắt chỉ có thể thấy trong thời chiến. Những chi tiết đó, dù nhỏ, đã làm nên sức nặng cho khung hình và sức sống thể loại phim chiến tranh.

Điện ảnh cần những giấc mơ lớn. Và đôi khi, giấc mơ về một bộ phim đề tài chiến tranh, với đạn nổ thật, nước mắt thật, sự sống và cái chết trong gang tấc, chính là cách nối hiện tại với lịch sử, nối thế hệ hôm nay với những người đã nằm lại trong bóng tối của địa đạo, dưới lòng đất của Thành cổ năm xưa.

MAI NHƯ NGỌC