'Hoàng tử bé': Tác phẩm kinh điển chạm tới trái tim

Từ khi xuất bản lần đầu vào năm 1943, "Hoàng tử bé" (Le Petit Prince) của nhà văn người Pháp Antoine de Saint-Exupéry đã vượt khỏi giới hạn của một tác phẩm thiếu nhi để trở thành biểu tượng văn học toàn cầu. Cuốn sách là sự kết hợp giữa chất thơ, triết lý sâu sắc và nghệ thuật kể chuyện độc đáo, chạm tới trái tim của cả trẻ nhỏ lẫn người lớn.

Với hơn 200 triệu bản được bán ra và được dịch ra hơn 500 ngôn ngữ và phương ngữ, "Hoàng tử bé" không chỉ là một tác phẩm kinh điển mà còn là một trong nhữngcuốn sách được dịch nhiều nhất trong lịch sử nhân loại.

Tiểu thuyết "Hoàng tử bé". Ảnh: Nhã Nam.

Vì sao "Hoàng tử bé" chạm đến trái tim của nhiều thế hệ?

"Hoàng tử bé" kể lại hành trình của một cậu bé đến từ một tiểu hành tinh xa xôi tên là B-612. Trên hành trình chu du qua các hành tinh khác nhau, cậu đã gặp gỡ nhiều người – từ nhà vua, người nghiện rượu, người thắp đèn, nhà địa lý cho đến chính người phi công – nhân vật cũng chính là người kể chuyện trong cuốn sách. Mỗi cuộc gặp là một lát cắt châm biếm tinh tế về xã "hội loài người, phản ánh sự vô lý, phù phiếm và cô đơn trong thế giới của người lớn.

Tuy nhiên, điểm sáng của tác phẩm nằm ở thông điệp nhân văn và sâu sắc được truyền tải một cách giản dị qua ánh nhìn ngây thơ của "Hoàng tử bé". Cậu bé không chỉ đặt ra những câu hỏi mà người lớn đã quên mất cách trả lời, mà còn nhắc nhở người đọc về giá trị của tình yêu, tình bạn, sự chăm sóc và tinh thần trách nhiệm – điều mà theo tác giả, “chỉ trái tim mới nhìn thấy rõ. Điều cốt yếu thì mắt thường không thấy được”.

Không đơn thuần là một câu chuyện cổ tích, "Hoàng tử bé" ẩn chứa trong mình triết lý sâu sắc về nhân sinh, lòng yêu thương, sự cô đơn và những điều thiết yếu trong cuộc sống. Trong một thế giới ngày càng thực dụng và vội vã, cuốn sách nhắc nhở con người về những điều giản dị mà ta dễ lãng quên: một bông hoa cần được tưới tắm, một người bạn cần được thuần hóa, một hành tinh nhỏ cần được dọn dẹp mỗi ngày.

Dù chỉ dài khoảng 100 trang, với lời văn giản dị và hình vẽ mộc mạc, Hoàng tử bé lại mở ra một vũ trụ đầy xúc cảm. Những trích đoạn như: “Rồi em bảo tôi: Có một hôm em ngắm hoàng hôn những bốn mươi ba lần. Bạn biết không, người ta chỉ yêu hoàng hôn khi họ cảm thấy buồn”, hay lời thoại như “Người ta chỉ hiểu được nhau khi đã thuần hóa nhau”, hoặc “Chính thời gian bạn dành cho bông hoa của mình làm cho nó trở nên quan trọng” đã trở thành những trích dẫn kinh điển, được in trên tranh, lịch, thiệp và lan truyền trên khắp các diễn đàn văn học và mạng xã hội.

Từ những bản in đầu tiên đến các phiên bản đặc biệt, sách tranh, hoạt hình, nhạc kịch, phim điện ảnh và cả trò chơi điện tử, "Hoàng tử bé" đã được chuyển thể qua nhiều hình thức nghệ thuật. Bản dịch tiếng Việt đầu tiên xuất hiện vào năm 1973 do dịch giả Vĩnh Lạc chuyển ngữ, và từ đó đã có nhiều bản dịch khác nhau, mỗi bản mang một sắc thái riêng, song vẫn giữ trọn tinh thần nhẹ nhàng và giàu cảm xúc của nguyên tác.

Vào năm 2015, bộ phim hoạt hình The Little Prince do Mark Osborne đạo diễn đã được ra mắt, mang đến một cách tiếp cận mới cho thế hệ trẻ, đồng thời tái khẳng định giá trị vượt thời gian của tác phẩm. Cùng năm đó, UNESCO cũng kỷ niệm 70 năm ngày xuất bản "Hoàng tử bé" như một sự công nhận tầm ảnh hưởng văn hóa toàn cầu của cuốn sách.

Antoine de Saint-Exupéry – phi công và nhà văn mang hồn thi sĩ

Antoine de Saint-Exupéry (1900–1944) là nhà văn, phi công và nhà báo người Pháp. Trước khi trở thành tác giả của "Hoàng tử bé", ông đã nổi tiếng với các tác phẩm như Chuyến thư miền Nam (Courrier Sud, 1929), Chuyến bay đêm (Vol de nuit, 1931), và Con người và cõi người (Terre des hommes, 1939) – những cuốn sách phản ánh trải nghiệm làm phi công và những suy tư triết lý về thân phận con người.

Saint-Exupéry viết "Hoàng tử bé" khi đang sống lưu vong tại New York trong thời kỳ Thế chiến II. Cuốn sách được ông sáng tác bằng tiếng Pháp và minh họa bằng chính những bức tranh màu nước của mình. Ấn bản đầu tiên được nhà xuất bản Reynal & Hitchcock phát hành tại Mỹ vào năm 1943. Đáng chú ý là bản tiếng Pháp chỉ được in tại New York trong khi châu Âu còn đang chìm trong chiến tranh.

Chỉ một năm sau khi "Hoàng tử bé" ra đời, Saint-Exupéry mất tích trong một phi vụ do thám tại Địa Trung Hải. Cái chết của ông vẫn là một bí ẩn cho đến tận thập niên 2000, khi các mảnh xác máy bay được tìm thấy ngoài khơi Marseille. Ông ra đi, để lại di sản là một trong những cuốn sách bất tử nhất của thế kỷ 20.

"Hoàng tử bé" không chỉ là câu chuyện về một cậu bé đến từ một hành tinh nhỏ. Đó là lời nhắn nhủ dịu dàng gửi đến người lớn – những người đã quên mất cách nhìn thế giới bằng đôi mắt ngây thơ, đã để lý trí lấn át trái tim. Trong thời đại mà con người có thể đo được mọi thứ, nhưng lại dễ đánh mất ý nghĩa của mọi điều, "Hoàng tử bé" vẫn là cuốn sách mà mỗi chúng ta nên đọc – ít nhất một lần trong đời, và tốt hơn là nhiều lần sau đó.

Hoàng Mai