Học được gì từ thuật quản trị của hai nhà tư tưởng kiệt xuất?

GS.TS Trần Ngọc Vương đọc sách tại buổi thảo luận. Ảnh: Nhã Nam.

Tại buổi thảo luận "Thuật trị nước", GS.TS Trần Ngọc Vương và tiến sĩ sử học Vũ Đức Liêm nhận định Niccolò Machiavelli và Quản Trọng là những nhà tư tưởng xuất sắc. Vì sinh ra trong những thời kỳ khác nhau nên cách nhìn nhận của họ về nghệ thuật lãnh đạo cũng có nét riêng biệt. Dẫu vậy, từ hai nhân vật này, độc giả có thể học hỏi được nhiều điều về nghệ thuật lãnh đạo.

Đừng để bản thân biến thành “gia vị”

Tác giả Niccolò Machiavelli, sống trong thời kỳ đầy biến động của châu Âu với các cuộc chiến diễn ra liên miên. Từ góc độ một nhà ngoại giao, ông viết tác phẩm Quân Vương, nhấn mạnh vai trò của sự linh hoạt và thực dụng trong chính trị. Ông cho rằng một nhà lãnh đạo nên sẵn sàng sử dụng mọi biện pháp cần thiết để đạt được mục tiêu của mình. Chính tư tưởng này đã khiến tác phẩm của Machiavelli gặp phải nhiều sự phản đối kịch liệt.

Tuy nhiên, sau nhiều thế kỷ, khi nhìn nhận lại, tác phẩm Quân Vương lại cho thấy những bài học trong việc cai trị và quản lý. Theo GS.TS Trần Ngọc Vương, hiểu đối thủ là một cách để hiểu chính mình. Điều này đặc biệt hiệu quả trên bàn đàm phán khi các nhà ngoại giao luôn phải thể hiện sự linh hoạt của mình.

“Trong bối cảnh toàn cầu hóa và những thay đổi nhanh chóng về chính trị, tôi nhận thấy rằng việc duy trì một tư duy linh hoạt và nhạy bén là rất quan trọng. Các nước đang phát triển không ngừng cải thiện và học hỏi để không bị lép vế trước các cường quốc. Họ cần phải biết biến mình từ một ‘món gia vị’ thành một ‘món chính’ trên bàn tiệc chính trị quốc tế, nơi mà chúng ta có thể đóng góp ý kiến và bảo vệ lợi ích của mình một cách hiệu quả”, GS.TS Trần Ngọc Vương cho biết.

Độc giả đến tham gia buổi thảo luận Thuật trị nước.

Từ tác phẩm của nhà ngoại giao lớn thời kỳ Phục Hưng này, độc giả có thể nhận thấy một trong những bài học quan trọng nhất là khả năng linh hoạt và thích ứng, biết khi nào cần cứng rắn và khi nào cần mềm mỏng.

Machiavelli cũng đề cao việc nắm bắt cơ hội và khai thác điểm yếu của đối thủ để củng cố vị thế của mình. Tác phẩm này đã gây tranh cãi vì cái nhìn thực dụng và thậm chí tàn nhẫn về chính trị, nhưng đồng thời cũng là một nguồn tài liệu quý giá cho những ai nghiên cứu về nghệ thuật lãnh đạo và chiến lược chính trị.

Diễn giả Trần Ngọc Vương chia sẻ rằng những câu chuyện về Machiavelli cũng đã được giới học giả quan tâm và nghiên cứu kỹ lưỡng. Machiavelli được biết đến với những tư tưởng mạnh mẽ và thủ đoạn trong chính trị. Đồng thời, tác phẩm của ông cũng chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa khác nhau và cung cấp những bài học quý giá về nghệ thuật lãnh đạo.

Pháp luật là công cụ quản lý

Trong buổi thảo luận, tiến sĩ sử học Vũ Đức Liêm nhấn mạnh rằng Quản Trọng là một trong những nhà lý thuyết lớn đầu tiên của phái Pháp gia. Các tư tưởng của ông, được thể hiện trong cuốn Quản Tử, đã đặt nền móng cho nhiều chính sách quản lý nhà nước ở Trung Quốc, và có ảnh hưởng sâu rộng đến cách thức quản lý và phát triển của đất nước trong nhiều thế kỷ sau này.

“Quản Trọng là một người rất kiên định và có tầm nhìn chiến lược. Những biện pháp và chủ trương mà ông đưa ra đã giúp Tề Hoàn Công ổn định và phát triển đất nước một cách hiệu quả. Sự tương tác giữa hai nhân vật này là một ví dụ điển hình về sự kết hợp giữa tư tưởng chính trị và thực tiễn cai trị”, TS Vũ Đức Liêm chia sẻ.

TS Vũ Đức Liêm tại buổi thảo luận.

Khác với Machiavelli, Quản Trọng nhận định việc sử dụng luật pháp như một công cụ để quản lý xã hội. Ông cho rằng chỉ có luật pháp mới có thể bảo đảm sự công bằng và trật tự trong xã hội, và mọi người, từ vua đến dân, đều phải tuân thủ luật pháp. Điều này giúp tạo ra một hệ thống quản lý hiệu quả, nơi mà quyền lực không bị lạm dụng và sự tham nhũng bị giảm thiểu.

Trong quá khứ, sự phân chia lãnh thổ và quản lý hành chính đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự và phát triển kinh tế. Ngày nay, việc phân chia này càng trở nên phức tạp hơn khi các yếu tố như công nghệ và toàn cầu hóa tác động mạnh mẽ đến cấu trúc xã hội. Việc quản lý hiệu quả đòi hỏi phải có sự linh hoạt và thích ứng với các điều kiện thay đổi liên tục.

Trong tương lai, con người có thể thấy sự xuất hiện của các mô hình quản lý mới, dựa trên những tiến bộ công nghệ và thay đổi xã hội. Những mô hình này không chỉ tập trung vào việc quản lý hiệu quả mà còn chú trọng đến việc tạo ra một xã hội công bằng và bền vững. Việc nghiên cứu và áp dụng các mô hình quản lý tiên tiến sẽ giúp các nhà nước có thể đối phó với những thách thức mới và tạo ra một môi trường sống tốt đẹp hơn cho người dân.

Sự phát triển của pháp luật và thể chế là quá trình liên tục và không ngừng nghỉ. Mỗi giai đoạn lịch sử đều mang đến những bài học quý giá về quản lý và phát triển xã hội. Việc nghiên cứu và áp dụng những bài học trong quá khứ từ các tác phẩm như Quân Vương hay Quản Tử sẽ giúp con người xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn trong tương lai.

Đức Huy