Học phí đại học tăng đồng loạt, cơ sở đào tạo vẫn than khó

Bộ GD&ĐT vừa tổ chức Hội nghị giáo dục đại học (ĐH) năm 2024 để báo cáo, đánh giá và thảo luận nhiều vấn đề quan trọng trong giáo dục ĐH.

Trong đó, Bộ GD&ĐT đã có những đánh giá về lộ trình học phí đại học và chi phí đào tạo ĐH hiện nay.

Học phí tăng 8-15%

Theo Bộ GD&ĐT, học phí bậc ĐH hiện nay đang được áp dụng theo Nghị định số 97/2023 (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 81/2021). Nghị định này quy định cụ thể mức trần học phí (mức cao nhất) năm học 2023-2024 đến năm học 2026-2027.

Theo đó, mức trần học phí năm học 2023-2024 một số khối ngành ở cơ sở đào tạo chưa đảm bảo chi thường xuyên như sau: khối ngành nhân văn, khoa học xã hội, báo cáo, du lịch khách sạn là 12 triệu đồng/năm; khối ngành công nghệ thông tin, kiến trúc, xây dựng là 14,5 triệu đồng/năm; khối ngành sức khỏe là 18,5 triệu đồng/năm...

Học phí các năm tiếp theo tăng theo lộ trình để đảm bảo đến năm học 2026-2027 bù đắp chi phí đào tạo.

Cụ thể mức trần học phí đại học từng nhóm ngành như sau :

Đối với trường tự chủ chi thường xuyên hoặc tự chủ chi thường xuyên và chi đầu tư, mức trần học phí được áp dụng nhân hệ số 2 hoặc 2,5 lần mức trên. Ngoài ra, đối với chương trình đạt mức kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn do Bộ GD&ĐT quy định hoặc theo tiêu chuẩn nước ngoài, cơ sở đào tạo ĐH được tự xác định mức thu học phí của chương trình đó trên cơ sở định mức kinh tế - kỹ thuật do cơ sở giáo dục ban hành, thực hiện công khai giải trình với người học, xã hội.

Đối với trường dân lập, tư thục, các cơ sở đào tạo được quyền chủ động xây dựng mức thu học phí bảo đảm bù đắp chi phí và có tích lũy hợp lý, có trách nhiệm công khai, giải trình với người học và xã hội về mức thu học phí do mình quyết định theo quy định tại Luật Giáo dục.

Thực tế theo ghi nhận của PLO tại các cơ sở đào tạo ĐH ở TP.HCM, học phí đại học hiện nay của các trường đa số đều tăng hơn năm trước và năm học 2024-2025 tới đây tiếp tục dự kiến tăng. Mức tăng khoảng 8-15% so với năm học trước và trong định mức theo quy định.

Tuy nhiên, đa số các trường ĐH tại TP.HCM hiện nay đều đã thực hiện theo cơ chế tự chủ nên mức thu học phí khá cao. Cạnh đó, mỗi trường ĐH tại TP.HCM đều có nhiều chương trình đào tạo khác nhau nên dự kiến học phí cũng khác nhau.

Trung bình, học phí các ngành ĐH ở hệ đại trà (hoặc gọi là chương trình chuẩn, chương trình tiếng Việt…) ở các trường tự chủ dao động từ 24 đến 40 triệu đồng/năm học (10 tháng). Có những ngành học đặc thù như ở khối y dược mức học phí trung bình từ 40 đến hơn 80 triệu đồng/năm học, cá biệt có ngành hệ chất lượng cao thu học phí cả hàng trăm triệu đồng/năm học.

Còn với chương trình khác như chất lượng cao, liên kết quốc tế…, học phí có thể lên đến hàng trăm triệu đồng/năm học.

Một giờ học của thầy trò Trường ĐH Quốc tế (ĐH Quốc gia TP.HCM). Ảnh: BN

Mức thu chưa đủ bù đắp chi phí đào tạo

Tuy nhiên, đánh giá lộ trình học phí đại học so với chi phí đào tạo, Bộ GD&ĐT cho rằng mặc dù học phí thực hiện theo cơ chế giá quy định tại Luật Giá, Luật Giáo dục và theo Nghị quyết số 19 thì đến năm 2021 phải hoàn thành lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công (tính đủ tiền lương, chi phí trực tiếp, chi phí quản lý và khấu hao tài sản) đối với một số lĩnh vực cơ bản như y tế, GD&ĐT, giáo dục nghề nghiệp.

Tuy nhiên lộ trình học phí hiện nay chưa đáp ứng được theo yêu cầu của Nghị quyết 19 vì khung và mức thu học phí đại học còn quá thấp, chưa đủ bù đắp chi phí đào tạo. Chưa kể, thực hiện theo chủ trương của Chính phủ, học phí đại học không tăng suốt 3 năm học vừa qua (từ năm học 2020-2021 đến năm học 2022-2023) để chia sẻ khó khăn với phụ huynh, học sinh do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.

Bên cạnh đó, quyết định tăng lương cơ sở từ 1,8 triệu đồng lên 2,34 triệu đồng (tăng 30%) từ ngày 1-7-2024 vừa qua làm cho quỹ tiền lương của các đơn vị hằng năm tăng cao, gây khó khăn trong cân đối nguồn thu để duy trì hoạt động thường xuyên, nâng cao chất lượng đào tạo.

Cũng theo Bộ GD&ĐT, ngân sách chi thường xuyên của nhà nước cho giáo dục ĐH tiếp tục cắt giảm, hàng năm giảm theo lộ trình 2,5-5% chi thường xuyên gây khó khăn cho các đơn vị trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo, đặc biệt là việc hoàn thiện chương trình đào tạo, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị,... để tiến tới mục tiêu đạt kiểm định trong nước và quốc tế của các trường.

Các khoản thu hoạt động dịch vụ GD&ĐT chủ yếu để bù đắp chi phí tạo lập nguồn thu nên cũng không còn chênh lệch nhiều để bổ sung Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp để cải tạo cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị giảng dạy,...

Mặt khác, đối với các trường chưa tự chủ chi thường xuyên thì mức thu học phí vẫn chưa thể thực hiện lộ trình tính đủ chi phí đào tạo do áp lực cạnh tranh trong tuyển sinh và do tăng học phí sẽ ảnh hưởng đến an sinh xã hội, nên phần lớn các trường vẫn đưa ra mức học phí chưa tính đủ chi phí, điều này cũng ảnh hưởng đến nguồn thu của đơn vị.

Nguồn thu ngân sách cấp hạn chế, cơ bản chỉ đáp ứng chi tiền lương và chi thường xuyên. Mức lương vẫn phải thực hiện theo ngạch bậc chức vụ quy định, trong khi đó các trường không có nguồn thu, hoặc nguồn thu thấp nên nguồn chi trả thu nhập tăng thêm rất hạn hẹp, đời sống cán bộ, giảng viên rất khó khăn.

PHẠM ANH