Học tiếng Anh trong nhà trường, thi lấy chứng chỉ quốc tế: Nên phối hợp thay vì lựa chọn

Giờ học tại Trường THPT Trần Quang Khải (Triệu Việt Vương, Hưng Yên). Ảnh: NTCC

Nền tảng quan trọng

Thầy Đồng Quang Thuận - giáo viên Trường THCS-THPT Phenikaa (Hà Nội) cho rằng: Đây là một câu hỏi thiết thực, phản ánh sự thay đổi trong cách tiếp cận giáo dục ngoại ngữ của cả học sinh, phụ huynh, nhà trường. Tuy nhiên, thay vì nhìn nhận hai lựa chọn này như hai con đường đối lập, điều quan trọng là xác định đúng vai trò, mục tiêu và thời điểm của từng lựa chọn để có chiến lược học tập hiệu quả, bền vững.

Khẳng định vai trò quan trọng, không thể thiếu của tiếng Anh trong nhà trường, cho rằng đây là “nền tảng học thuật, kỹ năng học tập quan trọng”, thầy Đồng Quang Thuận nhận định: Chương trình tiếng Anh phổ thông đã có nhiều điều chỉnh tích cực; không chỉ tập trung vào ngữ pháp, từ vựng, mà còn phát triển các kỹ năng đọc hiểu, viết học thuật và tư duy phản biện bằng tiếng Anh. Đây là những kỹ năng thiết yếu để học sinh học tốt ở bậc đại học, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều ngành học ứng dụng tiếng Anh như ngôn ngữ giảng dạy và nghiên cứu.

Hơn nữa, đề thi tốt nghiệp THPT những năm gần đây có xu hướng tiệm cận với năng lực ngôn ngữ thực tế - không chỉ kiểm tra kiến thức, mà còn đánh giá khả năng vận dụng tiếng Anh vào tình huống. Điều này khuyến khích giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, giúp học sinh phát triển tư duy ngôn ngữ toàn diện. Việc học tiếng Anh trong nhà trường vì thế không chỉ phục vụ kỳ thi, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng học thuật và khả năng sử dụng ngôn ngữ trong môi trường học tập sau phổ thông. Từ 2025, chứng chỉ ngoại ngữ được dùng để miễn bài thi tốt nghiệp, nhưng không được quy đổi thành điểm 10. Điều này phản ánh rõ định hướng của Bộ GD&ĐT: Không khuyến khích chạy theo điểm số mà đề cao năng lực thật sự qua học nghiêm túc, bài bản trong nhà trường.

Ông Lê Văn Lục - Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Nguyễn Trãi (Hải Phòng) khẳng định tầm quan trọng của việc học tiếng Anh trong nhà trường, giúp học sinh có kiến thức nền vững, dễ tiếp cận nhiều kênh học khác nhau. Từ các tiết học trên lớp, học sinh rèn kỹ năng tư duy ngôn ngữ, phản xạ, sự tự tin khi làm việc nhóm. Giáo viên là người đồng hành, khơi gợi hứng thú và giúp học sinh học bài bản, tránh học lệch chỉ để “lấy chứng chỉ”. Nếu chỉ học IELTS bên ngoài mà thiếu kiến thức nền trong trường, học sinh dễ bị “hổng” kiến thức cơ bản, đặc biệt ngữ pháp, vốn từ học thuật.

Ảnh minh họa INT.

Phối hợp linh hoạt

“Phụ huynh nên nhìn nhận chứng chỉ quốc tế như phương tiện, chứ không phải mục tiêu duy nhất. Việc cho con luyện IELTS cần thiết, nhưng không thể thay thế vai trò giáo dục hệ thống, toàn diện và nền tảng mà chương trình phổ thông mang lại”.

Nêu quan điểm này, theo thầy Đồng Quang Thuận, việc kết hợp giữa học tiếng Anh nghiêm túc trong nhà trường và luyện chứng chỉ quốc tế theo định hướng phù hợp có thể mang lại hiệu quả tốt nhất. Mỗi học sinh sẽ có một mục tiêu khác nhau: Người cần chứng chỉ để xét tuyển, người cần nền tảng học thuật để học tiếp ở bậc cao hơn, người cần giao tiếp thực tế. Vì vậy, thay vì “bỏ cái này để chọn cái kia”, việc phối hợp linh hoạt theo năng lực, định hướng và giai đoạn học tập là lựa chọn thông minh.

