Hộ kinh doanh vẫn còn nhiều băn khoăn khi chuyển đổi lên doanh nghiệp

Ngày 12/9, tại hội thảo "Tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh bỏ thuế khoán", bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, cho biết chính sách thuế đối với hộ kinh doanh đang có sự thay đổi quan trọng nhằm tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.

Theo đó, từ năm 2026, phương pháp thuế khoán sẽ chấm dứt, thay bằng cơ chế kê khai thuế gắn với hóa đơn, chứng từ, giúp hộ kinh doanh chủ động xác định doanh thu, chi phí và số thuế phải nộp. Đồng thời, hộ kinh doanh có doanh thu thấp (dưới 200 triệu đồng/năm từ năm 2026) sẽ được miễn thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN), trong khi các hộ có quy mô lớn hơn phải áp dụng phương pháp kê khai, quản lý chặt chẽ hơn.

Chính sách thuế đối với hộ kinh doanh đang có sự thay đổi quan trọng nhằm tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.

Nhà nước cũng đưa ra các giải pháp hỗ trợ như giảm chi phí tiếp cận đất đai, tín dụng, ứng dụng chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực và miễn giảm thuế trong giai đoạn đầu chuyển đổi lên doanh nghiệp. Đây là bước đi quan trọng để phát huy vai trò của khu vực kinh tế tư nhân hiện đang đóng góp khoảng 50% GDP và sử dụng hơn 80% lao động cả nước, trở thành động lực chính cho tăng trưởng bền vững.

Tuy nhiên, chính sách mới cũng làm dấy lên không ít băn khoăn. Làm như thế nào và bắt đầu từ đâu để tuân thủ đúng quy định, tránh những thủ tục phức tạp và rủi ro không đáng có?

Bà Lê Thị Thu Hương, Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý Thuế TP. Hồ Chí Minh, nêu vấn đề: "Tâm lý lo ngại về chi phí phát sinh, sự phức tạp trong công nghệ số và khả năng tiếp cận vốn cũng là những vấn đề nổi cộm. Không ít hộ e ngại rằng minh bạch hóa tài chính có thể khiến họ phải gánh mức thuế cao hơn, trong khi nguồn lực để đầu tư vào công nghệ và quản lý chưa sẵn sàng".

Đồng thời, khi chuyển sang kê khai, hộ kinh doanh bắt buộc phải thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ theo Thông tư 88. Dù quy định đã được đơn giản hóa, nhiều người vẫn lo ngại về sự phức tạp và chi phí phát sinh.

Tuy nhiên, bà Cúc khẳng định lợi ích mang lại là rất lớn. "Việc áp dụng sổ sách kế toán giúp chủ hộ nắm rõ lãi lỗ thực tế, quản trị dòng tiền hiệu quả và đưa ra quyết định kinh doanh chính xác hơn. Đây cũng là nền tảng để tiếp cận vốn ngân hàng và các nguồn đầu tư thuận lợi".

Về vấn đề hàng tồn kho không có hóa đơn đầu vào, cũng là nỗi lo lớn nhất của nhiều tiểu thương, bà Cúc trấn an: "Thuế được tính trên doanh thu bán ra, không đánh trên hàng tồn kho. Cơ quan thuế kiểm tra tồn kho chủ yếu để đảm bảo nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa. Với những hàng hóa đã mua từ trước, hộ kinh doanh vẫn kê khai bán ra và nộp thuế bình thường".

Nhiều hộ kinh doanh bày tỏ băn khoăn khi mua hàng hóa từ nông dân, tiểu thương thường không có hóa đơn, nếu Nhà nước bỏ thuế khoán và chuyển sang kê khai thuế, các hộ kinh doanh phải kê khai những hàng hóa này như thế nào?

Giải đáp vấn đề, bà Nguyễn Thị Cúc cho biết pháp luật quy định phần lớn các giao dịch mua bán hàng hóa đều yêu cầu hóa đơn để chứng minh chi phí hợp lý khi tính thuế. Tuy nhiên, có một số trường hợp và lĩnh vực mà hàng hóa không cần hóa đơn.

Cụ thể, các loại hàng hóa không cần hóa đơn bao gồm sản phẩm nông nghiệp (lúa gạo, rau củ, trái cây), lâm sản (gỗ, tre, nứa), thủy sản (cá, tôm từ ngư dân đánh bắt thủ công) do nông dân, ngư dân hoặc cá nhân trực tiếp sản xuất bán ra. Hộ kinh doanh mua các loại hàng hóa này có thể lập bảng kê thu mua hàng hóa, kèm chứng từ thanh toán (chuyển khoản, biên nhận).

“Ngoài ra, đối với các giao dịch hàng hóa dưới 200.000 đồng/lần, người bán không cần xuất hóa đơn điện tử ngay lập tức nhưng phải tổng hợp cuối kỳ. Tuy nhiên, người mua vẫn nên yêu cầu bên bán cung cấp biên nhận bán hàng để chứng minh nguồn gốc hàng hóa”, bà Cúc khuyến nghị.

Huyền Anh