Hội thảo Chống chịu khí hậu tổng hợp và phát triển bền vững ĐBSCL
Ngày 24-9, tại Cần Thơ, Bộ NN-PTNT và Ngân hàng Thế giới (WB) đã đồng tổ chức tổ chức hội thảo Chống chịu khí hậu tổng hợp và phát triển bền vững vùng ĐBSCL.
Quang cảnh hội thảo.
Tham dự hội thảo có ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT, bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam và nhiều tổ chức quốc tế cùng lãnh đạo các tỉnh ĐBSCL.
Phát biểu tại hội nghị, ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT cho biết: “ĐBSCL cần chuyển sang trạng thái, cách tiếp cận tích cực hơn. Câu chuyện thích ứng với biến đổi khí hậu là chuyện của đồng bằng chứ không phải chuyện riêng lẻ của từng tỉnh trong vùng. Ngành nông nghiệp Việt Nam đang tập trung để tăng tỷ trọng trong vực thủy sản và cây ăn trái, giảm lúa gạo. Quy hoạch 3,8 triệu ha trồng lúa là linh hoạt có độ mở chứ không đóng khung”.
Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận về các biện pháp can thiệp chính trong khung tích hợp (cơ sở hạ tầng, hệ sinh thái, con người/sinh kế) và cơ chế điều phối để giúp ĐBSCL tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu (BĐKH). Trong đó, nhiều ý kiến đã chỉ ra những tồn tại trong sản xuất nông nghiệp, một bộ phận nông dân chưa biết đến tác động của BĐKH.
Nhiều địa phương lo ngại diễn biến BĐKH ngày càng phức tạp không theo quy luật; ranh giới vùng mặn – ngọt thay đổi nhanh. Đồng thời, nhấn mạnh đến sự cần thiết hỗ trợ chuyển đổi phương thức sản xuất chuyên nghiệp hơn, nhất là trong khâu tổ chức lại sản xuất theo hướng tập trung, chất lượng để tăng tính cạnh tranh cho nông sản.
Bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ trong việc thúc đẩy phát triển bền vững, đồng thời nâng cao khả năng chống chịu khí hậu của vùng ĐBSCL. Với Nghị quyết 120 của Chính phủ được ban hành năm 2017, Việt Nam đã đạt được một cột mốc đột phá, đánh dấu sự khởi đầu từ cách tiếp cận phòng thủ khí hậu thường thấy để hướng tới mô hình “chủ động sống chung với thiên nhiên.
Tác động của BĐKH, nước biển dâng, thời tiết thay đổi lớn hơn cùng với nhiễm mặn đã được coi là bình thường mới của ĐBSCL. Đã bắt đầu có chuyển đổi trong tư duy, tầm nhìn và cách tiếp cận đối với phát triển và quy hoạch ở cấp vùng - từ quy mô nông hộ nhỏ và quan điểm của tỉnh sang liên tỉnh và toàn vùng đồng bằng; từ quan điểm ngành ngắn hạn sang cách tiếp cận dài hạn, đa ngành và tổng hợp. Nền tảng của sự chuyển đổi này là quy hoạch tổng thể vùng ĐBSCL và chương trình tổng thể chuyển đổi nông nghiệp vùng.
“WB đã đồng ý phát triển một dự án mới ở ĐBSCL nhằm hỗ trợ giải quyết các thách thức về quản lý tài nguyên nước và xây dựng sinh kế nông nghiệp trong thời kỳ BĐKH. Chúng tôi cam kết tiếp tục hỗ trợ thông qua việc huy động kiến thức hiện đại, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính để thực hiện tầm nhìn và mục tiêu của các bạn” - bà Carolyn Turk cho biết thêm.
Hỗ trợ sinh kế cho người dân vùng chịu tác động BĐKH là yêu cầu cấp bách.
