Hòa giải viên làm việc chủ yếu bằng đam mê và tinh thần tự nguyện

Ngày 25-11, Bộ Tư pháp đã tổ chức Tọa đàm "Định hướng chính sách nhằm xây dựng Luật Hòa giải ở cơ sở (sửa đổi)".

Quang cảnh buổi tọa đàm. Ảnh: TRẦN MINH

6 nhóm chính sách lớn

Theo báo cáo của Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 đã tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động hòa giải ở cơ sở.

Thông qua công tác hòa giải ở cơ sở, những tranh chấp, bất đồng phát sinh tại cơ sở đã được giải quyết kịp thời, dứt điểm; không để tranh chấp kéo dài, hạn chế đáng kể tình trạng khiếu kiện ra cơ quan nhà nước, khiếu kiện vượt cấp. Khối đoàn kết cộng đồng được bền vững; giữ gìn, vun đắp tình làng, nghĩa xóm; góp phần xây dựng cơ sở, khu dân cư ngày càng ấm no, yên bình, hạnh phúc.

Bà Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, Giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp). Ảnh: TRẦN MINH

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, qua hơn 12 năm thực hiện, Luật Hòa giải ở cơ sở đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc về phạm vi hòa giải; chất lượng, trách nhiệm và chế độ đãi ngộ đội ngũ hòa giải viên; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hỗ trợ tham gia công tác hòa giải.

Việc ban hành Luật Hòa giải ở cơ sở (sửa đổi) nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về khuyến khích, phát triển các thiết chế giải quyết tranh chấp ngoài tòa án, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số; kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong các quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện và thống nhất nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở, công tác quản lý nhà nước về hòa giải ở cơ sở, góp phần thiết thực vào phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

"Dự thảo Luật Hòa giải ở cơ sở (sửa đổi) dự kiến tập trung vào 6 nhóm chính sách cụ thể: (i) Điều chỉnh phạm vi hòa giải ở cơ sở; (ii) Nâng cao chất lượng, trách nhiệm và chế độ đãi ngộ đội ngũ hòa giải viên; (iii) Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hỗ trợ tham gia công tác hòa giải; (iv) Đa dạng hóa phương thức, mô hình hòa giải; (v) Đơn giản hóa thủ tục hành chính trong công tác hòa giải ở cơ sở; (vi) Xác định giá trị pháp lý của kết quả hòa giải thành" - bà Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, Giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp), cho biết.

Từ thực tiễn TP.HCM

Tại buổi tọa đàm, bà Trần Thị Hồng Hạnh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, nhấn mạnh hòa giải ở cơ sở giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc gìn giữ tình làng nghĩa xóm, tăng cường đoàn kết, đồng thuận trong cộng đồng; qua đó góp phần bảo đảm an ninh trật tự, an sinh xã hội và sự phát triển bền vững của địa phương. Vì vậy, TP.HCM xác định đây là một trong những giải pháp căn cơ, hiệu quả để ổn định xã hội.

Bà Trần Thị Hồng Hạnh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM. Ảnh: TRẦN MINH

Theo bà Hạnh, thực tiễn cho thấy uy tín và kinh nghiệm sống của hòa giải viên quyết định chất lượng hòa giải thành ở cơ sở. Không ít cô chú hòa giải viên dù trình độ học vấn chưa cao, không có học hàm, học vị cao nhưng lại “rất uy tín trong việc hàn gắn mâu thuẫn nội bộ”, bởi họ hiểu rõ đặc thù từng gia đình và có khả năng thuyết phục tốt. Đây là những kinh nghiệm thực tiễn cần được cân nhắc khi sửa đổi pháp luật.

Bà Trần Thị Hồng Hạnh cũng cho biết thêm, hiện các hòa giải viên chủ yếu “làm việc bằng tinh thần tự nguyện, đam mê” cống hiến cho địa phương, giúp đỡ người dân. Họ không được kinh phí hỗ trợ; chỉ được hỗ trợ kinh phí chi thù lao cho hòa giải viên 400.000 đồng/vụ việc hòa giải thành.

Hiện tại theo Thông tư 56/2023/TT-BTC ngày 18-8-2023 của Bộ Tài chính thì mỗi Tổ hòa giải được hỗ trợ 150.000 đồng/tổ/tháng sinh hoạt phí, còn rất quá thấp. Do đó, cần có chính sách quan tâm hơn về chế độ, đặc biệt là bảo hiểm y tế, để động viên lực lượng này tiếp tục gắn bó và đóng góp cho cộng đồng.

TRẦN MINH