'Học y 6 năm và 18 tháng thực hành mà lương bậc 1 là rất bất cập'

Ngày 25.11, Quốc hội thảo luận tổ về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 – 2035.

Nhân lực y tế: Cần "thợ" hơn cần "thầy" ở cơ sở

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) phân tích: "Chương trình MTQG phải là nơi giải quyết những việc mà địa phương không tự làm được, cần sự ưu tiên đặc biệt của Trung ương, chứ không thể là danh mục tổng hợp của toàn ngành y tế".

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng)

Bà Nga chỉ ra 3 điểm nghẽn lớn nhất cần tập trung nguồn lực đột phá: Hạ tầng y tế cơ sở xuống cấp; năng lực y tế dự phòng (CDC) còn yếu; và chuyển đổi số (hồ sơ sức khỏe điện tử) chưa liên thông. Nếu ôm đồm quá nhiều tiểu dự án từ dinh dưỡng, truyền thông đến chăm sóc cụ thể, nguồn lực sẽ bị phân tán và kém hiệu quả.

Dự thảo chương trình đưa ra nhiều chỉ tiêu đạt mức 100% như: 100% dân số có sổ sức khỏe điện tử, 100% CDC đủ năng lực xét nghiệm tác nhân gây bệnh nguy hiểm..., đại biểu Trần Khánh Thu (Hưng Yên) bày tỏ sự lo ngại về tính khả thi của các con số tuyệt đối này.

Đại biểu cho rằng khái niệm "bệnh truyền nhiễm nguy hiểm" cần được xác định rõ nhóm A hay nhóm nào, vì các chủng bệnh mới nổi liên tục xuất hiện, khó có thể cam kết 100% năng lực xét nghiệm cho mọi tác nhân chưa biết.

Về y tế cơ sở, đại biểu Thu cũng chỉ ra bất cập khi đầu tư theo chuẩn cũ của Bộ Xây dựng trong khi chức năng của trạm y tế đã thay đổi, không chỉ sơ cấp cứu mà còn quản lý bệnh không lây nhiễm. Việc áp đặt chỉ tiêu 100% trạm y tế thực hiện quản lý điều trị mà không tính đến sự khác biệt về mô hình bệnh tật và nhân lực của từng địa phương là thiếu thực tế.

Liên quan đến đào tạo nhân lực, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (Hưng Yên) cho rằng việc dự thảo tập trung đào tạo "bác sĩ chuyên khoa" cho y tế cơ sở là chưa trúng.

"Y tế cơ sở cần chăm sóc ban đầu và phòng bệnh, cái chúng ta cần là đội ngũ y sĩ, bác sĩ gia đình đa năng, chứ không phải bác sĩ chuyên khoa sâu – đó là việc của bệnh viện tuyến trên", bà Dung nêu.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định (trái) phát biểu

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đặc biệt quan tâm đến vấn đề đào tạo và chế độ đãi ngộ.

"Bác sĩ chuyên khoa 1 cần được công nhận tương đương thạc sĩ, chuyên khoa 2 tương đương tiến sĩ để họ được hưởng chế độ lương và chính sách phù hợp. Học y 6 năm, thêm 18 tháng thực hành mới được hành nghề mà lương khởi điểm vẫn bậc 1 là rất bất cập", ông Định nhấn mạnh.

Phó chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý việc đầu tư y tế cơ sở phải thực chất, "ở đâu có dân thì ở đó có y tế", tránh tình trạng đầu tư trạm y tế xã khang trang nhưng không có người đến khám vì gần bệnh viện huyện, gây lãng phí lớn.

Chỉ hô hào nhiều ở trên thì không hiệu quả

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, đây là chương trình rất quan trọng.

“Chăm sóc sức khỏe nhân dân một bài toán tổng thể đòi hỏi giữa chính sách vĩ mô, hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực, ý thức cộng đồng. Tổng Bí thư đã nói làm sao tiến tới năm 2026 mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần trong năm”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu cần phải củng cố và đổi mới y tế cơ sở, bởi đây là nền tảng quan trọng nhất. Cần nâng cao năng lực trạm y tế xã, phường; trang bị các thiết bị chẩn đoán cơ bản như siêu âm, xét nghiệm nhanh, cùng danh mục thuốc thiết yếu để người dân có thể yên tâm khám chữa bệnh ngay tại tuyến cơ sở, không phải đổ dồn lên tuyến tỉnh, tuyến trung ương.

Vừa qua, Quốc hội thông qua Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi, cho phép thông tuyến trong khám chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế. Quy định này đã tạo sự phấn khởi lớn cho người dân và góp phần giảm đáng kể tình trạng chuyển tuyến không cần thiết.

“Thực tế, để đạt được kết quả này là vô cùng gian nan. Nếu không quyết liệt, mạnh mẽ thì khó có thể tháo gỡ những vướng mắc kéo dài suốt nhiều năm qua”, Chủ tịch Quốc hội chia sẻ.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Vấn đề thứ hai, theo Chủ tịch Quốc hội, phải đẩy mạnh y tế dự phòng và nâng cao sức khỏe cộng đồng. “Phòng bệnh hơn chữa bệnh” phải được xem là nguyên tắc cốt lõi nhằm giảm gánh nặng bệnh tật.

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, bên cạnh công nghệ và chuyển đổi số đột phá, phát triển nguồn nhân lực y tế là yếu tố then chốt. Điều này bao gồm đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, chính sách đãi ngộ, nâng cao y đức, cùng các giải pháp tài chính – bảo hiểm để mọi người dân đều có khả năng chi trả chăm sóc sức khỏe.

Chủ tịch Quốc hội gợi mở giải pháp phù hợp chính là vận hành mô hình “hình tháp”. Theo đó, đáy tháp phải là hệ thống y tế dự phòng và y tế cơ sở vững chắc, phủ rộng đến người dân. Thân tháp là y tế chuyên sâu, được hỗ trợ bởi công nghệ hiện đại. Đỉnh tháp là hệ thống chính sách và tài chính bền vững.

“Nếu đáy tháp yếu, dù hô hào nhiều ở trên, hệ thống vẫn không thể vận hành hiệu quả”, nhấn mạnh điều này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các mục tiêu và giải pháp của chương trình phải bảo đảm tính khả thi, nếu không thì cần mạnh dạn cắt giảm.

Nhấn mạnh, một chương trình được phê duyệt rồi “buông” thì rất khó đạt hiệu quả, Chủ tịch Quốc hội cho rằng phải thường xuyên kiểm tra, giám sát.

“Đây cũng là “điểm nghẽn” lớn nhất lâu nay. Quốc hội bàn bạc công phu, Chủ tịch Quốc hội ký nghị quyết, nhưng nếu thiếu hướng dẫn thực thi hoặc phân công không rõ ràng, chương trình sẽ chậm triển khai. Thực tế cho thấy khâu yếu nhất vẫn là tổ chức thực hiện: ai làm, làm lúc nào, làm thế nào, kết quả ra sao phải được quy định cụ thể và có cơ chế kiểm tra thường xuyên”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Lam Thanh