Hình tượng người chiến sĩ CAND qua các kỳ liên hoan sân khấu

Phản ánh đa dạng, sinh động, toàn diện hơn về lực lượng CAND

Nếu chỉ tính riêng Liên hoan nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về hình tượng người chiến sĩ CAND, số lượng tác phẩm về lực lượng CAND đã khá nhiều. Được Bộ Công an phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức định kỳ 5 năm 1 lần, mỗi mùa liên hoan là một mùa bội thu tác phẩm sân khấu về lực lượng CAND. Năm 2005, liên hoan có 18 đoàn nghệ thuật tham gia 18 vở diễn, thuộc 4 loại hình.

Cảnh trong vở “Đoạn kết” – tác phẩm đoạt Huy chương Bạc tại Liên hoan nghệ thuật sân khấu toàn quốc về hình tượng người chiến sĩ CAND lần thứ V.

Trong đó, Kịch nói có 13 vở, Cải lương có 2 vở, Chèo 2 vở, Dân ca kịch 1 vở. Năm 2010, liên hoan thu hút 17 đoàn với 5 loại hình, bao gồm 11 vở Kịch nói, 1 vở Cải lương, 3 vở Chèo, 2 vở Dân ca kịch. Năm 2015 có 20 đoàn tham gia với 4 loại hình, gồm 12 vở Kịch nói, 3 vở Cải lương, 3 vở Chèo, 2 vở Dân ca kịch. Năm 2020 có 27 đoàn nghệ thuật với 33 vở diễn, thuộc 4 loại hình, gồm 4 vở Chèo, 6 vở Cải lương, 5 vở Dân ca kịch, 18 vở Kịch nói. Đến năm 2025, liên hoan tiếp tục thu hút 21 đơn vị nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp trên cả nước với 25 tác phẩm, trong đó có 4 vở Chèo, 4 vở Dân ca kịch, 2 vở Cải lương, 15 vở Kịch nói. Cũng trong năm 2025, ngay sau liên hoan, khán giả Thủ đô Hà Nội tiếp tục có dịp xem nhiều tác phẩm sân khấu được đánh giá cao về đề tài lực lượng CAND.

Nếu theo dõi các kỳ liên hoan, các sự kiện văn hóa, văn nghệ của lực lượng CAND, không khó để nhận thấy, lực lượng CAND được chuyển tải trên sân khấu ngày càng toàn diện hơn. Các tác phẩm khai thác nhiều lĩnh vực công tác công an hơn, từ điều tra phá án đến an ninh, tình báo; từ các chiến công xuất sắc của lực lượng CAND qua các thời kỳ cho đến việc triển khai những chủ trương lớn như đưa Công an chính quy về xã, thực hiện sáp nhập, tinh gọn bộ máy, xây dựng lực lượng CAND thực sự chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Có được kết quả này, cùng với sự nhập cuộc của các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp, của các nghệ sĩ trên cả nước là sự đồng hành, chia sẻ, hỗ trợ tích cực của Công an các đơn vị, địa phương. Nhiều vở diễn, từ thời điểm dàn dựng, tổng duyệt cho đến khi biểu diễn đã có sự thay đổi đáng kể, khắc họa rõ nét hơn hình tượng người chiến sĩ Công an trên sân khấu, tránh những lỗi đáng tiếc mà chỉ có người trong cuộc mới nắm chắc được.

Trao đổi quanh vấn đề này, Thiếu tướng, NSND Nguyễn Công Bẩy, Phó Cục trưởng Cục Công tác chính trị, Bộ Công an từng thẳng thắn bày tỏ, trước đây, kịch bản sân khấu thường mới chỉ khai thác được một số lĩnh vực trong công tác của lực lượng CAND. Các tác giả của lĩnh vực sân khấu chưa hiểu nhiều về các mặt công tác công an nên sẽ ít viết về lĩnh vực này. Ngay cả đạo diễn, diễn viên cũng có thể chưa hiểu nhiều về đời sống, công việc đặc thù của các cán bộ, chiến sĩ Công an. Vì vậy sẽ có những hạn chế nhất định trong đầu tư tác phẩm sân khấu về đề tài này. Nhưng nhiều năm trở lại đây, Bộ Công an đã chủ trì nhiều trại sáng tác kịch bản sân khấu về đề tài “Vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống”, tổ chức nhiều đợt thâm nhập thực tế, đồng thời có nhiều buổi tọa đàm, trao đổi chuyên môn sâu giữa các văn nghệ sĩ nhiều thế hệ. Qua mỗi đợt tổ chức trại sáng tác, nguồn kịch bản sân khấu về lực lượng CAND được bổ sung đáng kể, với nội dung ngày càng phong phú hơn.

Nhiều diễn viên trẻ gặt hái thành công khi thể hiện nhân vật người chiến sĩ Công an.

