Hoàn thiện pháp luật về sở hữu trí tuệ, thi hành án dân sự và giám định tư pháp theo hướng thực tiễn, minh bạch, nhân văn

Ông Nguyễn Quốc Hận, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau, Ủy viên Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, chủ trì phiên thảo luận.

Tại Tổ thảo luận số 8, gồm các đại biểu Quốc hội Đoàn Cà Mau và Bắc Ninh, các đại biểu Quốc hội Đoàn Cà Mau tham gia phát biểu, đóng góp nhiều ý kiến tập trung vào các nhóm vấn đề lớn: hoàn thiện thể chế về sở hữu trí tuệ và đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự, mở rộng tiêu chuẩn giám định tư pháp và chính sách phát triển doanh nghiệp.

Đại biểu Lê Thị Ngọc Linh: Bảo đảm thống nhất pháp luật, minh bạch trong xác định giá trị tài sản trí tuệ và quy định về ủy quyền đại diện

Phát biểu góp ý vào Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, đại biểu Lê Thị Ngọc Linh, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, khẳng định việc sửa đổi, bổ sung luật lần này là yêu cầu tất yếu, khách quan nhằm thể chế hóa đường lối của Đảng về phát triển kinh tế tri thức, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Đại biểu thống nhất với phạm vi sửa đổi, bổ sung 73 điều, bổ sung 2 điều và bãi bỏ 8 điều, đồng thời đề nghị Ban soạn thảo làm rõ một số khái niệm và điều khoản để tránh xung đột với các luật khác, nhất là liên quan đến sở hữu trí tuệ do trí tuệ nhân tạo hỗ trợ, quy định về định giá tài sản trí tuệ và ủy quyền đại diện trong thủ tục sở hữu công nghiệp.

Về Điều 8a, đại biểu đề nghị chỉnh sửa quy định về việc tự xác định giá trị quyền sở hữu trí tuệ cho phù hợp với chuẩn mực kế toán và Luật Kế toán, bảo đảm tính minh bạch, tránh rủi ro pháp lý. Đại biểu đề xuất quy định cụ thể hơn:

“Chủ sở hữu có quyền tự xác định giá trị và lập danh mục riêng quản trị; việc định giá phải nêu rõ phương pháp, tài liệu chứng minh, ngày xác định, có thể kèm báo cáo định giá của tổ chức có thẩm quyền; chủ sở hữu chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin”.

Về Điều 107 (ủy quyền đại diện), đại biểu Linh chỉ ra sự mâu thuẫn giữa quy định của Dự thảo và Bộ luật Dân sự về thời hạn ủy quyền. Nếu để “vô thời hạn” sẽ tạo khoảng trống pháp lý và khó xác định hậu quả khi người đại diện vi phạm hoặc người ủy quyền chấm dứt. Do đó, cần chỉnh sửa để bảo đảm thống nhất hệ thống pháp luật và giảm rủi ro tranh chấp.

Đại biểu Lê Thị Ngọc Linh góp ý hoàn thiện quy định về định giá tài sản trí tuệ và thống nhất quy định về ủy quyền đại diện.

Đại biểu Đinh Ngọc Minh: Đề xuất phân cấp, rút ngắn thời gian cấp bằng sáng chế

Đại biểu Đinh Ngọc Minh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, phát biểu rằng hiện nay quy trình cấp bằng sáng chế và bằng sở hữu công nghiệp còn chậm, có trường hợp kéo dài 3-4 năm, ảnh hưởng đến hoạt động đổi mới sáng tạo và kinh doanh.

Đại biểu kiến nghị thực hiện cơ chế cấp bằng hai giai đoạn: giai đoạn cấp tạm thời, trong vòng 1 năm để đảm bảo quyền lợi trước mắt cho chủ sở hữu sáng chế; sau đó, nếu không phát sinh tranh chấp, khiếu nại, sẽ chuyển sang cấp chính thức.

Ông cũng đề nghị phân cấp, phân quyền cho địa phương trong việc thẩm định và cấp giấy chứng nhận sở hữu công nghiệp, tương tự như việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phân cấp trong quản lý thuốc bảo vệ thực vật, nhằm tăng tính chủ động, giảm tải cho cơ quan Trung ương và đẩy nhanh tiến độ xử lý hồ sơ.

Đại biểu Đinh Ngọc Minh đề xuất cấp bằng sáng chế theo hai giai đoạn, phân cấp mạnh cho địa phương để rút ngắn quy trình.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông: Bảo hộ bản quyền văn học nghệ thuật trong môi trường số, hài hòa giữa sáng tạo và công nghệ

Phát biểu vào Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, đại biểu Trần Thị Thu Đông, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, nhấn mạnh: “Bảo vệ quyền tác giả không chỉ là bảo vệ quyền lợi vật chất của người sáng tạo, mà còn là bảo vệ nền tảng văn hóa, nhân phẩm và trí tuệ Việt Nam trong kỷ nguyên số”.

