Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cần thực chất hơn

Đào tạo nghề tại Trường cao đẳng Điện lạnh Hà Nội. Ảnh: HẢI NAM

Đào tạo và chuyển đổi nghề là giải pháp quan trọng giúp họ tái hòa nhập vào thị trường lao động một cách bền vững.

Tăng lao động học nghề khi hưởng bảo hiểm thất nghiệp

Số liệu về công tác hỗ trợ giải quyết chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) tháng 4/2025 của Trung tâm Dịch vụ Việc làm Hà Nội cho thấy, trung tâm đã tiếp nhận khoảng 7.300 hồ sơ đề nghị hưởng BHTN. Con số này đã tăng lên 2.300 trường hợp so tháng trước và tăng lên 816 trường hợp so cùng kỳ năm trước.

Theo quy định hiện hành, người lao động (NLĐ) hưởng chế độ BHTN sẽ được hỗ trợ tài chính, tư vấn giới thiệu việc làm và hỗ trợ đào tạo, nâng cao tay nghề. Trong đó, việc NLĐ được tham gia và hoàn thành các khóa học miễn phí sẽ giúp họ sớm chuyển đổi nghề nghiệp và đủ năng lực tái hòa nhập thị trường lao động.

Sau khi rời ngành in vì công ty không còn đơn hàng, anh Nguyễn Trọng Tín (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) đã quyết định học một lớp vi tính từ hỗ trợ của chính sách BHTN. Nhờ đó, anh có đủ kiến thức để khởi nghiệp tại nhà với việc in 3D và sản xuất các sản phẩm chuyên dùng. “Nghề chính của tôi về công nghệ thông tin. Lĩnh vực trước đây tôi làm liên quan đến in ấn, quảng cáo, photo nên tôi lựa chọn học thêm vi tính, vừa sát thực tế với nghề và sau này định hướng mình sẽ mở cửa hàng. Ngay sau khi nhận quyết định nghỉ việc và trong giai đoạn hưởng trợ cấp thất nghiệp, tôi đã đăng ký học nghề. Quyết định đúng đắn này đã giúp tôi nâng cao kiến thức nghề thực tế, phù hợp với nguyện vọng mở cửa hàng”, anh Tín nói.

Chị Mai Thị Hoa (TP Thanh Hóa) từng bị mất việc sau khi siêu thị ở Hà Nội nơi chị làm việc gần 8 năm đóng cửa. Đến Trung tâm Dịch vụ Việc làm Hà Nội, chị có chút tự ti vì ở tuổi gần 40, số lao động làm kế toán như chị trên thị trường lao động lúc nào cũng dư thừa. Được cán bộ Trung tâm tư vấn, chị quyết định học nấu ăn trong 6 tháng. “Tôi mạnh dạn đăng ký học lớp nấu ăn gia đình vì cũng không có tham vọng gì nhiều, trước phục vụ gia đình, sau có thể mở quán kinh doanh”, chị nói. Đầu năm 2024, sau khi tốt nghiệp, chị Hoa trở về TP Thanh Hóa mở cửa hàng kinh doanh ăn uống phục vụ khách du lịch. Đến nay, cửa hàng của chị kinh doanh ổn định, ngày càng có lãi và trong hè này đã mở thêm cửa hàng nữa gần biển Sầm Sơn.

Ở nhiều độ tuổi và đã làm nhiều ngành nghề khác nhau, các học viên của lớp học nghề Chăm sóc da, Làm đẹp tại Trường trung cấp Y khoa Hà Nội có chung quyết tâm tranh thủ thời gian thôi việc để học thêm nghề, chuẩn bị cho khởi đầu mới. Chị Trần Thu Hoài, học viên lớp Châm cứu, bấm huyệt chia sẻ: “Lúc đầu tôi cũng e dè vì nghĩ mình khó có thể học được gì trong khóa này. Nhưng tôi đã được trang bị những kiến thức rất cơ bản trong việc chăm sóc sức khỏe cho gia đình”. Sau khi tham gia các lớp học trên, NLĐ có thể làm việc ở các thẩm mỹ viện, spa hay tự đầu tư cơ sở kinh doanh của riêng mình. Thầy giáo Trần Hào Giang, Trường trung cấp Y khoa Hà Nội cho biết: “Trong chương trình, thời lượng học lý thuyết cơ bản rất là ngắn nhưng chúng tôi đi sâu vào thực hành để học viên nắm được mọi cách thức, có thể làm được việc ngay”.

Khác thời gian trước, số NLĐ tham gia học nghề khi hưởng BHTN đã tăng trong giai đoạn gần đây. Đơn cử như năm 2024, TP Hà Nội có 1.162 người lao động có quyết định học nghề, tăng 49% so cùng kỳ năm 2023 (năm 2023 là 778 người). Quý I/2025, thành phố có 240 người lao động có quyết định học nghề, tăng 26% so cùng kỳ năm trước (quý I/2024 là 119 người).