Vẫn cần thêm nhiều tác phẩm hấp dẫn về người Công an của nhân dân, vì nhân dân

Trong các tác phẩm sân khấu gần đây, đề tài về lực lượng CAND được chuyển tải toàn diện hơn. Từ Cảnh sát hình sự, an ninh, tình báo đến Cảnh sát giao thông, Cảnh sát cơ động, quản giáo, Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ… đều được quan tâm khai thác. Được biết, cùng với hoạt động thúc đẩy sáng tác, bổ sung nguồn kịch bản, Công an các đơn vị, địa phương còn đồng hành, tham gia góp ý về mặt nghiệp vụ đối với các đơn vị nghệ thuật trong quá trình các đơn vị dàn dựng tác phẩm. Thông qua các vở diễn về lực lượng CAND, nhân dân hiểu được cuộc sống, chiến đấu, lao động và học tập của cán bộ, chiến sĩ Công an, từ đó chia sẻ, đồng cảm, đồng lòng cùng lực lượng CAND trong các lĩnh vực công tác, đảm bảo an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Việc tôn vinh người chiến sĩ Công an qua tác phẩm sân khấu góp phần cổ vũ, động viên cán bộ, chiến sĩ CAND ra sức rèn luyện bản lĩnh chính trị, nghiệp vụ, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, quyết tâm xây dựng lực lượng CAND trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Theo TS, nhà viết kịch Nguyễn Đăng Chương, việc Bộ Công an tổ chức các đoàn tác giả đi thực tế, phát động sáng tác trên phạm vi toàn quốc, hỗ trợ kinh phí để các đơn vị dàn dựng tác phẩm là sự quan tâm đặc biệt đối với sự nghiệp phát triển văn học nghệ thuật nói chung, đối với lĩnh vực sân khấu nói riêng, trong đó có Liên hoan nghệ thuật sân khấu toàn quốc về hình tượng người chiến sĩ CAND. Chỉ riêng liên hoan lần thứ V năm 2025 đã cho thấy sự phong phú, đa sắc màu của sân khấu về lực lượng CAND. Các tác phẩm đã khắc họa đậm nét nhiều góc cạnh, nhiều lĩnh vực, nhiều nhiệm vụ, nhiều thách thức, khó khăn, nhiều góc khuất cuộc đời, ở trong đời sống xã hội đã và đang đè nặng lên đôi vai của người chiến sĩ CAND. Nhiều vở diễn tạo được cảm xúc mãnh liệt đối với khán giả bằng hình tượng người chiến sĩ CAND. Hình tượng ấy chứa đựng hạnh phúc, đắng cay, niềm vui, nỗi buồn, ý chí, nghị lực, khát vọng, yêu thương, gian khổ, khó khăn, vinh quang, trách nhiệm, trăn trở, suy tư, tài năng, bản lĩnh… và bao trùm lên tất cả là đức hy sinh. Hy sinh vì nhân dân, vì đất nước.

Cảnh trong vở “Người thứ ba” – tác phẩm đoạt Huy chương Vàng tại Liên hoan nghệ thuật sân khấu toàn quốc về hình tượng người chiến sĩ CAND lần thứ V.

Các giá trị nhân văn, các giá trị của tác phẩm sân khấu về lực lượng CAND đã dẫn dắt người xem cảm nhận, chiêm nghiệm, tẩy rửa và thanh lọc tâm hồn để sống hướng thiện, làm những điều tốt đẹp, xóa bỏ những thứ xấu xa, cùng nhau xây dựng một xã hội hạnh phúc, văn minh. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận thực tế là có nhiều tác phẩm sân khấu về lực lượng CAND còn có những hạn chế như hình ảnh người chiến sĩ Công an còn mờ nhạt. Một số vở diễn thiếu tính chân thật. Từ xây dựng cốt truyện, cấu trúc tác phẩm, xây dựng các sự kiện, tình huống, hoàn cảnh và ngôn ngữ đối thoại của nhân vật là do tác giả, đạo diễn áp đặt, bắt nhân vật phải nói theo ý chủ quan của tác giả nên người xem thấy nhân vật đó, hoàn cảnh đó, tình huống đó không có thật ở ngoài đời. Có khi người sáng tạo nghệ thuật sân khấu mới hiểu về người chiến sĩ Công an ở hình thức bên ngoài, ở những thông tin mà các cơ quan truyền thông đưa tin hằng ngày, chưa hiểu được hạt nhân, bản chất, những khó khăn gian khổ hy sinh, những sâu thẳm bên trong đã trở thành máu thịt của chiến sĩ Công an.

TS, nhà viết kịch Nguyễn Đăng Chương cũng cho rằng, lịch sử CAND gắn liền với Cách mạng. Đây là mảnh đất màu mỡ cho những người lao động nghệ thuật cày xới để sáng tạo nên các tác phẩm đạt chất lượng cao về tư tưởng, nội dung và nghệ thuật. Công an của chúng ta là CAND nên rất cần có những vở diễn nào khai thác vấn đề người Công an sống trong lòng dân, tình cảm của nhân dân đối với người chiến sĩ Công an, sự gắn bó máu thịt giữa người dân và Công an, nhân dân là điểm tựa để tạo nên hình tượng người chiến sĩ Công an và còn rất nhiều vấn đề hay khác nữa cần tiếp tục được khai thác trên sân khấu trong thời gian tới.

Hoa Nguyễn