Hoàn thiện thể chế, thúc đẩy mạnh mẽ ứng dụng công nghệ số vào hoạt động báo chí

Đây là một trong những nội dung được nhấn mạnh tại Hội thảo khoa học quốc gia “100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc”.

Thể hiện rõ nét hơn trong việc tuyên truyền, cổ vũ toàn dân, toàn quân

Với điểm mốc đầu tiên là sự ra đời của tờ Thanh niên - cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc sáng lập, xuất bản bằng chữ Quốc ngữ, ra số đầu tiên ngày 21/6/1925, báo chí cách mạng Việt Nam ra đời như một tất yếu lịch sử, đáp ứng nhu cầu bức thiết của quá trình vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, PGS. TS. Tạ Ngọc Tấn, sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí cách mạng Việt Nam nhận định, ngay từ số đầu tiên của Báo Thanh niên đã chỉ ra rằng, “để dẫn dắt Nhân dân làm một sự nghiệp vĩ đại cần phải có một sức lãnh đạo. Sức lãnh đạo đó không phải của một vài người mà sinh ra từ sự hiệp lực của hàng nghìn, hàng vạn người… Muốn cho hàng nghìn, hàng vạn người ấy đoàn kết chặt chẽ với nhau, thì họ phải cùng một ý chí như nhau, họ phải theo đuổi cùng một mục đích như nhau, có vậy mới có đoàn kết”.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa phát biểu tại Hội thảo

Sự ra đời của Báo Thanh niên và cả nền báo chí cách mạng được khai sinh từ đó, chính là nhằm góp phần tạo nên sự hiệp lực của hàng nghìn, hàng vạn người, làm cho hàng nghìn, hàng vạn người dân Việt Nam có cùng một ý chí, theo đuổi cùng một mục đích như nhau. Ý chí đó là niềm tự hào dân tộc, quyết không chịu mất nước, không cam chịu làm nô lệ cho giặc ngoại bang, với mục đích là đánh đuổi thực dân, đế quốc xâm lăng, lật đổ phong kiến, giành độc lập tự do cho dân tộc, mang lại no ấm, hạnh phúc cho Nhân dân.

Trải qua gần 40 năm Đổi mới, vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam ngày càng thể hiện rõ nét hơn trong việc tuyên truyền, cổ vũ toàn dân, toàn quân ta thực hiện thắng lợi đường lối Đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.

Vai trò đó của báo chí càng được thấy rõ trong thời gian cả nước chịu ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19. Từ thực tiễn ở địa phương, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận TP. Hồ Chí Minh Tăng Hữu Phong cho biết, trong bối cảnh dịch bệnh, báo chí đã phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm và sự cống hiến, một lần nữa khẳng định vai trò vô cùng quan trọng trong công tác tuyên truyền. Báo chí không chỉ giúp người dân tiếp cận thông tin chính xác, kịp thời và nâng cao nhận thức về phòng, chống dịch bệnh, mà còn là công cụ định hướng dư luận, phản bác tin giả, lan tỏa tinh thần đoàn kết và trách nhiệm xã hội sâu sắc.

Ngay cả khi sự hiểu biết về đại dịch còn hạn chế, các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí đã có những định hướng cụ thể để báo chí thực hiện tốt nhiệm vụ tuyên truyền phòng, chống dịch. Báo chí vừa cảnh báo nguy cơ lây nhiễm, vừa tránh gây hoang mang, đồng thời khuyến khích tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau trong Nhân dân, ông Tăng Hữu Phong nói.

Củng cố, nâng tầm một thế hệ nhà báo tương lai “bút sắc - lòng trong - tâm sáng”

Ghi nhận những nỗ lực, cố gắng và thành tựu vẻ vang của báo chí cách mạng Việt Nam suốt 100 năm qua, song, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa cũng thẳng thắn chỉ rõ, báo chí cách mạng Việt Nam vẫn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục.