Cần làm nhiều hơn để đáp ứng thị trường lao động mới

Tuy nhiên số người thất nghiệp đạt thành công khi quay trở lại thị trường lao động chưa nhiều. Cô Nguyễn Thị Thúy, giáo viên lớp Vi tính, Trường trung cấp nghề Cơ khí Hà Nội I cho biết: “Lớp học vi tính dành cho NLĐ thất nghiệp hiện có 7 người đăng ký nhưng chỉ 2 người thường xuyên tham gia. Mỗi người học đến vào một khung giờ khác nhau khiến tôi phải dạy lại từng phần cho từng người, lãng phí cả thời gian và hạn chế hiệu quả học tập. Lớp học của chúng tôi không diễn ra như một lớp học chính quy bình thường. Buổi học hôm nay có 10 học viên nhưng hiện giờ mới có 3 học viên đến lớp. Khoảng 9-10 giờ, các bạn mới đến và lúc đó tôi lại phải dạy lại một lần nữa”. Lý do khiến các học viên khó theo học đều đặn là đa phần họ đều là lao động chính. Vừa đi học, vừa phải mưu sinh khiến nhiều lao động không thể theo học thường xuyên hoặc bỏ dở khi chưa hoàn thành khóa học. Điều này cũng gây khó khăn cho các trung tâm dạy nghề khi không thể chủ động trong việc mở lớp, ảnh hưởng đến mục tiêu quan trọng nhất là giúp NLĐ có kỹ năng mới để tái hòa nhập thị trường lao động.

Bên cạnh đó, hiện nay chi phí đào tạo nghề được BHTN chi trả còn quá thấp, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Mức hỗ trợ chỉ hơn 1 triệu đồng/học viên/tháng, rất khó để các cơ sở dạy nghề trang bị đồ dùng thực hành và giáo trình hiện đại. Bà Phạm Thị Hiền, Chủ tịch Hội đồng Trường trung cấp Y khoa Hà Nội chia sẻ: “Sau khi học nghề, mong muốn đầu ra của NLĐ hay các đơn vị tuyển dụng là đội ngũ nhân lực có tay nghề, chất lượng tốt nhưng với thời gian đào tạo ngắn và mức chi trả còn thấp thì nhà trường sẽ rất khó trong việc đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất cho học viên để đạt được tiêu chí chất lượng”.

Ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Việc làm Hà Nội chia sẻ: “Tư vấn cho NLĐ lớn tuổi tham gia quá trình đào tạo lại rất khó. Họ bị hạn chế về độ tuổi, sức khỏe và thời gian vì đa phần phải nuôi con, chăm bố mẹ già, kỹ năng công nghệ không thể nhanh nhạy như lứa trẻ. Vì cơm áo, gạo tiền, họ đều mong sớm quay trở lại làm việc. Nhưng để tiếp tục có thu nhập bảo đảm cuộc sống thì chắc chắn phải tham gia đào tạo lại. Bởi lẽ, thị trường lao động hiện nay có nhiều biến động. Nhiều nghề mới xuất hiện, một số nghề mất đi hoặc chuyển hóa. Do đó phải đào tạo lại hay bồi dưỡng chuyển đổi nghề cho NLĐ nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động”.

Để việc hỗ trợ đào tạo nghề trong chính sách BHTN được thực chất hơn, dự thảo Luật Việc làm sửa đổi đang được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 này đã có nhiều chuyển biến tích cực. Theo ông Trần Tuấn Tú, Trưởng phòng BHTN, Cục Việc làm, Bộ Nội vụ: Sắp tới, chúng ta sẽ hỗ trợ NLĐ trên tinh thần mở rộng danh mục nghề nghiệp theo nhu cầu NLĐ chứ không chỉ những nghề nằm trong danh mục nghề được pháp luật công nhận. Chúng ta hỗ trợ các khóa đào tạo không chỉ để NLĐ theo học một nghề mới mà còn có thể nâng cao trình độ, để bồi dưỡng, nâng cao nghề họ đang làm. Ngoài ra, cũng hướng tới hỗ trợ thêm cho NLĐ như thêm tiền ăn, tiền đi lại trong thời gian học nghề mà không thuộc thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp. Còn đối với mức hỗ trợ về học nghề, hiện nay đang theo quy định của pháp luật. Trong thời gian tới, nếu Luật Việc làm được thông qua thì Chính phủ, Bộ Nội vụ và các bộ, ngành liên quan sẽ hướng dẫn để triển khai thực hiện.

AN NHƯ