Hoàn thiện chính sách, pháp luật, nền tảng thúc đẩy phát triển lâm nghiệp bền vững

Cây Trội được gắn mã QR tại Bắc Hải Vân.

Triển khai đồng bộ các quy định pháp luật trong Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021-2025

Những năm qua, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về lâm nghiệp được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặc biệt chú trọng, coi đây là nhiệm vụ then chốt nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã rà soát, sửa đổi và ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn thi hành Luật Lâm nghiệp năm 2017, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất và phù hợp thực tiễn. Hệ thống chính sách này bao quát toàn diện các lĩnh vực: quản lý, bảo vệ rừng, phát triển rừng bền vững, sử dụng rừng đa mục đích, chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES), phát triển kinh tế lâm nghiệp và chế biến lâm sản.

Việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đã tạo điều kiện thuận lợi để triển khai Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021-2025, giúp các địa phương có căn cứ pháp lý thống nhất trong việc lập kế hoạch, phân bổ nguồn lực và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của chương trình.

Tính đến nay, độ che phủ rừng toàn quốc duy trì ổn định ở mức hơn 42%, trong đó diện tích rừng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC, VFCS) đạt trên 800 nghìn ha. Giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt khoảng 14-15 tỷ USD mỗi năm, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Tạo hành lang pháp lý cho quản lý, bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả

Một trong những điểm sáng nổi bật của chính sách lâm nghiệp Việt Nam là cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng. Với nguồn thu bình quân khoảng 3.000 tỷ đồng mỗi năm, chính sách này không chỉ tạo động lực kinh tế cho người dân bảo vệ rừng mà còn góp phần giảm áp lực ngân sách nhà nước, huy động hiệu quả nguồn lực xã hội. Hàng trăm nghìn hộ dân miền núi đã có thêm thu nhập ổn định từ rừng, gắn bó lâu dài với nghề rừng và chủ động tham gia các mô hình quản lý rừng cộng đồng.

Ông Nguyễn Hữu Thiện, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông Nghiệp và Môi trường).

Cùng với đó, hệ thống văn bản pháp luật về phát triển rừng trồng, quản lý rừng tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển lâm sản ngoài gỗ đã được hoàn thiện, góp phần thúc đẩy sản xuất lâm nghiệp bền vững. Các quy định về truy xuất nguồn gốc gỗ, thương mại lâm sản hợp pháp và chứng chỉ quản lý rừng bền vững giúp Việt Nam đáp ứng tốt các cam kết quốc tế như Hiệp định VPA/FLEGT, EVFTA, mở rộng thị trường xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ và Nhật Bản.

Song song việc hoàn thiện chính sách, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn thực thi tại các địa phương. Nhiều mô hình quản lý rừng bền vững, trồng rừng gỗ lớn, rừng hỗn giao và nông-lâm kết hợp được nhân rộng, vừa tăng giá trị kinh tế, vừa bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên.

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng cho thấy một số khó khăn như sự chồng chéo trong một số quy định pháp luật, nguồn lực đầu tư còn hạn chế, công tác điều phối giữa các cấp ngành đôi khi chưa đồng bộ. Những vấn đề này đang được Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát, kiến nghị điều chỉnh trong giai đoạn tới, bảo đảm tính khả thi và hiệu quả của chính sách.

Đưa chính sách vào cuộc sống, hướng tới ngành lâm nghiệp hiện đại, hội nhập

Hướng tới giai đoạn 2026-2030, ngành lâm nghiệp đặt mục tiêu phát triển theo hướng xanh, hiện đại và hội nhập quốc tế sâu rộng. Theo đó, việc hoàn thiện chính sách, pháp luật tiếp tục được xác định là trụ cột quan trọng, làm nền tảng cho mọi hoạt động của ngành.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng Chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2026-2030 với các nội dung trọng tâm như: Sửa đổi, bổ sung Luật Lâm nghiệp và các văn bản hướng dẫn thi hành để phù hợp bối cảnh mới, nhất là yêu cầu chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (NetZero) đến năm 2050; Hoàn thiện cơ chế tài chính, khuyến khích hợp tác công-tư, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào trồng rừng, chế biến gỗ và lâm sản; Đổi mới chính sách đất đai, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cộng đồng, hộ gia đình, tổ chức kinh tế được giao, thuê rừng; Ứng dụng khoa học-công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý, giám sát tài nguyên rừng, hệ thống thông tin địa lý và truy xuất nguồn gốc lâm sản.

Ông Nguyễn Hữu Thiện, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông Nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh: “Hoàn thiện chính sách, pháp luật là nền tảng để tổ chức thực hiện hiệu quả các chương trình, dự án lâm nghiệp. Khi hành lang pháp lý rõ ràng, cơ chế thực thi minh bạch và quyền lợi của người dân được bảo đảm, chúng ta sẽ huy động được toàn xã hội tham gia bảo vệ, phát triển rừng, hướng tới một ngành lâm nghiệp hiện đại, bền vững và hội nhập quốc tế”.

Theo ông Thiện, trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh tăng trưởng xanh và thực hiện các cam kết khí hậu toàn cầu, lâm nghiệp không chỉ là ngành kinh tế kỹ thuật mà còn là “lá phổi xanh” của đất nước, đóng vai trò quan trọng trong cân bằng sinh thái, bảo vệ nguồn nước, bảo tồn đa dạng sinh học và giảm phát thải khí nhà kính.

Khi các chính sách được triển khai đồng bộ, minh bạch và đi vào cuộc sống, lâm nghiệp Việt Nam sẽ không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế xanh, mà còn trở thành ngành kinh tế sinh thái bền vững, góp phần thực hiện cam kết quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững đất nước.

Thu Hà