Ho kéo dài: Nguyên nhân và thuốc điều trị

Ho kéo dài (ho mãn tính) mặc dù không nghiêm trọng nhưng có thể gây nhiều hệ lụy đến sức khỏe, bao gồm suy nhược về thể chất, tinh thần, mất ngủ, nhức đầu, chóng mặt, căng cơ, khàn giọng, đổ mồ hôi nhiều và són tiểu khi ho.

Nếu không được điều trị, ho kéo dài có thể kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm và gây biến chứng nguy hiểm.

1. Ho kéo dài là gì?

Ho là phản xạ bình thường giúp giữ cho cổ họng và đường thở thông thoáng. Tuy nhiên, ho quá nhiều, kéo dài có thể là dấu hiệu của bệnh lý. Ho kéo dài hơn 8 tuần ở người lớn hoặc hơn 4 tuần ở trẻ em được coi là mãn tính.

Ho kéo dài thường là triệu chứng của các bệnh lý khác như dị ứng, hen suyễn, trào ngược dạ dày thực quản... và có thể là do tác dụng phụ của thuốc.

Ho kéo dài không được điều trị có thể gây biến chứng nguy hiểm.

2. Thuốc điều trị ho kéo dài

Điều trị ho kéo dài liên quan đến việc khắc phục các nguyên nhân cơ bản.

Dưới đây là một số lựa chọn điều trị cho một số nguyên nhân phổ biến của ho kéo dài:

2.1 Điều trị ho kéo dài do chảy nước mũi sau

Là nguyên nhân thường gặp nhất của ho kéo dài. Chất tiết ở đường thở trên kích thích các thụ thể ho trong niêm mạc thanh quản. Tình trạng này thường gặp trong các loại viêm mũi (dị ứng, không dị ứng, vận mạch…) và viêm xoang. Tránh tiếp xúc với các chất kích thích môi trường như nước hoa, phấn hoa, khói bụi… là phương pháp trị liệu không dùng thuốc được khuyến nghị đầu tiên.

Viêm xoang có thể được điều trị bằng cách rửa bằng nước muối, sử dụng thuốc corticosteroid nhỏ mũi, cịt mũi; thuốc kháng histamine (ví dụ: cetirizine, fexofenadine, loratadine) và kháng sinh khi cần thiết...

2.2 Điều trị ho kéo dài do hen suyễn

Hen suyễn là một nguyên nhân phổ biến khác của ho kéo dài và việc điều trị nên bắt đầu bằng việc ngừng hút thuốc và tránh các tác nhân tiềm ẩn. Sau đó nên tuân theo các hướng dẫn điều trị hen suyễn.

Điều trị bằng thuốc thường bao gồm: Thuốc giãn phế quản (ví dụ: albuterol), thuốc dự phòng hen (ví dụ: budesonide), thuốc đối kháng thụ thể leukotriene (ví dụ, montelukast, zafirlukast). Ho nặng hoặc dai dẳng thường sẽ cần dùng corticosteroid đường uống (ví dụ: prednisone, methylprednisolone) trong 5 đến 10 ngày.

Thuốc để điều trị ho kéo dài phụ thuộc vào nguyên nhân và do bác sĩ chỉ định.

2.3 Điều trị ho kéo dài do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Các thuốc điều trị thường bao gồm thuốc giãn phế quản dạng hít, thuốc kháng cholinergic dạng hít và thuốc dự phòng hen. Một đợt điều trị ngắn hạn (5-7 ngày) corticosteroid đường uống (có thể bao gồm kháng sinh) được sử dụng để kiểm soát các đợt COPD cấp.

2.4 Điều trị ho kéo dài do bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

GERD có liên quan đến ho kéo dài. Các hướng dẫn khuyến nghị những người nghi ngờ mắc hội chứng ho trào ngược trước tiên nên bắt đầu bằng việc điều chỉnh chế độ ăn uống, kê cao đầu giường và tránh ăn trong vòng 3 giờ trước khi đi ngủ.

Với người bệnh bị trào ngược, các thuốc kháng axit, thuốc đối kháng thụ thể histamine H2, thuốc ức chế bơm proton PPI... được khuyến nghị để làm giảm các triệu chứng.

Ho kéo dài sau 3 tháng điều trị bằng thuốc kháng axit nên được đánh giá thêm, các xét nghiệm chẩn đoán bổ sung, như đo áp suất thực quản và/hoặc đo pH, nên được tiến hành theo chỉ định.

2.5 Điều trị ho kéo dài do viêm phế quản mãn tính

Ho kéo dài có thể cải thiện ở 90% bệnh nhân viêm phế quản mạn tính đã bỏ hút thuốc và được điều trị. Thuốc điều trị viêm phế mãn tính có thể bao gồm: Thuốc giãn phế quản, liệu pháp kết hợp với steroid và thuốc giãn phế quản, thuốc giảm ho như codeine...

2.6 Điều trị ho kéo dài do tác dụng phụ của thuốc

Ho do thuốc ức chế men chuyển là nguyên nhân phổ biến ở những người đang điều trị bằng thuốc ức chế men chuyển để kiểm soát huyết áp cao. Sau khi ngừng thuốc, ho do thuốc thường hết trong vòng 1 tuần đến 3 tháng.

Tùy thuộc vào tình trạng lâm sàng, bác sĩ có thể lựa chọn thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARB) thường được kê đơn để thay thế cho những bệnh nhân bị ho do thuốc ức chế men chuyển.

3. Chăm sóc người bệnh ho kéo dài

Các bước mà bệnh nhân có thể tự thực hiện bao gồm:

- Uống nhiều nước để làm loãng chất nhầy và làm dịu cổ họng

- Ngậm viên ngậm để giảm đau họng

- Sử dụng máy tạo độ ẩm để bổ sung độ ẩm cho không khí, tránh khô họng

- Không hút thuốc lá...

Ds. Vũ Thùy Dương