Hoàn thiện pháp luật về tương trợ tư pháp dân sự và hình sự

24/3/2025 Gốc

Chiều 24/03, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, Thường trực Ủy ban tiến hành thẩm tra sơ bộ dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự và dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Đồng chủ trì Phiên họp có: Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Văn Liên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Thủy.

Tham gia Phiên họp có các Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp: Trần Hồng Nguyên, Mai Thị Phương Hoa, Nguyễn Trường Giang, Đỗ Đức Hồng Hà, Ngô Trung Thành, Nguyễn Mạnh Cường; Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh; Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng; đại diện Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; đại diện các bộ, ngành có liên quan.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng chủ trì Phiên họp

Hoàn thiện pháp luật tương trợ tư pháp dân sự theo hướng hiện đại, khả thi

Báo cáo tại Phiên họp về dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh cho biết, việc xây dựng Luật là cần thiết nhằm hiện thực hóa các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về tăng cường hợp tác quốc tế về pháp luật, hoàn thiện pháp luật tương trợ tư pháp dân sự và khắc phục những tồn tại, hạn chế qua 17 năm thi hành Luật Tương trợ tư pháp năm 2007.

Theo đó, việc hoàn thiện pháp luật tương trợ tư pháp dân sự theo hướng hiện đại, khả thi, thúc đẩy hợp tác quốc tế, hỗ trợ quy trình giải quyết các vụ việc dân sự và vụ án hành chính có yếu tố nước ngoài được nhanh chóng, chính xác và hiệu quả; giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng có liên quan, tăng cường khả năng thực hiện quyền tiếp cận công lý của người dân; tạo nền tảng cho việc ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp dân sự.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh

Dự án Luật dự kiến được thiết kế gồm 05 chương, 36 điều quy định nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện tương trợ tư pháp dân sự và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam. Nội dung cơ bản của dự luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành và tập trung một số điểm mới nổi bật như: Bổ sung quy định điều kiện để áp dụng pháp luật nước ngoài trong trường hợp không có điều ước quốc tế hoặc điều ước quốc tế không quy định; Sửa đổi bổ sung quy định về nguyên tắc thực hiện tương trợ tư pháp dân sự; Bổ sung quy định Bộ Tư pháp là cơ quan trung ương của Việt Nam trong tương trợ tư pháp dân sự;...

Đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Văn Liên

Cho ý kiến tại Phiên họp, các đại biểu cơ bản tán thành sự cần thiết xây dựng Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị nghiêm túc, kỹ lưỡng. Đồng thời, nhấn mạnh nội dung dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; đã quán triệt, thực hiện nghiêm túc chủ trương đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp; phù hợp với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên; cơ bản bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Liên quan tới nội dung cụ thể của dự thảo Luật, các đại biểu tập trung cho ý kiến về: Phạm vi tương trợ tư pháp về dân sự; áp dụng pháp luật; triệu tập và bảo vệ người làm chứng, người giám định; về thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự; về tiếp nhận và thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự; ...

Các đại biểu tham gia Phiên họp

Trong đó, về áp dụng pháp luật, nhiều ý kiến đề nghị, việc áp dụng pháp luật nước ngoài trong tương trợ tư pháp về dân sự là vấn đề hệ trọng, liên quan đến chủ quyền, an ninh quốc gia,.. Do đó, đề nghị cần quy định rõ cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp xem xét, áp dụng pháp luật nước ngoài để giải quyết vụ án, vụ việc, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân của Việt Nam. Mặt khác, cần rà soát, có phương án xử lý trường hợp có đủ điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài trong tương trợ tư pháp về dân sự, nhưng việc áp dụng pháp luật nước ngoài vẫn không thực hiện được.

Về thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự, theo quy định của pháp luật hiện hành, chỉ có cơ quan, tổ chức được pháp luật quy định mới có thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp, nhưng dự thảo Luật quy định các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác cũng có thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự thì cần được xem xét kỹ lưỡng hơn; đồng thời, quy định này chưa thống nhất với khoản 1 Điều 4. Do đó, kiến nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để quy định đảm bảo phù hợp, thống nhất.

Ngoài ra, một số nội dung quản lý nhà nước quy định tại Điều 30 dự thảo Luật đã được quy định trong một số luật có liên quan. Do đó, các đại biểu cũng đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, cân nhắc, có thể quy định gộp các điều 30,31 và 32 thành 01 điều luật mang tính nguyên tắc về trách nhiệm quản lý nhà nước về tương trợ tư pháp về dân sự.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng kết luận nội dung thảo luận

Kết luận nội dung thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra, các cơ quan có liên quan tiếp tục rà rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật đảm bảo đồng bộ, tương thích và thống nhất về bố cục, thuật ngữ, kỹ thuật soạn thảo, ngôn ngữ, cách thức thể hiện,... với 03 dự án Luật (Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Luật Dẫn độ, Luật Tương trợ tư pháp về hình sự) khi được ban hành vào cùng 01 kỳ họp Quốc hội.

Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng lưu ý, về cách thức tiếp cận, định hướng hoàn thiện một số quy định liên quan tới phạm vi áp dụng, thẩm quyền tương trợ tư pháp, vấn đề chi phí, quản lý nhà nước,... trên cơ sở bám sát tinh thần đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, quy định khái quát đảm bảo tính ổn định của Luật.

Phó Viện trưởng Viện kiểm sát Nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng

Xây dựng cơ sở pháp lý điều chỉnh riêng lĩnh vực đặc thù tương trợ tư pháp về hình sự

+ Cũng tại phiên họp, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tiến hành thẩm tra sơ bộ đối với dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Cho ý kiến về nội dung này, đa số ý kiến tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tương trợ tư pháp về hình sự. Theo đó, việc xây dựng dự án Luật trên cơ sở tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý điều chỉnh riêng lĩnh vực đặc thù tương trợ tư pháp về hình sự, qua đó thể chế hóa chủ trương của Đảng về đẩy mạnh cải cách tư pháp, tăng cường hội nhập quốc tế nói chung và trong lĩnh vực tư pháp hình sự nói riêng; khắc phục những hạn chế, bất cập thời gian qua; tiếp tục nội luật hóa quy định của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan trong hệ thống pháp luật; tạo thuận lợi trong đàm phán, ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Thủy

Đánh giá cao quá trình chuẩn bị và hồ sơ dự án Luật, các đại biểu cũng cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo đã quán triệt chủ trương đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, nhiều quy định trong dự thảo Luật đã được thể hiện ngắn gọn và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Các đại biểu tham dự Phiên họp

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng lưu ý, cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát để bổ sung các nội dung cần quy định trong dự thảo Luật, đồng thời, giao cụ thể những điều, khoản, điểm cần quy định chi tiết và chuẩn bị văn bản quy định chi tiết kèm theo hồ sơ dự án Luật; đảm bảo sự thống nhất về bố cục, thuật ngữ, kỹ thuật soạn thảo với các luật có liên quan. Đồng thời, góp ý vào nhiều nội dung cụ thể liên quan tới quy định về cơ quan trung ương trong tương trợ tư pháp về hình sự, phạm vi tương trợ tư pháp hình sự, chi phí thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự, yêu cầu chuyển giao truy cứu trách nhiệm hình sự,...

***Một số hình ảnh tại Phiên họp thẩm tra sơ bộ: