Hỗ trợ ngư dân chuyển đổi nghề

Ngư dân thành nông dân, tiểu thương

Sinh ra và lớn lên ở làng biển Hải Tân, phường Trà Câu, từ năm 17 tuổi, anh Lê Văn Liễu (46 tuổi) đã theo tàu ra khơi đánh bắt hải sản. Hơn 20 tuổi, anh Liễu đã làm chủ chiếc tàu hơn 150CV, đánh bắt ở tuyến lộng và gần bờ. Dần dần, anh nâng cấp lên tàu công suất lớn hơn, đánh bắt ở vùng khơi. Thế nhưng, do nhiều nguyên nhân, tàu cá của anh làm ăn sa sút, nhiều chuyến đi bị thua lỗ; bạn tàu cũng lần lượt rời đi.

Anh Lê Văn Liễu, ở phường Trà Câu nghỉ làm biển chuyển sang nuôi ốc hương, tôm.

Nhận thấy nghề nuôi trồng thủy sản ở địa phương có tiềm năng phát triển, năm 2017, anh Liễu quyết định chuyển hướng làm ăn, đầu tư 3 hồ nuôi tôm rộng gần 5.000m2. Ban đầu, vì anh chưa có kinh nghiệm và gặp bất lợi do thời tiết, dịch bệnh nên lợi nhuận thấp. Sau thời gian tìm hiểu, khoảng 3 năm trở lại đây, anh Liễu chuyển sang nuôi ốc hương. Hướng đi này đã đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Anh Liễu chia sẻ, cách đây 3 tháng, tôi xuất bán 12 tấn ốc hương, với giá 320 nghìn đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, tôi thu lãi 1,8 tỷ đồng.

Sau hơn 15 năm gắn bó với nghề lưới rê, năm 2016, anh Huỳnh Sâm (42 tuổi), ở tổ dân phố Hải Tân, phường Trà Câu đã quyết định chuyển sang nghề buôn bán tạp hóa và cung cấp dụng cụ cho tàu cá. Do cửa hàng của anh Sâm có lợi thế nằm đối diện với cảng cá Mỹ Á nên việc buôn bán gặp nhiều thuận lợi.

“Những ngày đầu nghỉ đi biển tôi cũng buồn, nhưng rồi nghĩ lại, chuyển đổi nghề cũng là để thích ứng với yêu cầu của cuộc sống. Dù không đi biển nhưng vẫn gắn bó với nghề, với ngư dân vì chuyên cung cấp dụng cụ đi biển. Cửa hàng của tôi nằm ở vị trí thuận lợi, hằng ngày tàu cá ra, vào cảng nhiều nên cũng đông khách, đem lại nguồn thu nhập ổn định”, anh Sâm bày tỏ.

Những năm gần đây, ngày càng có nhiều ngư dân chuyển hướng làm ăn, trong đó có nhiều ngư dân chuyển sang nghề nuôi trồng thủy sản, buôn bán. Bên cạnh đó, nhiều gia đình nhận thấy nghề biển vất vả nên không cho con theo nghiệp cha mà làm nghề trên bờ. Điều này đã tác động không nhỏ tới nghề đi biển, nhất là gây thiếu hụt nhân lực.

Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá Bình Châu, xã Đông Sơn Nguyễn Thanh Hùng chia sẻ, nghề đi biển bây giờ không chỉ phải đối mặt với thiên tai, hiểm họa trên biển mà còn gặp khó khăn về nguồn nhân lực. Bởi tàu nào đi biển hiệu quả thì bạn tàu sẽ gắn bó lâu dài, còn tàu nào không hiệu quả thì bạn tàu sẽ quay lưng. Vì vậy, nhiều chủ tàu làm ăn thua lỗ không tìm đủ lao động đi biển.

Cần đánh giá nhu cầu chuyển đổi nghề

Theo Quyết định số 389/2024/QĐ - TTg của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, các địa phương trong cả nước sẽ điều chỉnh giảm tối thiểu 12% tổng số lượng tàu cá so với năm 2020.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Đức Bình cho biết, giảm số lượng tàu cá; giảm đánh bắt, tăng nuôi trồng; hiện đại hóa đội tàu là giải pháp được ngành nông nghiệp đưa ra để hướng đến khai thác thủy sản hiệu quả và bền vững. Vì vậy, việc chuyển đổi nghề cho ngư dân từ đánh bắt sang nuôi trồng là cần thiết. Các địa phương trên địa bàn tỉnh cũng cần nghiên cứu quy hoạch lại vùng nuôi trồng thủy sản theo đúng định hướng.

Việc chuyển đổi nghề cho ngư dân, trong đó có hỗ trợ chuyển sang nuôi trồng thủy sản, là một giải pháp lâu dài và bền vững, giúp bảo vệ nguồn lợi thủy sản và phát triển kinh tế cộng đồng ngư dân. Tuy nhiên, một thực tế hiện nay là nhiều ngư dân có đời sống kinh tế khó khăn, nên hạn chế trong tiếp cận cơ hội chuyển đổi ngành nghề sang các lĩnh vực khác như nuôi trồng thủy sản, kinh doanh, du lịch.

Vì vậy, ngành chức năng cần đánh giá nhu cầu chuyển đổi nghề của cộng đồng ngư dân làm nghề khai thác hải sản ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái; đề xuất các tiêu chí lựa chọn và mô hình chuyển đổi phù hợp với quy định của ngành và thực tế địa phương.

Đẩy mạnh đào tạo nghề, hỗ trợ lãi suất ngân hàng để ngư dân có điều kiện chuyển đổi nghề, hướng chính là hỗ trợ đầu tư vào nuôi trồng thủy sản; ưu tiên giao mặt nước không thu tiền sử dụng mặt nước cho người dân chuyển từ nghề khai thác sang nuôi trồng thủy sản.

Bên cạnh việc hỗ trợ ngư dân chuyển đổi hướng làm ăn, các cấp, các ngành cần quan tâm, hỗ trợ ngư dân đầu tư đội tàu hiện đại, đào tạo nguồn lao động đi biển có chất lượng, biết ứng dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ... vào đánh bắt thủy sản.

Bài, ảnh: HỒNG HOA