Hoàn thiện hành lang pháp lý cho công tác phòng bệnh trong giai đoạn mới

Ngày 7/11, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức buổi gặp mặt báo chí để thông tin về dự thảo Luật Phòng bệnh. Đại diện Bộ Y tế khẳng định dự thảo được xây dựng trên cơ sở kế thừa 5 điều, sửa đổi 39 điều còn phù hợp của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007, góp phần khắc phục những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt trong công tác phòng, chống dịch, đáp ứng yêu cầu thực tiễn về phòng, chống bệnh truyền nhiễm trong tình hình mới.

Dự thảo Luật Phòng bệnh đang được Bộ Y tế trình Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, đề xuất nhiều chính sách mới nhằm tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu và chủ động phòng bệnh cho người dân.

Luật cũng nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân, cũng như Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân trong tình hình mới.

Dự thảo Luật Phòng bệnh đang được Bộ Y tế trình Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, đề xuất nhiều chính sách mới nhằm tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu và chủ động phòng bệnh cho người dân.

Theo ông Phạm Đức Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), việc xây dựng Luật Phòng bệnh là cần thiết để thể chế hóa đầy đủ, toàn diện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác phòng bệnh, chuyển mạnh tư duy từ “khám bệnh, chữa bệnh” sang “chủ động phòng bệnh”, “phòng bệnh từ sớm, từ xa, từ cơ sở”. Luật hướng tới mục tiêu bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe toàn diện, liên tục cho người dân trong suốt vòng đời.

Dự thảo Luật quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ khác; dinh dưỡng trong phòng bệnh cùng các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh. Luật áp dụng cho cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước hoạt động tại Việt Nam.

Một điểm mới đáng chú ý của dự thảo là bổ sung chương riêng về phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần. Luật quy định rõ các yếu tố nguy cơ, biện pháp phát hiện sớm và phòng ngừa; đồng thời xác định quyền, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức, gia đình và chính quyền địa phương trong công tác này.

Ba cấp độ phòng ngừa gồm phòng ngừa toàn diện, phòng ngừa có chọn lọc và phòng ngừa được chỉ định, phản ánh cách tiếp cận đa tầng, khoa học đối với sức khỏe tâm thần cộng đồng.

Người có nguy cơ hoặc đã mắc rối loạn sức khỏe tâm thần sẽ được khám sàng lọc định kỳ, tiếp cận dịch vụ tư vấn, điều trị và không bị kỳ thị, phân biệt đối xử.

Cùng với đó, họ có trách nhiệm phối hợp với cơ quan y tế và chính quyền địa phương trong việc giám sát, điều trị, phục hồi chức năng. Dự thảo cũng bổ sung chế tài xử lý hành vi giả bệnh tâm thần để trục lợi hoặc trốn tránh nghĩa vụ pháp lý, đồng thời quy định trách nhiệm của các cơ sở trợ giúp xã hội trong việc tổ chức dịch vụ chăm sóc, tư vấn và phục hồi tâm lý.

Trong lĩnh vực tiêm chủng, dự thảo Luật mở rộng phạm vi sử dụng vaccine và sinh phẩm, đồng thời mở rộng đối tượng được tiêm chủng miễn phí như người cao tuổi, lực lượng vũ trang, người tham gia công tác chống dịch… nhằm hướng tới mục tiêu tiêm chủng trọn đời cho người dân.

Về dinh dưỡng trong phòng bệnh, Luật quy định dinh dưỡng phải được thực hiện xuyên suốt vòng đời, chú trọng giai đoạn “1.000 ngày đầu đời”, từ khi người mẹ mang thai đến khi trẻ tròn 24 tháng tuổi, giai đoạn vàng quyết định thể lực, tầm vóc của trẻ.

Dự thảo cũng nêu rõ nguyên tắc dinh dưỡng cho các nhóm đối tượng đặc thù như phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú, trẻ em, học sinh, người lao động và người cao tuổi.

Ngoài ra, Luật Phòng bệnh còn bổ sung quy định về khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc miễn phí, thể chế hóa Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị, đảm bảo người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc ít nhất mỗi năm một lần, bắt đầu từ năm 2026.

Theo đại diện Cục Phòng bệnh, khi Luật được ban hành sẽ không làm phát sinh thêm tổ chức nhân sự, song để triển khai hiệu quả, cần chú trọng phát triển nguồn nhân lực, nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực phòng bệnh.

Dự thảo cũng đề xuất thành lập Quỹ Phòng bệnh nhằm bảo đảm nguồn tài chính bền vững cho công tác phòng, chống dịch bệnh và các chương trình chăm sóc sức khỏe dự phòng.

Dự thảo Luật Phòng bệnh gồm 6 chương, 41 điều, được xây dựng trên 5 nhóm chính sách lớn là phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần; dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh.

Luật được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc, hướng tới mục tiêu chăm sóc sức khỏe chủ động, toàn diện và bền vững cho mọi người dân Việt Nam.

D.Ngân