Đại biểu đánh giá cao tinh thần cập nhật, hiện đại hóa của Dự thảo Luật khi mở rộng phạm vi bảo hộ sang sản phẩm phi vật lý, cho phép khai thác dữ liệu huấn luyện AI có điều kiện, và xác định rõ vai trò của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong quản lý quyền tác giả.

Tuy nhiên, bà đề nghị bổ sung định nghĩa “xâm phạm bản quyền trong môi trường số”, quy định cụ thể hơn về tác phẩm do trí tuệ nhân tạo tạo ra, đồng thời cần có cơ chế thỏa thuận, từ chối khai thác thương mại để bảo vệ quyền lợi của tác giả.

Ngoài ra, đại biểu kiến nghị xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về bản quyền, ứng dụng công nghệ định danh số hoặc blockchain để minh bạch hóa quản lý và chống đạo nhái tác phẩm.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông đề nghị hoàn thiện quy định bảo hộ bản quyền văn học nghệ thuật trong môi trường số, bảo đảm cân bằng giữa sáng tạo và công nghệ.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh: Hình thành quỹ bảo lãnh tín dụng cho tài sản trí tuệ, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa

Phát biểu tại tổ, đại biểu Nguyễn Duy Thanh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Cà Mau, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, nhấn mạnh doanh nghiệp Việt Nam, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chưa coi tài sản trí tuệ là tài sản kinh doanh thực sự do thiếu hiểu biết và nguồn lực để khai thác.

Ông đề nghị xây dựng Quỹ bảo lãnh tín dụng cho tài sản trí tuệ, cho phép dùng bằng sáng chế, nhãn hiệu làm tài sản thế chấp, đồng thời hình thành Trung tâm thẩm định giá tài sản trí tuệ quốc gia để hỗ trợ xác định giá trị thương hiệu và chuyển giao công nghệ minh bạch.

Đại biểu cũng kiến nghị đưa giáo dục sở hữu trí tuệ vào chương trình phổ thông và đại học, đặc biệt ở các ngành công nghệ, luật và kinh tế, để nâng cao nhận thức xã hội. Ông dẫn ví dụ về nước mắm Phú Quốc, sản phẩm nổi tiếng nhưng từng bị nước ngoài đăng ký thương hiệu trước để nhấn mạnh tính cấp thiết của việc nâng cao hiểu biết pháp lý và bảo hộ tài sản trí tuệ Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh kiến nghị hình thành quỹ bảo lãnh tín dụng cho tài sản trí tuệ, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry: Mở rộng đối tượng giám định tư pháp, tăng phối hợp trong thi hành án dân sự và bảo đảm quyền của đồng bào dân tộc thiểu số

Phát biểu tại tổ, đại biểu Trần Thị Hoa Ry, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, góp ý nhiều nội dung cụ thể đối với Dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) và Dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).

Với Luật Giám định tư pháp, đại biểu đề nghị mở rộng tiêu chuẩn người giám định tư pháp theo vụ việc, cho phép người không có bằng đại học nhưng có ít nhất 5 năm kinh nghiệm chuyên môn và được tổ chức nghề nghiệp xác nhận năng lực được tham gia giám định. Việc này vừa linh hoạt, vừa phù hợp với đặc thù của một số lĩnh vực kỹ thuật, văn hóa và dân tộc học.

Đối với Luật Thi hành án dân sự, đại biểu đề nghị: bổ sung nguyên tắc phối hợp giữa cơ quan thi hành án với các cơ quan, tổ chức hữu quan trong xác minh tài sản của người phải thi hành án; nghiên cứu xã hội hóa một số hoạt động thi hành án dân sự để giảm tải cho cơ quan nhà nước; cho phép nộp bản án hoặc trích lục điện tử khi yêu cầu thi hành án, tạo thuận lợi cho người dân; bổ sung quy định bảo quản, tạm giao khai thác, sử dụng tài sản là di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, nhằm bảo đảm quyền sở hữu hợp pháp của công dân theo Luật Di sản văn hóa.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry góp ý mở rộng đối tượng giám định tư pháp và tăng cường phối hợp, xã hội hóa trong thi hành án dân sự.

Những ý kiến phát biểu của các đại biểu Quốc hội Đoàn Cà Mau tại phiên thảo luận tổ sáng 5/11 đã góp phần quan trọng vào quá trình hoàn thiện các dự án luật được Quốc hội xem xét lần này. Từ đề xuất minh bạch hóa giá trị tài sản trí tuệ, bảo vệ bản quyền trong môi trường số, đến mở rộng tiêu chuẩn giám định tư pháp, xã hội hóa thi hành án dân sự và đẩy mạnh phân cấp trong cấp bằng sáng chế, các đại biểu đều hướng tới mục tiêu chung là xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, hiện đại, khả thi, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, góp phần cùng Quốc hội hoàn thiện thể chế, thúc đẩy phát triển kinh tế tri thức, đổi mới sáng tạo và bảo đảm công bằng, minh bạch trong thi hành pháp luật, nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Lê Hằng