Hỗ trợ pháp lý liên ngành: động lực để doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh, hợp tác xã phát triển bền vững

Lấy nhu cầu thực tế làm trọng tâm

Chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021-2025 đã mang lại nhiều kết quả tích cực, một số lượng lớn doanh nghiệp được tiếp cận thông tin pháp luật, hàng nghìn vướng mắc được tháo gỡ kịp thời. Tuy vậy, thực tiễn cho thấy sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và hợp tác xã vẫn còn đối mặt với nhiều rủi ro pháp lý, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện và phức tạp hơn. Điều này đòi hỏi một chương trình mới – hiệu quả hơn, linh hoạt hơn và tiếp cận sát thực tế hơn.

Hội thảo thu hút đông đảo các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đại diện các hợp tác xã... quan tâm tham gia

Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành giai đoạn 2026–2031 ra đời nhằm đáp ứng yêu cầu đó, với định hướng xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ pháp lý toàn diện, hiện đại, lấy người thụ hưởng làm trung tâm, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội và định hướng hoàn thiện thể chế của Đảng và Nhà nước.

Một điểm nhấn của Chương trình giai đoạn mới là chuyển mạnh từ cách làm “truyền đạt kiến thức đại trà” sang “hỗ trợ theo nhu cầu, theo vấn đề và theo ngành nghề”. Các cuộc khảo sát, tổng hợp phản ánh – kiến nghị, phân tích dữ liệu sẽ được triển khai thường xuyên để nhận diện chính xác những khó khăn pháp lý của doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, hợp tác xã. Những chủ đề đang có sự thay đổi lớn như đất đai, thuế, đầu tư, lao động, môi trường, tiêu chuẩn chất lượng, thương mại quốc tế hay chuyển đổi số sẽ được ưu tiên. Trên cơ sở đó, hoạt động hỗ trợ sẽ đi vào chiều sâu, mang tính thực hành cao, giúp doanh nghiệp “biết – hiểu – làm đúng”, chứ không chỉ dừng lại ở việc phổ biến văn bản pháp luật.

Để hỗ trợ hiệu quả, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật là yêu cầu cấp thiết. Chương trình 2026–2031 đặt ra nhiệm vụ quan trọng: sửa đổi, bổ sung toàn diện khung pháp lý về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Một Nghị định mới thay thế Nghị định 55/2019/NĐ-CP sẽ được ban hành, với phạm vi mở rộng hơn, bổ sung đối tượng hộ kinh doanh và hợp tác xã – nhóm chiếm tỉ lệ lớn trong nền kinh tế nhưng ít có cơ hội tiếp cận hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.

Bên cạnh đó, chính sách tài chính phục vụ công tác tư vấn pháp luật cũng sẽ được điều chỉnh theo hướng thực chất. Thông tư thay thế Thông tư 64/2021/TT-BTC dự kiến cho phép tăng định mức chi, bảo đảm tương xứng với chất lượng dịch vụ, thu hút đội ngũ luật sư và chuyên gia tham gia vào mạng lưới tư vấn pháp lý.

Một điểm mới quan trọng là việc chuẩn hóa hệ thống tư vấn viên pháp luật. Cơ quan quản lý sẽ tiến hành rà soát năng lực, loại bỏ những đơn vị hoạt động kém hiệu quả, đồng thời tuyển chọn các tổ chức, cá nhân có kinh nghiệm thực tiễn, hiểu biết chuyên sâu, có khả năng tư vấn chuyên nghiệp. Điều này đặc biệt hữu ích với doanh nghiệp nhỏ và vừa – nhóm thường không có bộ phận pháp chế.

Chương trình giai đoạn mới cũng khẳng định vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp, Liên minh Hợp tác xã và tổ chức đại diện hộ kinh doanh trong việc lan tỏa thông tin pháp luật và phản ánh khó khăn từ cơ sở. Mô hình liên kết Nhà nước – doanh nghiệp – chuyên gia – hiệp hội tạo nên mạng lưới hỗ trợ đa chiều, hiệu quả và sát thực tiễn hơn.