Trong đó, sự lệch chuẩn thông tin ở một số ít cơ quan báo chí, xu hướng thương mại hóa, tình trạng vi phạm đạo đức báo chí, năng lực quản trị tòa soạn trong môi trường số chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn... là những thách thức lớn đối với sự phát triển của báo chí trong tương lai.

Từ thực tiễn đó, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa lưu ý, mỗi người làm báo hôm nay càng tự hào với truyền thống 100 năm của báo chí cách mạng Việt Nam, thì đồng thời càng cần nhận thức rõ hơn những chỉ đạo sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm. Đó là, “kỷ nguyên mới cũng đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới, cao hơn đối với báo chí cách mạng, đòi hỏi báo chí cũng phải phát triển tương xứng, vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm với nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại” vừa thể hiện sự kỳ vọng, vừa là mệnh lệnh chính trị, là lời hiệu triệu mỗi người làm báo, mỗi cơ quan báo chí cần phải đổi mới toàn diện tư duy, phương thức hoạt động và tổ chức bộ máy.

Nối tiếp truyền thống báo chí cách mạng 100 năm qua, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đề nghị, các cơ quan báo chí cần tiếp tục xây dựng, củng cố và nâng tầm một thế hệ nhà báo tương lai “bút sắc - lòng trong - tâm sáng”, thấm nhuần tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân.

Cùng với đó, cần nỗ lực nâng cao chất lượng đào tạo báo chí để đạt chuẩn, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới, góp phần đào tạo người làm báo phải giỏi về nghiệp vụ báo chí, sâu sắc về lý luận chính trị, am hiểu thực tiễn đời sống xã hội và tinh thông về ứng dụng công nghệ. Việc tăng cường bồi dưỡng lý luận chính trị, kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng số cho đội ngũ nhà báo, đặc biệt là các phóng viên trẻ, được coi là nhiệm vụ trọng tâm để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác tuyên truyền trong tình hình mới.

Một nội dung cũng rất quan trọng, đó là xây dựng thể chế, chính sách có tính định hướng và kiến tạo môi trường cho sự phát triển lành mạnh của báo chí. Khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý, trọng tâm là sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí năm 2016 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Quá trình sửa đổi cần quán triệt tinh thần “không phải để cấm mà là để kiến tạo cho sự phát triển của báo chí”, đồng thời cập nhật, thể chế hóa các quan điểm, chủ trương mới của Đảng, đặc biệt là tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024, của Bộ Chính trị về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với báo chí là điều kiện tiên quyết để báo chí phát triển đúng hướng, thực hiện tốt sứ mệnh là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng đề nghị, cần phát huy vai trò tích cực của báo chí góp phần củng cố, nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước trong công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển.

Theo đó, hoàn thiện hệ thống pháp luật về báo chí phù hợp với bối cảnh số hóa, bổ sung kịp thời các quy định mới nhằm bảo đảm môi trường pháp lý rõ ràng, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới, sáng tạo nhưng vẫn giữ được tính định hướng chính trị; tăng cường thanh tra, kiểm tra để ngăn chặn, phòng ngừa các sai phạm.

“Thúc đẩy mạnh mẽ ứng dụng công nghệ số vào hoạt động báo chí, nhất là trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điện toán đám mây…, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số toàn diện để nâng cao hiệu quả quản trị tòa soạn, rút ngắn thời gian xử lý thông tin, đồng thời cá nhân hóa nội dung phù hợp với từng nhóm công chúng, từ đó mở rộng sức ảnh hưởng và khả năng dẫn dắt dư luận". Nhấn mạnh quan điểm mang tính chỉ đạo này, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng đề nghị, cần tiếp tục thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy và đổi mới phương thức hoạt động của báo chí theo hướng tinh - gọn - mạnh, hoạt động hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả, thích ứng với yêu cầu mới về mô hình quản lý, quản trị truyền thông hiện đại.

Minh Trang