Hộ kinh doanh vượt mốc 500 triệu đồng, thuế giá trị gia tăng tính sao cho hợp lý?

Hộ kinh doanh có doanh thu 501 triệu đồng sẽ nộp thuế từ đồng đầu tiên

Tài liệu thẩm định dự thảo Nghị định về quản lý thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh (gọi chung là hộ kinh doanh) vừa được cơ quan chức năng công bố, trong đó có nhiều điểm mới liên quan đến cách tính thuế giá trị gia tăng (GTGT).

Theo dự thảo, các hộ kinh doanh hoạt động sản xuất, kinh doanh có doanh thu hàng năm không quá 500 triệu đồng sẽ không thuộc diện chịu thuế GTGT. Ngược lại, trường hợp doanh thu vượt ngưỡng này thì hộ kinh doanh phải nộp thuế GTGT và áp dụng phương pháp tính trực tiếp trên doanh thu, với mức thuế được xác định bằng tỷ lệ phần trăm nhân với doanh thu phát sinh.

Cách tính thuế GTGT đang gây nhiều băn khoăn, tranh luận (Ảnh minh họa: Đồng Toàn)

Tỷ lệ phần trăm để tính thuế GTGT được thực hiện theo quy định tại Điều 12 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15. Cụ thể, phân phối, cung cấp hàng hóa 1%; dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu 5%; sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu 3%; hoạt động kinh doanh khác 2%.

Doanh thu tính thuế là toàn bộ tiền bán hàng, tiền gia công, tiền cung ứng dịch vụ kể cả trợ giá, phụ thu, phụ trội mà hộ kinh doanh được hưởng, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền và không bao gồm: thuế giá trị gia tăng; bao gồm cả các khoản thưởng, hỗ trợ đạt doanh số, khuyến mại, chiết khấu thương mại, chiết khấu thanh toán, chỉ hỗ trợ bằng tiền hoặc không bằng tiền, các khoản trợ giá, phụ thu, phụ trội, phí thu thêm được hưởng theo quy định, các khoản bồi thường vi phạm hợp đồng, bồi thường khác liên quan đến hoạt động kinh doanh, doanh thu khác mà cá nhân kinh doanh được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Như vậy, hộ kinh doanh chỉ cần có doanh thu năm từ 501 triệu đồng sẽ phải nộp thuế từ đồng doanh thu đầu tiên.

Liên quan tới vấn đề này, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, thuế GTGT là thuế gián thu, được tính vào giá bán hàng hóa, dịch vụ và do người tiêu dùng chịu. Người bán chỉ là người thu hộ và nộp thay cho Nhà nước. Trong khi đó, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và thuế thu nhập doanh nghiệp là các loại thuế trực thu, đánh trực tiếp vào thu nhập của từng cá nhân hoặc doanh nghiệp. Vì vậy, xét về nguyên tắc, việc xác định ngưỡng miễn, giảm đối với thuế trực thu và thuế gián thu là khác nhau.

“Có ý kiến cho rằng đã hỗ trợ thì nên hỗ trợ đồng bộ, cả thuế thu nhập cá nhân lẫn thuế giá trị gia tăng. Nhưng cũng có quan điểm cho rằng thuế giá trị gia tăng do người tiêu dùng chi trả, nên việc người bán nộp thay sẽ không ảnh hưởng nhiều đến thu nhập của hộ kinh doanh. Tôi cho rằng đây vẫn là vấn đề cần tiếp tục thảo luận, nghị định hiện đang trong quá trình dự thảo. Quy định cuối cùng cần thực sự phù hợp thực tiễn, khả thi khi đi vào cuộc sống”, bà Cúc nói.

Nguy cơ tách nhỏ hộ kinh doanh vì cách tính thuế GTGT

Chia sẻ với PV Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas cho hay, theo thông tin tại dự thảo, hộ kinh doanh chỉ được miễn thuế giá trị gia tăng khi có doanh thu hàng năm từ 500 triệu đồng trở xuống.

Còn với hộ có doanh thu từ 500 triệu đồng trở lên vẫn tính thuế theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã được ban hành trước đây. Điều này đồng nghĩa với việc hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 500 triệu đồng trở lên vẫn tính thuế từ đồng doanh thu đầu tiên.

