Hoàn thiện thể chế, thúc đẩy đầu tư công: Chuẩn bị cho sự tăng tốc, bứt phá

Đẩy mạnh đầu tư công là trụ cột quan trọng để tăng trưởng kinh tế 2 con số. Trong ảnh: Dự án sân bay Long Thành đang khẩn trương hoàn thiện

Hoàn thiện thể chế, thúc đẩy đầu tư công

Mục tiêu tăng trưởng 10% trong năm 2026 đã được Quốc hội quyết nghị. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Dự thảo Nghị quyết số 01 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2026 đang được Bộ Tài chính hoàn thiện, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Phiên bản đầu tiên của Dự thảo Nghị quyết số 01 đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ tại phiên họp thường kỳ tháng 11/2025. Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất 12 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu như: tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách; chủ động nghiên cứu, tham mưu xây dựng chính sách, đặc biệt là cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho các mô hình kinh tế mới; tiếp tục xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển đặc khu kinh tế tại Vân Đồn, Vân Phong, Phú Quốc; phát triển khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam…

Cùng với đó là các giải pháp tiếp tục kích cầu tiêu dùng; có biện pháp mạnh mẽ, quyết liệt và kịp thời hơn để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm 2026, đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, công trình trọng điểm và các chương trình mục tiêu quốc gia; xây dựng cơ chế hiệu quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài có chọn lọc trong các lĩnh vực có tiềm năng, tạo động lực mới cho tăng trưởng; khai thác hiệu quả không gian vũ trụ, không gian biển, không gian ngầm…

Đáng chú ý, Bộ Tài chính cũng nghiên cứu bổ sung, nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp mang tính tổng thể cần tiếp tục tập trung triển khai trong năm 2026, nhằm ứng phó kịp thời, hiệu quả với chính sách thuế quan của Mỹ và những biến động của kinh tế, thương mại thế giới trong bối cảnh mới.

Chính sách thuế quan của Mỹ là một trong những biến số mới, tác động đến kinh tế Việt Nam trong năm 2025. Tuy vậy, vượt qua thách thức này, kinh tế Việt Nam vẫn vững vàng tiến bước, với tăng trưởng GDP ước đạt 8% trong năm 2025; toàn bộ 15/15 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội đều đạt và vượt mục tiêu đề ra. Đây chính là nền tảng quan trọng, tạo đà và tạo thế để kinh tế Việt Nam tăng tốc, bứt phá trong năm 2026.

Ngân hàng HSBC, trong báo cáo mới đây mang tựa đề “Vietnam at a glance - Tác động trớ trêu của thuế quan”, đã nhấn mạnh những kết quả tích cực mà kinh tế Việt Nam đạt được trong 11 tháng qua, đặc biệt ở lĩnh vực thương mại hàng hóa và thu hút FDI, qua đó khẳng định nền kinh tế Việt Nam đã “vượt bão” thuế quan.

Theo các chuyên gia của HSBC, dù tăng trưởng thương mại có dấu hiệu chậm lại, nhưng các chỉ số chính như PMI tháng 11 cho thấy bức tranh lạc quan hơn khi bước sang năm 2026, với các đơn hàng xuất khẩu mới tiếp tục mở rộng ở tốc độ nhanh hơn. Đây là một trong những điểm sáng cho kinh tế năm 2026.

Dù triển vọng được đánh giá là tích cực, nhưng làm thế nào để tiếp tục vượt qua các biến số bên ngoài vẫn là bài toán quan trọng nhằm đưa nền kinh tế tăng tốc, bứt phá trong năm 2026. Cùng với đó, việc “khoán tăng trưởng” dự kiến tiếp tục được triển khai trong năm tới.

Báo cáo Chính phủ, Bộ Tài chính cho biết, đã dự kiến 5 phụ lục của Nghị quyết 01, bao gồm các chỉ tiêu chủ yếu gắn với trách nhiệm theo dõi, đánh giá của từng bộ, cơ quan; mục tiêu tăng trưởng GRDP năm 2026 của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; kịch bản tăng trưởng năm 2026 theo Nghị quyết của Quốc hội với mục tiêu phấn đấu tăng trưởng từ 10% trở lên; cùng một số chỉ tiêu, nhiệm vụ cụ thể cho từng ngành, lĩnh vực. Việc thực hiện “khoán tăng trưởng” được đánh giá là đã góp phần quan trọng giúp nền kinh tế đạt kết quả tích cực trong năm 2025.

Huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực

Đến thời điểm này, nhiều dự báo tích cực về kinh tế Việt Nam năm 2026 tiếp tục được đưa ra. Các tổ chức quốc tế cũng đánh giá cao việc Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 10% trong năm tới. Tuy nhiên, tăng trưởng 10% là thách thức không nhỏ. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để “thúc” tăng trưởng trong bối cảnh các động lực tăng trưởng mới chưa dễ phát huy hiệu quả mạnh mẽ, trong khi các động lực truyền thống vẫn đóng vai trò chủ đạo. Trong đó, đầu tư được xem là một trong những mấu chốt quan trọng.

Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 - Triển vọng 2026, tổ chức ngày 16/12, khi phát biểu đề dẫn tại phiên thảo luận về huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính nhằm hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 2 con số giai đoạn 2026-2030, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung đã nêu lên một câu hỏi mang tính “bản lề”: làm thế nào để huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính.

“Đây không chỉ là vấn đề về quy mô vốn, mà cốt lõi là chất lượng phân bổ, hiệu quả sử dụng và khả năng lan tỏa của các dòng vốn đối với toàn bộ nền kinh tế”, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nhấn mạnh.

Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, để đạt mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn 2026-2030, tổng vốn đầu tư toàn xã hội cần đạt bình quân khoảng 40% GDP. Điều này đòi hỏi phải đổi mới mạnh mẽ tư duy huy động và sử dụng nguồn lực, với phương châm lấy nội lực làm nền tảng chiến lược, lâu dài; ngoại lực đóng vai trò quan trọng, mang tính đột phá.

“Trọng tâm không chỉ là huy động đủ vốn, mà là phân bổ đúng chỗ, sử dụng hiệu quả và tạo ra giá trị gia tăng cao”, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nhấn mạnh, đồng thời nêu một số định hướng lớn trong thời gian tới. Trong đó, chính sách tài khóa cần tiếp tục đóng vai trò kiến tạo tăng trưởng dài hạn, được điều hành chủ động, bền vững, có trọng tâm, trọng điểm; phát triển thị trường vốn trở thành trụ cột huy động nguồn lực trung và dài hạn, giảm dần sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng; phát huy vai trò của khu vực doanh nghiệp trong huy động và sử dụng nguồn lực xã hội; tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, nhằm vừa giữ vững ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm an toàn hệ thống tài chính, vừa hỗ trợ tăng trưởng ở mức cao trong bối cảnh nhiều rủi ro bên ngoài.

Dù câu chuyện được đặt trong tầm nhìn dài hạn của kế hoạch giai đoạn 2026-2030, song rõ ràng, những định hướng này có ý nghĩa ngay từ năm 2026.

Theo đó, để thúc đẩy tăng trưởng, Quốc hội đã đồng ý chi hơn 1 triệu tỷ đồng cho đầu tư công trong năm 2026. Chính phủ, như trong Dự thảo Nghị quyết số 01 mà Bộ Tài chính đang xây dựng, cũng xác định rõ nhiệm vụ “đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm 2026”.

Không chỉ tập trung triển khai các dự án trọng điểm, Bộ Tài chính còn đề xuất kiên quyết thu hồi vốn đã bố trí cho các dự án không triển khai theo kế hoạch phê duyệt hoặc chưa thực sự cần thiết, đầu tư chưa phát huy hiệu quả; đồng thời xây dựng, chuẩn bị kỹ lưỡng các công trình, dự án, đặc biệt là các dự án trọng điểm quốc gia giai đoạn 2026-2030, để có thể triển khai ngay Kế hoạch đầu tư công trung hạn sau khi được thông qua. Quan trọng hơn, đầu tư công cần thực sự đóng vai trò dẫn dắt đầu tư tư nhân, tăng cường hợp tác công - tư.

Ngân hàng Thế giới (WB) cũng nhiều lần khẳng định, đầu tư công hiệu quả sẽ thúc đẩy tăng trưởng. Bởi vậy, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư, nhất là đầu tư công, được xem là một trong những giải pháp then chốt để nền kinh tế Việt Nam có thể tăng tốc, bứt phá trong năm 2026.

Hà Nguyễn