Hội đồng Bảo an khôi phục lệnh trừng phạt Iran

Theo UN News, dự thảo nghị quyết về trì hoãn việc tái áp đặt lệnh trừng phạt Iran chỉ nhận được 4 phiếu thuận, 9 phiếu chống và 2 phiếu trắng, không đạt đủ số phiếu cần thiết để được thông qua.

Dự thảo này kêu gọi gia hạn Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) thêm 6 tháng đến ngày 18/4/2026, đồng thời kéo dài hiệu lực của Nghị quyết 2231 (2015) của Hội đồng Bảo an đã thông qua JCPOA. Dự thảo cũng khuyến khích Iran tiếp tục hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).

Động thái này này diễn ra chỉ một tháng sau khi nhóm E3 (Pháp, Đức và Anh) – 3 quốc gia châu Âu từng ký kết JCPOA – thông báo với Hội đồng Bảo an rằng Iran “không thực hiện nghiêm túc các cam kết” và đã vi phạm thỏa thuận, từ đó kích hoạt “cơ chế tái áp đặt” các lệnh trừng phạt ngay lập tức.

Toàn cảnh cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc khi các thành viên tiến hành bỏ phiếu về dự thảo nghị quyết, ngày 26/9. Ảnh: UN News

Iran đã ký Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) với nhóm cường quốc P5+1 (gồm Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc và Đức) vào tháng 7/2015. Theo thỏa thuận này, Tehran cam kết hạn chế chương trình hạt nhân của mình để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với quốc gia Trung Đông này.

Tuy nhiên, đến tháng 5/2018, dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận này và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đơn phương chống Iran. Đáp trả lại, Tehran cũng từ bỏ một số cam kết hạt nhân trong khuôn khổ JCPOA.

Việc dự thảo nghị quyết bị bác bỏ đồng nghĩa với việc các lệnh trừng phạt toàn diện đối với Iran từng được đóng băng theo JCPOA sẽ chính thức có hiệu lực trở lại từ tối 27/9.

Các lệnh trừng phạt sẽ bao gồm: đóng băng tài sản của Iran ở nước ngoài, đình chỉ các thương vụ vũ khí với Tehran, trừng phạt mọi hoạt động phát triển chương trình tên lửa đạn đạo của Iran, cùng với nhiều biện pháp khác. Những động thái này dự kiến sẽ gây thêm sức ép lên nền kinh tế vốn đang gặp nhiều khó khăn của Iran.

Bình luận về kết quả cuộc bỏ phiếu, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian gọi đây là động thái “bất công, phi pháp và phi lý”. Trong khi đó, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi đã lên án quyết định trên của Liên Hợp Quốc, cho rằng việc tái áp đặt lệnh trừng phạt đối với Tehran là “vô hiệu về mặt pháp lý, liều lĩnh về mặt chính trị và sai sót về thủ tục”.

Phát biểu trước báo chí và các chuyên gia bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Tổng thống Pezeshkian khẳng định rằng, bất chấp những lời đe dọa trừng phạt, Iran vẫn duy trì thiện chí đàm phán và sẽ không rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT).

Quan điểm đối lập từ các nước thành viên Hội đồng Bảo an

Đại diện Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc đã bày tỏ “sự tiếc nuối sâu sắc” trước việc dự thảo nghị quyết không được thông qua, đồng thời kêu gọi duy trì hòa bình và ổn định khu vực. “Sự đổ vỡ trong vấn đề hạt nhân Iran có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng an ninh khu vực mới, đi ngược lại lợi ích chung của cộng đồng quốc tế,” quan chức này nhấn mạnh.

Trái lại, Đại sứ Anh tại Liên Hợp Quốc Barbara Woodward cho biết Anh bỏ phiếu chống là vì “Iran đang thách thức chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu”. Bà lưu ý rằng sự leo thang hạt nhân của Iran đã được đề cập trong hơn 60 báo cáo của IAEA trong 6 năm qua. "Hành động của Iran khiến IAEA không thể xác nhận chương trình hạt nhân của họ hoàn toàn vì mục đích hòa bình,” bà nói.

Quyền Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Dorothy Shea gọi dự thảo nghị quyết do Nga và Trung Quốc đề xuất là “một hành động trống rỗng nhằm giúp Iran thoát khỏi trách nhiệm về việc tiếp tục không thực hiện đáng kể các cam kết hạt nhân của mình”.

Trong khi đó, Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Dmitry Polyanskiy đã chỉ trích các quốc gia không ủng hộ dự thảo. “Giờ thì không còn bất kỳ ảo tưởng nào nữa. Những quốc gia này đã cho thấy rõ rằng tất cả các cam kết lâu nay của họ về việc theo đuổi một giải pháp ngoại giao cho vấn đề chương trình hạt nhân Iran trong suốt những năm qua chỉ là lời nói suông,” ông nhấn mạnh.

Đỗ Thảo