Còn thuế thu nhập cá nhân của hộ kinh doanh chỉ tính cho phần vượt trên ngưỡng 500 triệu đồng (ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế).

Ông Tuấn cho rằng, đối với thuế giá trị gia tăng, đó là sự thiếu công bằng giữa hộ dưới ngưỡng miễn thuế và trên ngưỡng miễn thuế. Việc phải thực hiện nghĩa vụ thuế cho toàn bộ doanh thu ngay khi đồng doanh thu đầu tiên vượt ngưỡng đã tạo ra sự bất công giữa các nhóm đối tượng nộp thuế.

Chẳng hạn, hộ kinh doanh có doanh thu 499 triệu đồng thì được miễn thuế giá trị gia tăng, nhưng với hộ có doanh thu từ 501 triệu đồng, họ phải thực hiện nghĩa vụ thuế giá trị gia tăng từ đầu.

Hộ kinh doanh trên đường Hoàng Quốc Việt (Ảnh: Đồng Toàn)

Tức là, với doanh thu 501 triệu đồng, hộ, cá nhân kinh doanh phải đóng thuế giá trị gia tăng tương ứng 5.010.000 đồng cho lĩnh vực thương mại (thuế suất 1%), 15.030.000 đồng cho lĩnh vực nhà hàng, sản xuất (thuế suất 3%); hay 25.050.000 đồng cho hoạt động dịch vụ (thuế suất 5%).

“Điều này có thể tạo ra nhiều vấn đề tiêu cực, bởi người dân sẽ có động lực tách nhỏ giấy phép các hộ kinh doanh ra để thực hiện nghĩa vụ thuế. Hậu quả là tăng chi phí tuân thủ, cũng như giảm sự trung thực và tự nguyện của người dân khi thực hiện chính sách thuế”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Trong khi đó, với nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân, nguyên tắc cơ bản để thu thuế là hộ, cá nhân kinh doanh phải có thu nhập để thực hiện nghĩa vụ thuế. Việc dự thảo chỉ cho trừ phần thu nhập miễn thuế với thuế thu nhập cá nhân, mà không cho trừ phần thu nhập miễn thuế với thuế giá trị gia tăng, theo ông Tuấn, vô tình đẩy nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân vào tình huống bất hợp lý.

“Chỉ tính riêng tiền công tiền lương của hộ kinh doanh, họ phải làm việc mỗi ngày trên 8 tiếng (30 ngày một tháng), thậm chí không có ngày nghỉ thì khoản chi phí này khoảng trên 200 triệu đồng/năm. Dù hoạt động kinh doanh có biên lợi nhuận tốt là 10-15%, thì 1 tỷ đồng vẫn lỗ, hoặc rơi vào tình huống lấy công làm lời. Nếu tính chi phí tiền lương, tiền công cho cả gia đình tham gia hoạt động kinh doanh thì sẽ lỗ nặng. Để tạo ra lợi nhuận thực sự, hộ kinh doanh cần mức doanh thu tối thiểu trên 1,5 tỷ đồng”, Giám đốc Keytas phân tích.

Vị chuyên gia cho rằng, việc áp dụng riêng lẻ từng cách tính thuế trong cùng một nghĩa vụ thuế sẽ tạo ra sự phức tạp khi thực hiện chính sách thuế.

Trong khi đó, với quy định sử dụng hóa đơn điện tử hiện tại, các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỷ đồng chưa phải thực hiện việc xuất hóa đơn điện tử. Điều này đồng nghĩa với việc có nhiều khó khăn khi xác định doanh thu thực tế của hộ kinh doanh.

“Nếu chỉ áp dụng việc tính thuế phần vượt cho thuế thu nhập cá nhân, mà không áp dụng cho thuế giá trị gia tăng, thì sẽ tạo ra nhiều vấn đề đối với hộ, cá kinh doanh”, ông Tuấn nói, đồng thời kiến nghị “ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng chỉ tính thuế cho phần doanh thu vượt và áp dụng cho cả thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng sẽ hài hòa về mặt nguyên tắc thu thuế”.

Cẩm Tú/VOV.VN