Hội thảo khoa học quốc gia 'Danh nhân Nguyễn Duy Thì (1572-1651) và những đóng góp của dòng họ Nguyễn Duy trong lịch sử dân tộc'

Quang cảnh hội thảo

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Khắc Hiếu khẳng định: Vĩnh Phúc là tỉnh có vị trí chiến lược quan trọng trong suốt lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Đây còn là vùng đất giàu truyền thống văn hiến, tinh thần hiếu học.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Khắc Hiếu phát biểu tại hội thảo

Trong lịch sử 765 năm của nền khoa cử Việt Nam, từ năm 1124 (triều Lý) đến năm 1889 (triều Nguyễn), tỉnh Vĩnh Phúc có 91 vị thi đỗ tiến sĩ (đại khoa); nhiều làng được mệnh danh làng khoa bảng. Bề dày lịch sử và truyền thống quý báu đó đã kết tinh và hội tụ nên các giá trị di sản văn hóa, tạo nên sắc thái đặc trưng của vùng đất, con người Vĩnh Phúc: Anh hùng góp mặt, khoa bảng đề danh, luôn nằm trong dòng chủ lưu văn hóa của lịch sử dân tộc Việt Nam.

Dưới thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVI - XVII), xã Thanh Lãng thuộc huyện Yên Lãng, phủ Tam Đái, trấn Sơn Tây, nay là thị trấn Thanh Lãng, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc là nơi phát tích của thủy tổ dòng họ Nguyễn Duy có tới 12 vị tiến sĩ khoa bảng dưới triều Lê.

Đặc biệt, có gia đình từ cha, con, chú, cháu trong cùng chi họ nhiều thế hệ tiếp nối đều có người đỗ đạt, làm quan dưới thời Lê - Trịnh; trong đó, cha, con hai vị Hoàng giáp Nguyễn Duy Thì (1572 - 1651) và Nguyễn Duy Hiểu (1602 - 1639) là một minh chứng điển hình.

Danh nhân Nguyễn Duy Thì là người học rộng, tài cao, giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình, giúp vương triều phong kiến Lê - Trịnh củng cố, ổn định đất nước.

Cuộc đời, sự nghiệp cùng những công lao đóng góp của danh nhân Nguyễn Duy Thì đã được các tư liệu lịch sử ghi chép khá phong phú, tin cậy, giúp chúng ta hiểu sâu sắc, chân thực về con người, cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp của ông cho dòng họ, cho quê hương, đất nước thế kỷ XVI-XVII.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Khắc Hiếu đánh giá cao sự tham gia tích cực của các viện nghiên cứu, cơ quan chuyên ngành, các nhà khoa học, chuyên gia nghiên cứu lịch sử - văn hóa ở Trung ương và địa phương, cùng chính quyền địa phương và dòng họ Nguyễn Duy trong nghiên cứu, khảo sát, điền dã thực tế, thu thập thông tin, tư liệu liên quan để chuẩn bị cho hội thảo.

PGS. TS Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Danh nhân Nguyễn Duy Thì sinh năm 1572, người phủ Tam Đái xưa, nay thuộc tổ dân phố Đoàn Kết, thị trấn Thanh Lãng.

Năm 27 tuổi, Nguyễn Duy Thì tham gia khoa thi Mậu Tuất (năm Quang Hưng 21 đời vua Lê Thế Tông) và đỗ Hoàng Giáp.

Ông ra làm quan và kinh qua nhiều chức vị quan trọng, rường cột của quốc gia như Lại bộ Tả thị lang kiêm Tư nghiệp Quốc tử giám; Lễ bộ Tả thị lang; Thượng thư bộ Công; Thượng thư bộ Binh; Thượng thư bộ Lại kiêm Chưởng lục bộ, Tế tửu Quốc Tử giám, Thái phó và tước Tuyền Quận công (1648-1649).

Ông từng hai lần được triều đình cử đi sứ sang nhà Minh vào các năm 1606 và 1623.
Suốt hơn 50 năm trên quan trường, Nguyễn Duy Thì luôn được người đời biết đến và nể phục bởi tài năng, đức độ, vị quan thanh liêm gần dân, chăm lo cho dân, cho nước, luôn lấy dân làm gốc của đạo trị nước. Ông cũng để lại nhiều bài học về đạo làm quan cũng như những tư tưởng cải cách văn hóa, giáo dục vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay.

Tại hội thảo, 54 bài viết, tham luận của các chuyên gia, nhà nghiên cứu khoa học và các đại biểu tập trung trao đổi, thảo luận xung quanh 4 chủ đề chính: Quê hương và nguồn gốc của dòng họ Nguyễn Duy; Thời đại lịch sử và sự nghiệp của Tham tụng Nguyễn Duy Thì (1572 - 1652); Hoàng giáp Nguyễn Duy Hiểu (1602 - 1639) và đóng góp của dòng họ Nguyễn Duy trong lịch sử dân tộc; Bảo tồn, tôn tạo và phát huy di sản của dòng họ Nguyễn Duy.

Hội thảo khoa học quốc gia “Danh nhân Nguyễn Duy Thì (1572-1651) và những đóng góp của dòng họ Nguyễn Duy trong lịch sử dân tộc” là một trong những hoạt động khoa học và thực tiễn ý nghĩa; đã bổ sung và làm rõ hơn, đầy đủ và tổng thể hơn về thân thế, sự nghiệp, công lao vào những đóng góp to lớn của danh nhân Nguyễn Duy Thì nói riêng và dòng họ Nguyễn Duy nói chung đối với quê hương, đất nước qua các giai đoạn lịch sử. Đồng thời, cung cấp cơ sở khoa học và đề xuất những định hướng lớn, giải pháp quan trọng trong việc gìn giữ và kế thừa, phát huy giá trị của những di sản văn hóa gắn với dòng họ Nguyễn Duy trong xã hội hiện đại.

Mộc Miên