Hoàn thiện cơ chế đấu thầu, bảo đảm nguồn cung thuốc ổn định

Nỗ lực đồng bộ để khơi thông nguồn cung

Trong thời gian qua, công tác đấu thầu, mua sắm thuốc tại các bệnh viện công lập đã gặp không ít khó khăn do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Bộ Y tế, những “nút thắt” đang dần được tháo gỡ, hướng tới mục tiêu bảo đảm đầy đủ thuốc, vật tư y tế phục vụ công tác khám, chữa bệnh cho nhân dân.

Theo Bộ Y tế, giai đoạn vừa qua, tình trạng thiếu thuốc chỉ xảy ra cục bộ tại một số cơ sở y tế. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, khó khăn trong dự trù nhu cầu và vướng mắc về quy định đấu thầu. Trước thực tế đó, Chính phủ, Bộ Y tế cùng các bộ, ngành liên quan đã tích cực rà soát, tham mưu, ban hành nhiều chính sách quan trọng nhằm tháo gỡ khó khăn trong hoạt động lựa chọn nhà thầu, nhất là trong lĩnh vực y tế. Các quy định mới về chỉ định thầu, mua sắm trực tiếp, chào giá cạnh tranh đã cơ bản giải quyết được phần lớn vướng mắc, tạo điều kiện cho các đơn vị chủ động hơn trong việc mua sắm, cung ứng thuốc.

Đáng chú ý, Luật số 90/2025/QH15 (ban hành ngày 25/6/2025) đã sửa đổi, bổ sung một số luật, trong đó có Luật Đấu thầu, với điểm mới là phân cấp mạnh mẽ cho các đơn vị sự nghiệp công lập trong hoạt động mua sắm. Từ ngày 1/7/2025, các bệnh viện tự chủ (nhóm 1 và nhóm 2) được phép tự quyết định việc mua sắm thuốc, thiết bị y tế từ nguồn thu hợp pháp của đơn vị mà không nhất thiết phải thực hiện theo quy trình đấu thầu truyền thống. Tiếp đó, ngày 4/8/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 214/2025/NĐ-CP thay thế Nghị định số 24/2024/NĐ-CP và Nghị định số 17/2025/NĐ-CP, với mục tiêu đơn giản hóa thủ tục, tăng cường minh bạch và nâng cao hiệu quả lựa chọn nhà thầu. Trên cơ sở đó, Bộ Y tế đang tiếp tục sửa đổi Thông tư số 07/2024/TT-BYT để bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp lý mới.

Song song với hoàn thiện thể chế, theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Bộ này đã chỉ đạo các địa phương, cơ sở y tế tăng cường rà soát, chủ động lập kế hoạch mua sắm, đặc biệt với các thuốc hiếm, thuốc đặc trị có nguồn cung khó khăn. Các hội nghị, lớp tập huấn về các văn bản pháp luật mới được tổ chức thường xuyên, giúp cán bộ y tế nắm vững và triển khai kịp thời, hiệu quả.

Nhờ những giải pháp đồng bộ, nguồn cung thuốc, vật tư y tế trong cả nước hiện cơ bản được bảo đảm, đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân. “Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành và cơ sở y tế để đẩy mạnh công khai, minh bạch thông tin, đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực đấu thầu, mua sắm”, bà Lan nêu.

Hoàn thiện khung pháp lý

Một điểm nhấn quan trọng trong điều hành chính sách của ngành y tế thời gian gần đây là việc ban hành Thông tư 40/2025/TT-BYT, văn bản thay thế Thông tư 07/2024/TT-BYT, nhằm hoàn thiện khung pháp lý về đấu thầu thuốc và tháo gỡ những vướng mắc thực tiễn cho các cơ sở y tế.

Nhiều năm qua, hoạt động đấu thầu thuốc trong bệnh viện công lập chịu tác động bởi sự thay đổi nhanh của hệ thống pháp luật, dẫn đến thiếu đồng bộ và lúng túng trong triển khai, gây gián đoạn cung ứng thuốc. Sự ra đời của Thông tư 40 được giới chuyên môn đánh giá là cần thiết, kịp thời và có tính đột phá, giúp khắc phục khoảng trống pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý trong lĩnh vực đặc thù này.

Thông tư 40 được xây dựng dựa trên nền tảng pháp lý mới nhất, bao gồm Luật số 90/2025/QH15, Luật số 57/2024/QH15 và Nghị định số 214/2025/NĐ-CP, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và khả thi trên phạm vi toàn quốc.

Nội dung Thông tư quy định chi tiết việc đấu thầu các loại thuốc như thuốc hóa dược, thuốc phóng xạ, sinh phẩm, vắc-xin, thuốc cổ truyền, dược liệu và khí y tế, với quy trình rõ ràng, minh bạch và dễ áp dụng.

Một điểm nổi bật là Thông tư tăng cường quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập. Các bệnh viện tự chủ nhóm 1 và nhóm 2 có thể chủ động áp dụng Thông tư khi phù hợp với điều kiện tài chính, đồng thời rút ngắn quy trình phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, giúp giảm thời gian, tăng linh hoạt và hiệu quả.

Bên cạnh đó, Thông tư 40 cũng chuẩn hóa quy định về phân loại thuốc, từ biệt dược gốc, sinh phẩm tham chiếu đến thuốc tương đương sinh học, thuốc gia công hoặc chuyển giao công nghệ. Các điều chỉnh này bảo đảm tính thống nhất với Luật Dược (sửa đổi 2016 và 2024), đồng thời tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, giúp người bệnh tiếp cận thuốc chất lượng với giá hợp lý.

Đặc biệt, Thông tư bổ sung cơ chế xử lý linh hoạt khi thuốc dự thầu hoặc trúng thầu thay đổi thông tin, cho phép nhà thầu cung ứng thuốc tương đương để bảo đảm không gián đoạn điều trị - điều từng là vấn đề nan giải trong thực tế.

Đối với thuốc cổ truyền, vị thuốc cổ truyền và dược liệu, Thông tư có nhiều quy định mới nhằm làm rõ tiêu chuẩn kỹ thuật, điều kiện đấu thầu, trách nhiệm của các bên, đồng thời khuyến khích sử dụng nguồn dược liệu trong nước, góp phần bảo tồn và phát triển y học cổ truyền Việt Nam.

Ngoài ra, Thông tư 40 hoàn thiện cơ chế mua sắm tập trung, quy định rõ trách nhiệm giữa các cấp, rút ngắn quy trình xử lý khi đấu thầu không thành công. Điều này giúp giảm độ trễ trong cung ứng, khắc phục tình trạng thiếu thuốc từng xảy ra trước đây.

Mộc An