HỘI THẢO QUỐC GIA 'TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH, NÂNG CAO HIỆU QUẢ CẢI CÁCH TƯ PHÁP ĐÁP ỨNG YÊU CẦU XÂY DỰNG VÀ HOÀN THIỆN NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XHCN VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030, ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2045'

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc; Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đồng chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo còn có Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng và các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực Nhà nước và pháp luật.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham dự Hội thảo quốc gia "Tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả cải cách tư pháp đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045''

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, Hội thảo được tổ chức vào thời điểm rất có ý nghĩa, khi cả nước vừa thực hiện thành công các nhiệm vụ công tác năm 2021, năm đầu tiên triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, trong bối cảnh đất nước gặp nhiều khó khăn, thách thức lớn do đại dịch Covid-19 gây ra. Trong năm 2021, thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các cơ quan, tổ chức có liên quan rất tích cực triển khai việc xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” để trình Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương trong tháng 10/2022. Trong đó, xây dựng Chiến lược cải cách tư pháp là một trong những nội dung trọng tâm của Đề án.

Theo đánh giá của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, kết quả tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW, ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020 cho thấy, công tác cải cách tư pháp đã đạt được nhiều kết quả rất quan trọng; nền tư pháp nước ta đã có một bước tiến dài trong việc bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thể hiện trên nhiều góc độ. (1) Nhận thức của cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác tư pháp và cải cách tư pháp được nâng lên rõ rệt; (2) Công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật cơ bản đã thể chế hóa được các chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp, các nguyên tắc đặc thù về tổ chức và hoạt động tư pháp với tư cách là giá trị văn minh trong Nhà nước pháp quyền hiện đại được ghi nhận, thể chế hóa và thực hiện; (3) Tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ quan tư pháp được kiện toàn, đổi mới; chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động tư pháp đã được nâng cao hơn; đội ngũ cán bộ tư pháp, bổ trợ tư pháp phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng; (4) Nhiều hoạt động bổ trợ tư pháp được xã hội hóa, đạt kết quả tích cực; (5) Hợp tác quốc tế về tư pháp được mở rộng; (6) Việc đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện làm việc cho các cơ quan tư pháp ngày càng được quan tâm; (7) Phương thức lãnh đạo của Đảng, công tác giám sát của các cơ quan dân cử đối với các cơ quan tư pháp tiếp tục được đổi mới. Kết quả cải cách tư pháp đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội đất nước, thúc đẩy hội nhập quốc tế.

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại Hội thảo

Bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá công tác cải cách tư pháp thời gian qua vẫn còn không ít những hạn chế, bất cập. Về nhận thức, vẫn còn tồn tại cách hiểu chưa thống nhất về nội hàm tư pháp; quyền tư pháp; cơ quan tư pháp; độc lập tư pháp; kiểm soát quyền lực tư pháp, cùng với đó là nhiều vấn đề hạn chế về thực tiễn.

Về hoạt động thực tiễn, một số nhiệm vụ, giải pháp cải cách tư pháp đề ra trong Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị đến nay vẫn chưa được thực hiện hiệu quả; nhất là trong cải cách tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp; trong xây dựng và thực hiện cơ chế phân công, phối hợp kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan trong hoạt động tư pháp; trong đổi mới thủ tục hành chính trong các cơ quan tư pháp; công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ có chức danh tư pháp chưa đáp ứng yêu cầu giải quyết những vấn đề pháp lý quốc tế... Bên cạnh đó, nhiều vấn đề mới, chưa có tiền lệ phát sinh trong bối cảnh diễn biến mau lẹ, khó dự báo của tình hình thế giới và khu vực, sự tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện của đất nước... cũng đòi hỏi công tác cải cách tư pháp cần phải tiếp tục được đẩy mạnh để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của tình hình mới.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, kế thừa và phát huy những kết quả đạt được trong công tác tư pháp và cải cách tư pháp thời gian qua, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đặt ra nhiệm vụ: “Xây dựng nền tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân”; đồng thời khẳng định: “Hoạt động tư pháp phải có trọng trách bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân”. Đây vừa là yêu cầu cấp bách, vừa là mục tiêu, nhiệm vụ lâu dài của cải cách tư pháp, là nội dung “cốt lõi” của Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045.

Phát biểu tại Hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh, mục tiêu cải cách tư pháp đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, xác định cải cách tư pháp phải đặt dưới sự lãnh đạo chặt chẽ của Đảng, bảo đảm sự ổn định chính trị; phải xây dựng nền tư pháp độc lập, vô tư, khách quan và công bằng; trong sạch, dân chủ, hiện đại, nghiêm minh, bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; nền tư pháp phải được giao đủ thẩm quyền và đủ năng lực xử lý vi phạm pháp luật đảm bảo quyền tài pháp quốc gia, giữ vững niềm tin của người dân vào công lý; cải cách tư pháp phải nhất quán, thường xuyên liên tục.

Các ý kiến đều nhấn mạnh để đảm bảo hiệu quả cải cách tư pháp, yêu cầu độc lập tư pháp, độc lập của Tòa án là tiên quyết, đề nghị cần tổ chức hệ thống tòa án theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính, trong đó thành lập tòa sơ thẩm theo khu vực. Đồng thời cải cách triệt để hơn trong hoạt động bổ trợ tư pháp.

Các đại biểu tham dự Hội thảo cũng nhấn mạnh nhiều nội dung quan trọng nhằm cải cách tư pháp như vấn đề hoàn thiện thể chế về tư pháp, kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện quyền tư pháp, đảm bảo nguyên tắc xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật của Tòa án Nhân dân, xác định rõ hơn địa vị pháp lý của Viện kiểm sát Nhân dân trong cơ chế kiểm soát quyền lực Nhà nước, đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan điều tra đáp ứng yêu cầu xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam./.

Nguyễn Hùng