Hình thành các chuỗi giá trị nông sản, xây dựng nền nông nghiệp xanh, sạch

Liên kết để hình thành các chuỗi giá trị

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khai mạc Diễn đàn kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2025. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Phát biểu khai mạc, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho biết đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng nhằm chia sẻ, trao đổi, đề xuất những định hướng chiến lược, giải pháp đột phá để thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã - thành phần không thể thiếu trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đồng thời, chia sẻ những mất mát to lớn của người dân, các hợp tác xã, doanh nghiệp tại các vùng bị ảnh hưởng bởi thiên tai vừa qua.

Theo Phó Thủ tướng, Diễn đàn năm nay lựa chọn nội dung hết sức thiết thực và trọng tâm, góp phần hiện thực hóa mục tiêu kép cho cả hai lĩnh vực quan trọng là kinh tế tư nhân và kinh tế tập thể. Nghị quyết 68-NQ/TW được xác định là một trong những Nghị quyết nền tảng nhằm định hình và thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước trong giai đoạn tới. Trong đó, xác định mục tiêu "Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia; là lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số".

Tại Nghị quyết số 68-NQ/TW, Bộ Chính trị đã khẳng định rõ quan điểm kinh tế tư nhân, cùng với kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể, giữ vai trò nòng cốt để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả, đưa đất nước vươn lên phát triển thịnh vượng

Đây có thể coi là một nét ưu việt đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta khi Đảng và Nhà nước luôn quan tâm và tạo cơ hội phát triển công bằng cho mọi thành phần và mọi người dân đều được hưởng thành quả của tăng trưởng, không ai bị bỏ lại phía sau.

Phó Thủ tướng cho rằng kinh tế tập thể và kinh tế tư nhân có mối quan hệ mật thiết, bổ trợ lẫn nhau, có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, một bên là "bệ đỡ nơi làng quê", một bên là "động lực nơi thị trường". Các hợp tác xã đóng vai trò hỗ trợ cho kinh tế tư nhân, đặc biệt là kinh tế hộ thành viên của hợp tác xã; là nhân tố thúc đẩy trong việc liên kết với doanh nghiệp để hình thành các chuỗi giá trị.

Mối quan hệ hợp tác giữa hợp tác xã và doanh nghiệp đã vượt ra khỏi khuôn khổ truyền thống, trở thành đối tác trong việc hình thành các cụm liên kết theo chuỗi giá trị, không những trong lĩnh vực nông nghiệp mà còn trong nhiều lĩnh vực khác như công nghiệp, du lịch, dịch vụ.

Theo Phó Thủ tướng, hoạt động liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp còn nhiều hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng do một số nguyên nhân: Số lượng và chất lượng liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị còn ít, quy mô liên kết sản xuất còn nhỏ lẻ; nhiều doanh nghiệp còn e ngại rủi ro do chưa tin tưởng vào năng lực thực hiện của hợp tác xã, nhất là đối với các hoạt động yêu cầu kỹ thuật, trình độ chuyên môn cao; công tác triển khai, khả năng tiếp cận chính sách của các doanh nghiệp, hợp tác xã chưa cao; nhận thức về tầm quan trọng, lợi ích từ việc tham gia liên kết còn chưa đầy đủ; từ đó chưa tạo thành động lực thực sự trong việc liên kết.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng và Phó Thủ tướng Mai Văn Chính tham quan sản phẩm nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Đào tạo nông dân số, chuyên nghiệp

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng cho biết, sau 6 năm tổ chức thực hiện, ngành Nông nghiệp và Môi trường nhận thấy những bất cập phải sửa đổi để tạo hành lang pháp lý, cơ hội cho các doanh nghiệp liên kết với hợp tác xã đạt kết quả cao hơn.