Theo ông Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia nghiên cứu độc lập về sinh thái ĐBSCL, dù đối diện nhiều khó khăn nhưng nếu làm tốt theo đúng tinh thần Nghị quyết 13 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, và đúng Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững ÐBSCL, thích ứng với biến đổi khí hậu… ĐBSCL chẳng những giải quyết được vấn đề mà còn đi đến một tương lai thịnh vượng.
“Mekong Delta là một thương hiệu được thế giới biết đến. Cần phải chung tay hành động, không phải chống chịu mà đồng bằng cần liên kết kích hoạt khả năng thích ứng, phục hồi để phát triển” - ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT nhấn mạnh.
Theo báo cáo mới công bố của WB với tiêu đề “Hướng tới Chuyển đổi Nông nghiệp Xanh ở Việt Nam: Chuyển sang mô hình lúa gạo carbon thấp: Chuyển đổi sang trồng lúa carbon thấp giúp Việt Nam đạt mục tiêu giảm phát thải trong khi vẫn duy trì được lợi thế cạnh tranh. Theo đó, chuyển sang trồng lúa carbon thấp sẽ có tiềm năng cao nhất để Việt Nam đạt mục tiêu cắt giảm 30% lượng khí mê-tan vào năm 2030 đồng thời tăng khả năng cạnh tranh của ngành hàng xuất khẩu chiến lược này. Việt Nam có thể chuyển đổi ngành lúa gạo bằng việc cắt giảm phát thải khí nhà kính, cải thiện hiệu quả sử dụng tài nguyên và tăng sản lượng, tăng cường khả năng chống chịu và đa dạng hóa sản xuất. Việc chuyển đổi này đòi hỏi đầu tư đáng kể và cải cách chính sách lớn để điều chỉnh các biện pháp khuyến khích cũng như phối hợp hành động của các bên liên quan ở tất cả các cấp.
Bà Carolyn Turk, Giám Đốc Quốc Gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết “Ngành nông nghiệp, cho dù đạt rất nhiều thành tựu, vẫn là nhân tố đóng góp quan trọng vào việc phát thải khí nhà kính ở Việt Nam. Đã đến lúc bắt buộc phải chuyển đổi sang phương thức canh tác carbon thấp hơn – càng chần chừ lâu, chi phí sẽ càng cao. Kinh nghiệm cho thấy chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh thông qua phân bổ đầu tư công một cách chiến lược và tăng cường môi trường thuận lợi cho sự tham gia của khu vực tư nhân trong lĩnh vực nông nghiệp xanh và hiện đại”. Những cách tiếp cận như vậy đã được thí điểm thành công trên hơn 184.000 ha lúa canh tác trong khuôn khổ dự án Chuyển đổi Nông nghiệp Bền vững ở Việt Nam (VnSAT) do WB tài trợ.
Ông Benoît Bosquet, Giám Đốc Khu vực về Phát triển Bền vững của Ngân hàng Thế giới, khu vực Châu Á-Thái Bình Dương cho biết: “Những phương pháp này đã được chứng minh là hiệu quả. Nếu chúng ta có thể mở rộng quy mô trên toàn ngành nông nghiệp, nó sẽ giúp Việt Nam tiến dần tới mục tiêu phát thải khí nhà kính bằng không vào năm 2050.”
Báo cáo nêu bật 5 lĩnh vực chính sách từ ngắn hạn đến trung hạn để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang lúa gạo carbon thấp, bao gồm đảm bảo tính nhất quán của chính sách cũng như việc điều chỉnh kế hoạch-ngân sách, định hướng lại các công cụ chính sách và chi tiêu công, thúc đẩy đầu tư công, cải thiện thể chế, và tạo điều kiện cho khu vực tư nhân và các bên liên quan khác tham gia. Báo cáo được công bố tại hội thảo ‘Chống chịu Khí hậu Tổng hợp và Phát triển Bền vững vùng ĐBSCL”, do Bộ NN&PTNT cùng WB đồng tổ chức tại thành phố Cần Thơ ngày 24-9-2022.