Phụ huynh có thể tham khảo ý kiến giáo viên bộ môn để cùng xây dựng kế hoạch học tiếng Anh phù hợp, đồng thời tạo điều kiện để con rèn luyện đều cả 4 kỹ năng, duy trì thái độ tích cực và chủ động với việc học ngôn ngữ. Quan trọng hơn cả, học sinh cần xây dựng tình yêu và sự hứng thú với tiếng Anh, thay vì học chỉ vì điểm số hay áp lực thi cử. Khi có động lực nội tại, các em sẽ học hiệu quả hơn và duy trì khả năng sử dụng tiếng Anh lâu dài.

Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Nguyễn Trãi (TP Hải Phòng) đưa lời khuyên, nếu có điều kiện, học sinh vẫn nên học và thi chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế; song không nên coi nhẹ việc học tiếng Anh trong trường, vì đây là nền tảng bắt buộc và hỗ trợ trực tiếp cho Kỳ thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển vào các trường đại học. Phụ huynh hãy khuyến khích con xây dựng niềm yêu thích với tiếng Anh, không chỉ học để “điểm cao”. Điều quan trọng nhất là biến tiếng Anh thành công cụ, phương tiện khám phá thế giới, chứ không chỉ một “môn thi”.

Đề thi tốt nghiệp THPT đang có xu hướng kiểm tra năng lực sử dụng tiếng Anh thực tế (như: Đọc hiểu, từ vựng học thuật, cụm từ, cấu trúc câu). Do đó, học sinh nên kết hợp học để thi và học để sử dụng trong thực tế. Các em hãy đọc thêm tài liệu thực tế, báo chí, bài luận ngắn; luyện kỹ năng đọc hiểu, đoán nghĩa dựa trên ngữ cảnh; học từ vựng theo cụm, thay vì từng từ riêng lẻ; tự rèn luyện thói quen viết câu, đoạn văn ngắn (dù đề thi chưa có phần viết, nhưng sẽ hỗ trợ tư duy ngôn ngữ).

“Với giáo viên, cần chuyển từ dạy “luyện mẹo thi” sang dạy phát triển năng lực ngoại ngữ toàn diện; tích hợp dạy kỹ năng giao tiếp, phản xạ tiếng Anh qua hoạt động nhóm, thuyết trình. Thầy cô thiết kế bài học dựa trên chủ đề gắn với thực tế, khơi gợi sự hứng thú và tăng cường cho học sinh tiếp cận tài liệu xác thực như bài báo, podcast, video. Đặc biệt, cần quan tâm hướng dẫn học sinh cách tự học, tự đọc, tự tra cứu, không chỉ phụ thuộc vào sách giáo khoa”, ông Lê Văn Lục cho hay.

Cũng dành sự quan tâm cho nội dung này, cô Nguyễn Thị Thu Hà - giáo viên Trường THPT Trần Quang Khải (Triệu Việt Vương, Hưng Yên) chia sẻ: Đề thi tốt nghiệp THPT đổi mới đòi hỏi thay đổi việc dạy học tiếng Anh trong nhà trường. Đề thi hướng đến đánh giá năng lực vận dụng kiến thức, không chỉ kiểm tra ghi nhớ. Do đó, giáo viên cần hướng dẫn, định hướng, giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản và phát triển năng lực toàn diện. Học sinh học chắc kiến thức theo yêu cầu chương trình, trong sách giáo khoa, hiểu bản chất; đồng thời, rèn kỹ năng phân tích, tổng hợp, tư duy logic và giải quyết vấn đề.

Đặc biệt, việc học tủ, học thuộc lòng không còn phù hợp; thay vào đó là rèn tính chủ động, học toàn diện các phần trong chương trình; phát triển kỹ năng đọc hiểu, xử lý thông tin; khai thác các nguồn từ vựng nâng cao… Bên cạnh làm quen sớm với định dạng đề thi mới, nên khuyến khích học sinh đọc báo, xem các chương trình bằng tiếng Anh uy tín để nắm bắt được các vấn đề nóng đang diễn ra trên thế giới, từ đó nâng cao vốn từ vựng.

Hiếu Nguyễn