Hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên sân khấu chèo

Các nghệ sĩ Nhà hát chèo Quân đội trong vở "Đại tướng Võ Nguyên Giáp".

Vở chèo “Đại tướng Võ Nguyên Giáp” là tác phẩm đặc sắc và đầy tâm huyết của nhà biên kịch, Tiến sĩ Nguyễn Đăng Chương; chuyển thể chèo và đạo diễn dàn dựng-Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi; Chỉ đạo nghệ thuật-Nghệ sĩ Nhân dân Tự Long. Nằm chương trình trọng tâm của Sân khấu Truyền hình, vở diễn thể hiện tình cảm, sự biết ơn của các nghệ sĩ và nhân dân cả nước với Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Cảnh trong vở chèo "Đại tướng Võ Nguyên Giáp".

Thông qua hình thức sân khấu chèo, loại hình nghệ thuật truyền thống đặc sắc của dân tộc, vở diễn tái hiện sống động hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là vị tướng lỗi lạc mà còn là một con người đời thường, giàu cảm xúc, giàu tình yêu nước, yêu gia đình và đồng đội. Chương trình có sự kết hợp đầy ấn tượng giữa nghệ thuật sân khấu truyền thống và công nghệ truyền hình hiện đại, góp phần đưa di sản nghệ thuật đến gần hơn với công chúng đương đại, nhất là thế hệ trẻ.

Vở chèo "Đại tướng Võ Nguyên Giáp" là một tác phẩm nghệ thuật tiêu biểu được Nhà hát Chèo Quân đội dàn dựng và công diễn lần đầu vào tháng 8/2024, đúng dịp kỷ niệm 113 năm ngày sinh Đại tướng Võ Nguyên Giáp và hướng tới chào mừng 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Vở chèo được dàn dựng dựa trên bối cảnh chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, tái hiện 56 ngày đêm chiến đấu kiên cường, gian khổ của quân và dân ta, khắc họa nổi bật hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đặc biệt tập trung vào quyết định quan trọng khi Đại tướng thay đổi chiến thuật từ "đánh nhanh, thắng nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc".

Đây là một quyết định khó khăn trong bối cảnh chiến trường và công tác chuẩn bị chiến dịch đầy phức tạp, gian nan, đòi hỏi trí tuệ, tài năng, sự quyết đoán, khả năng phân tích, đánh giá tình hình của người chỉ huy, nhưng cũng là tiền đề xuất phát, tạo đà cho chiến thắng cuối cùng.

Một phân cảnh trong vở "Đại tướng Võ Nguyên Giáp".

“Đại tướng Võ Nguyên Giáp” là vở diễn lớn, huy động nhiều diễn viên của Nhà hát chèo Quân đội, đồng thời cũng là vở diễn có nhiều nhân vật, trong đó có những vai diễn là lãnh tụ, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các tướng lĩnh Quân đội nhân dân Việt Nam cùng các tướng lĩnh thực dân Pháp chỉ huy quân Pháp tại Đông Dương và chiến trường Điện Biên Phủ.

Đạo diễn Trịnh Thúy Mùi và tập thể dàn dựng đã mang lên sân khấu không gian chiến trường rộng lớn bằng những thiết kế sân khấu ấn tượng, mang tính ước lệ khái quát, đan xen các trường đoạn hào hùng là những khoảnh khắc trữ tình, lắng đọng cảm xúc. Nổi bật là màn tự sự nội tâm trước khi vị Đại tướng-Tổng Tư lệnh chiến dịch đưa ra quyết định lịch sử chuyển cách đánh để bảo đảm chiến thắng, giảm thiểu thương vong của cán bộ, chiến sĩ như lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Minh Tiến đảm nhận vai diễn Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Bên cạnh đó là những phân đoạn sâu lắng như cảnh sinh hoạt đời thường của gia đình Đại tướng, những tâm sự của Đại tướng với phu nhân Đặng Bích Hà, cảnh thăm thương binh, tiễn biệt các liệt sĩ với khúc hát ru lay động lòng người, hay câu chuyện tình giữa cô dân công Liễu và Anh hùng Tô Vĩnh Diện trước khi hy sinh.

Theo Đạo diễn-Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi, thử thách lớn nhất khi dựng vở là làm nổi bật được tính nhân văn trong ứng xử và các quyết định của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Đạo diễn đã chọn tiết chế kỹ thuật sân khấu, tập trung vào các trường đoạn trữ tình để chạm đến cảm xúc khán giả như cảnh Đại tướng thăm thương binh, không lời thoại, chỉ diễn bằng ánh mắt và sự lặng yên đã mang lại nhiều cảm xúc nhất khán giả nhất.

Sức sống vở “Đại tướng Võ Nguyên Giáp” của Nhà hát chèo Quân đội được chứng minh qua tình cảm của khán giả mọi lứa tuổi, nhất là học sinh và các cựu chiến binh, đồng thời là một trong những tác phẩm trọn vẹn nhất về đề tài vị Đại tướng của nhân dân, cân đối giữa cảm xúc, sự kiện và chất liệu truyền thống. Vở diễn không chỉ thành công về mặt nghệ thuật khi đoạt Huy chương vàng tại Liên hoan Sân khấu Hà Nội mở rộng năm 2024 mà còn có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, lan tỏa lòng yêu nước và tình yêu nghệ thuật dân tộc đến thế hệ trẻ.

BẢO ANH