Theo ông Hưng, để đơn giản hóa thủ tục phân cấp mạnh cho địa phương, bổ sung chính sách phát triển cho vùng nguyên liệu chuẩn, thể chế hóa, chia sẻ lợi ích và rủi ro giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân, ngành Nông nghiệp và Môi trường đang đề nghị có một chính sách rất đột phá, đó là bảo hiểm về nông nghiệp. Đây là một trong những vấn đề mà người dân, hợp tác xã rất quan tâm.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị xây dựng chương trình đào tạo nông dân, nhân lực hợp tác xã hiện đại, nông dân số, chuyên nghiệp; đào tạo đội ngũ giám đốc hợp tác xã, cán bộ kỹ thuật, cán bộ chuỗi giá trị để hình thành lực lượng lao động nông nghiệp có giá trị tri thức, công nghệ và tư duy thị trường; nhân rộng mô hình nguyên liệu đạt chuẩn trên toàn quốc dựa trên kết quả của thí điểm Đề án 1 triệu ha lúa, chỉ đạo địa phương nhân rộng mô hình một cách bài bản, đồng bộ và hiệu quả.

Phó Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam Đinh Hồng Thái cho rằng, về cơ chế chính sách và thi hành pháp luật, các hợp tác xã phản ánh tình trạng thiếu nhất quán giữa các quy định pháp luật, gây khó khăn cho việc thực hiện đồng bộ, thiếu hướng dẫn chi tiết khiến hợp tác xã khó hiểu và áp dụng. Sự thiếu hụt này cản trở hợp tác xã tiếp cận các chính sách hỗ trợ và khiến các doanh nghiệp e ngại khi ký các hợp đồng kinh tế.

Liên minh hợp tác xã kiến nghị áp dụng chính sách ưu đãi đồng bộ về thuế, tín dụng, đất đai, bảo hiểm cho cả hợp tác xã và doanh nghiệp khi tham gia liên kết bền vững; rà soát, điều chỉnh các quy định pháp luật liên quan, nhất là Luật Đất đai, Luật Hợp tác xã để đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp với thực tiễn.

Về hỗ trợ tài chính và tiếp cận vốn, ông Thái cho biết đa số hợp tác xã phản ánh khó tiếp cận vốn từ các ngân hàng do không có tài sản đảm bảo, báo cáo tài chính chưa minh bạch, phương án kinh doanh thiếu khả thi, các chính sách hỗ trợ tín dụng ưu đãi, Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã nguồn lực còn hạn chế. Ông Thái kiến nghị mở rộng hạn mức và kéo dài thời gian vay vốn ưu đãi cho hợp tác xã có dự án liên kết; bổ sung nguồn tín dụng chung và dài hạn để hợp tác xã đầu tư nhà xưởng, máy móc hạ tầm sản xuất; cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý như soạn thảo hợp đồng, thương thảo hợp đồng, giám sát hợp đồng liên kết cho các hợp tác xã; tổ chức các khóa huấn luyện chuyên sâu, thực chiến, cầm tay chỉ việc về quản trị chuỗi giá trị, hợp đồng thương mại, bán hàng online và chuyển đổ số.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng và Phó Thủ tướng Mai Văn Chính tham quan sản phẩm nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung khẳng định mối quan hệ hợp tác giữa hợp tác xã và doanh nghiệp không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển dài hạn của cả hai bên, góp phần quan trọng trong xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế-xã hội,

Ông Đỗ Thành Trung kiến nghị, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền và người dân về vị trí, vai trò của liên kết hợp tác xã -doanh nghiệp trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; đồng thời, đổi mới toàn diện hệ thống chính sách hỗ trợ hợp tác xã, doanh nghiệp theo hướng đồng bộ, dễ tiếp cận và có tính kế thừa trong đó tập trung vào hỗ trợ các dự án liên kết. Việc ban hành và thực thi chính sách phải đảm bảo nguyên tắc thị trường, đồng thời tạo động lực cho hợp tác xã chủ động liên kết với doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh.

Đặc biệt, cộng đồng doanh nghiệp cần đóng vai trò đầu tàu, tiên phong trong thực hiện liên kết với hợp tác xã; hình thành các chuỗi giá trị nông sản, đóng góp thiết thực trong xây dựng nền nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn, thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp với cộng đồng và đất nước.

Đỗ Bình (TTXVN)