'Hồi ức Quảng Trị' từ hai bên chiến tuyến

Tọa đàm "Hồi ức Quảng Trị - Ký ức người trong cuộc" ngày 13/9 tại Hà Nội. Ảnh: BTC

Người lính Giải phóng quân Đào Chí Thành nhập ngũ năm 1971, khi đang là sinh viên khoa toán Trường đại học Sư phạm Hà Nội 2. Ông bắt đầu những dòng tự sự của mình trong phần 1 cuốn sách Ra đi từ giảng đường với tinh thần và ý thức về trách nhiệm của mình với đất nước.

Trong hồi ức, ông luôn tự trấn an: "Mình đã, đang và sẽ phải chịu đựng nỗi nhớ da diết, sẽ phải chịu đựng về mặt tình cảm, có thể sẽ ảnh hưởng lý trí? Song phải khắc phục thôi!". Năm đầu tiên đón Tết trong quân đội, dù mong mỏi được quây quần bên gia đình, ông kiên quyết "vì cách mạng hãy hy sinh", luôn chuẩn bị sẵn tâm thế chiến đấu.

Tại tọa đàm "Hồi ức Quảng Trị - Ký ức người trong cuộc" nhân dịp tái bản lần thứ 3 cuốn sách “Hồi ức Quảng Trị” ngày 13/9, cựu chiến binh Đào Chí Thành cho biết khi đó ông mới 17 tuổi, đầy hoài bão, sẵn sàng gác lại ước mơ riêng để dâng hiến trọn đời mình cho lý tưởng cách mạng, cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và thống nhất Tổ quốc. Là chiến sĩ Đại đội hỏa lực, C14 của Trung đoàn 95, Sư đoàn 325 chiến đấu tại Thành cổ Quảng Trị, ông cũng hiểu sâu sắc về sự khốc liệt, đau thương, nghiệt ngã của chiến tranh và hiểu được vì sao quân dân ta đã chiến thắng vẻ vang trong cuộc đối đầu không cân sức với đế quốc Mỹ.

Ông Đào Chí Thành chia sẻ tại tọa đàm

“Và trên hết, tôi càng thấm thía hơn giá trị nhân văn của hòa bình - một nền hòa bình phải đánh đổi bằng máu xương của biết bao thế hệ thanh xuân. Cũng vì vậy, khi may mắn bước qua cuộc chiến tranh, được trở về sum họp bên gia đình, tôi muốn thế hệ hôm nay biết được khi xưa chúng tôi đã vào tuyến lửa như thế nào, rồi Thành cổ Quảng Trị những ngày chịu pháo kích liên miên ra sao…”, ông Thành nói.

Trong cuốn hồi ức, ông Thành ghi lại có những ngày “riêng pháo đã rót vào chừng 2 vạn quả. Riêng từ mồng 1 đến mồng 3/8/1972, 5 vạn trái pháo cỡ từ 105 - 270mm đã phóng vào đất thị xã. Gạch, sắt vụn tung, xới nhào nhiều lần. Cả ngày không có lúc nào là không có tiếng nổ”.

Ông Thành nhớ những ngày cùng đồng đội vượt sông Thạch Hãn, có bữa ngồi viết những trang nhật ký giữa làn bom đạn khốc liệt, cảnh sinh hoạt đầy khó khăn, "từ nước nôi đến cơm ăn, vệ sinh cá nhân… Mỗi việc làm đều có thể đổ máu, giếng nước ăn bị bom, pháo cày khét lẹt mùi thuốc đạn… Áo quần, da thịt quánh lại những đất, bụi gạch, thuốc súng và mồ hôi, chỉ ve khẽ một cái là đã kéo ra một con giun đất đỏ quạch…”.

Sách "Hồi ức Quảng Trị" gồm hơn 200 trang, do NXB Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Công ty Cổ phần Sách Omega Việt Nam phát hành

Nhìn từ bên kia chiến tuyến, tại phần hai Quảng Trị trong tôi là trang tự sự của Nguyễn Thanh Quang, một thủy quân lục chiến trong quân đội Việt Nam Cộng hòa. Quảng Trị năm 1972 với ông Quang cũng là các trận chiến ác liệt, gây đau thương cho người dân. Từng căn nhà đổ nát, cỏ mọc phủ sân, lạnh lẽo, cho thấy bom đạn đã phá hủy tất cả.

Ông Nguyễn Thanh Quang có tên khai sinh là Phan Văn Lân, sinh năm 1953, tại Bình Thuận (cũ). Ông gia nhập quân lực Việt Nam Cộng hòa năm 1970. Tại thành cổ Quảng Trị năm 1972, ông là toán trưởng khinh binh (trinh sát).

Hai người lính Đào Chí Thành và Nguyễn Thanh Quang tại Thành cổ Quảng Trị năm 2014. Nguồn: NXB CTQGST

Trong những dòng nhật ký của mình, ông Quang viết: “Bom đạn. Tàn phá. Xác người ngổn ngang khắp nơi. Trong thị xã, những con phố đã đổ nát hoàn toàn. Tôi nghĩ vậy. Không rõ đổ nát đến mức độ nào? Ngày mai tôi sẽ trở lại. Lần này thì không phải là rong chơi, mà là dấn thân vào chiến trận ác liệt và tàn khốc. Tôi liên tưởng chiến trận sẽ gian khổ, thương vong, tử vong nhiều. Đầy rẫy chết chóc vì bom đạn. Tất cả không lực Mỹ, pháo Hạm đội 7, pháo binh thủy quân lục chiến đều nã đạn bắn vào Quảng Trị. Mật độ dày đặc”.

"Ký ức Quảng Trị trong tôi là một ấn tượng sâu sắc không thể nào quên đối với ông Quang. Khi còn sống, ông Quang tâm sự muốn ghi lại để các thế hệ sau có thể hiểu thêm về mùa hè đỏ lửa năm 1972 ở Quảng Trị một cách trung thực nhất của một người lính thủy quân lục chiến, đã tham chiến trong những ngày giao tranh ác liệt nhất", ông Thành chia sẻ.

Cựu chiến binh Đào Chí Thành ký tặng sách cho độc giả trẻ

Theo Phó Giám đốc Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật Nguyễn Thái Bình, không có hình ảnh, âm thanh sống động, không dùng câu từ văn chương, hoa mỹ, dạt dào cảm xúc, nhưng những trang viết của "Hồi ức Quảng Trị" mang đến một cảm nhận vô cùng chân thật. Hai người lính ở 2 đầu chiến tuyến đều không phải là nhà văn, không phải đạo diễn điện ảnh, họ chỉ có thể viết ra những gì họ suy nghĩ, cảm nhận bằng chính trái tim và những trải nghiệm của mình, bởi vậy nó lại chứa đựng những âm hưởng rất thật, rất đời.

Hương Sen