Chia sẻ tại Hội thảo, nhiều đại biểu cho rằng, việc hỗ trợ pháp lý liên ngành cần thực chất và gần gũi hơn với các đối tượng nêu trên. Đại diện sở Tư pháp thành phố Cần Thơ chia sẻ, việc trợ giúp nên đi sâu, sát với từng đối tượng cụ thể, ví dụ như với hộ kinh doanh thì cần hỗ trợ đi xuống trực tiếp tại các chợ, nhất là các chợ đầu mối hoặc Ủy ban nhân dân thì sẽ thu hút được sự quan tâm hơn của các hộ kinh doanh so với tổ chức tập trung tại các hội trường vì bà con thấy không gần gũi, ngại đi lại.

Đại diện Sở Tư pháp TP.HCM phát biểu tại Hội thảo

Đại diện sở Công thương và sở Tư pháp TP. Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố có nhiều chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh, hợp tác xã theo từng nhóm ngành nghề, lĩnh vực cụ thể, thiết thực theo từng tháng, từng quý để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, vướng mắc mà từng lĩnh vực, ngành nghề đang vướng mắc, từ đó Thành phố đã giao cho các sở, ngành liên quan giải quyết những vấn đề đó một cách nhanh chóng, hiệu quả…

Cần nhiều giải pháp đột phá đồng bộ

Những năm qua, các diễn đàn “Kinh doanh và pháp luật”, hội nghị đối thoại giữa Chính phủ và doanh nghiệp đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong giải quyết vướng mắc. Tuy nhiên, để việc hỗ trợ ngày càng hiệu quả, thiết thực hơn thì giải đoạn 2026-2031 cần tăng cưỡng tổ chức đối thoại định kỳ theo từng ngành, lĩnh vực. Thiết kế chuyên đề theo nhóm ngành (đất đai, nông nghiệp, logistics, sản xuất, xây dựng…). Thiết lập cơ chế tiếp nhận – phân loại – xử lý kiến nghị bằng công nghệ số. Tổng hợp vướng mắc thành báo cáo tham mưu sửa đổi pháp luật.

Việc phát triển mạnh mạng lưới tư vấn viên pháp cũng hết sức cần thiết. Trước hết, cần chuẩn hóa tiêu chí tư vấn viên, bao gồm năng lực, phẩm chất, kinh nghiệm thực tiễn. Rà soát, đánh giá định kỳ đội ngũ tư vấn tại địa phương. Huy động luật sư, chuyên gia vào mạng lưới trên cơ chế đặc thù. Tổ chức các mô hình điểm giải quyết tranh chấp cho DNNVV, hộ kinh doanh, hợp tác xã. Điều này đặc biệt quan trọng khi đa số DNNVV không có bộ phận pháp chế, dẫn tới rủi ro lớn trong hợp đồng, thuế, lao động, đất đai.

Đồng chí Ngô Quỳnh Hoa- Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục và Trợ giúp Pháp lý, Bộ Tư pháp phát biểu, chỉ đạo Hội thảo

Việc áp dụng công nghệ thông tin, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ nhanh chóng, xuyên suốt về pháp lý cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, hợp tác xã, hộ kinh doanh cũng cần được quan tâm để những đối tượng này dễ tiếp cận, dễ hiểu, áp dụng và tuân thủ pháp luật.

Với mục tiêu nâng cao năng lực tuân thủ – phòng ngừa rủi ro – tạo nền tảng phát triển bền vững, dự thảo quyết định hướng tới, ít nhất 80% doanh nghiệp tiếp cận được thông tin pháp luật qua nền tảng số; 90% người tham gia bồi dưỡng hài lòng với chất lượng tập huấn; 80% yêu cầu tư vấn pháp luật được giải quyết đầy đủ; Hình thành cơ chế hỗ trợ miễn phí cho doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh, hợp tác xã. Nếu có sự hỗ trợ đồng bộ, mạnh mẽ thì chương trình sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và hợp tác xã giảm thiểu rủi ro vi phạm pháp luật, tăng năng lực cạnh tranh, nâng cao khả năng gia nhập thị trường và phát triển bền vững.

Hoàng Quý