Hơn 99% thí sinh đỗ đại học năm 2023 là con số đáng tự hào?

Có rất nhiều phương thức đỗ đại học. Minh họa: Thành Đỗ/freeimage

Liên quan đến việc thí sinh đậu đại học tiệm cận con số 100%, nhiều giáo viên cho rằng, thông tin này khiến những nhà hoạch định chính sách, giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh cần suy ngẫm ở nhiều khía cạnh. Trong đó, phải thừa nhận rằng, hầu hết thí sinh được công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông đều đỗ đại học theo nhiều phương thức khác nhau.

Kì tuyển sinh đại học năm 2023 ghi nhận có 20 phương thức xét tuyển

Chẳng hạn các phương thức: lấy kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông; kết quả học bạ; tuyển thẳng theo quy định của Quy chế tuyển sinh (Điều 8); kết hợp giữa tuyển thẳng theo đề án và các phương thức khác; tuyển thẳng theo đề án của cơ sở đào tạo; thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy…

Trong đó, phương thức tuyển sinh theo kết quả học bạ được cho là kém hiệu quả nhất nhưng lại có nhiều thí sinh trúng tuyển nhất. Hoặc kì thi đánh giá năng lực, chẳng hạn của Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, được đánh giá có độ tin cậy cao nhưng nhiều trường đại học cũng chỉ lấy ở mức trung bình (600 điểm/1200 điểm).

Thứ hai, năm nay nhiều trường đại học lấy điểm thi theo phương thức lấy kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông ở mức từ 14-15 điểm. Ví dụ, Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh; Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn; Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng; Trường Đại học Thủ Dầu Một (ngành thấp nhất lấy 15 điểm). Nhiều ngành Trường Đại học Duy Tân (Đà Nẵng) lấy 14 điểm.

Trong khi đó, phổ điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2023 ghi nhận số lượng thí sinh đạt điểm khá, giỏi khá cao. Ví dụ môn Toán, điểm số có nhiều thí sinh đạt nhất là 7,6 điểm; môn Vật lí, điểm số có nhiều thí sinh đạt nhất là 7.5 điểm; môn Hóa học, điểm nhiều thí sinh đạt được nhất là 7,5.

Thứ ba, một thông tin rất đáng quan tâm đó là, trong hơn 82.500 lao động nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp 6 tháng đầu năm 2023 ở Thành phố Hồ Chí Minh có trên 27.800 người có trình độ từ đại học trở lên, chiếm 36%. Thông tin này được Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm Thành phố Hồ Chí Minh cho biết ngày 31/7/2023 - là con số rất đáng suy ngẫm.

Còn theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2019, hơn 3% sinh viên tốt nghiệp cao đẳng và 2,8% cử nhân đại học thất nghiệp, trong khi trung cấp chỉ 1,1 và người chưa từng đi học 1,5%. "Nguyên nhân một phần do những sinh viên tốt nghiệp có trình độ cao hơn nên mất nhiều thời gian để tìm việc phù hợp với ngành học", nhóm nghiên cứu nhận định.

Thứ tư, mặc dù tỉ lệ thí sinh trúng tuyển vào các đại học hàng năm đều tăng nhưng một nghịch lí là, Việt Nam thiếu lao động chất lượng cao cho các ngành kinh tế mũi nhọn. Việt Nam hiện thiếu đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý giỏi, chuyên gia và quản lý doanh nghiệp giỏi, lao động lành nghề cho các ngành kinh tế mũi nhọn, các vùng kinh tế động lực, trọng điểm...

Theo đánh giá của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, so với các nước trong khu vực và thế giới, Việt Nam là nước có tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp, đến quý 2/2022 mới chỉ đạt 26,2%. Trong so sánh quốc tế, xếp hạng trụ cột kỹ năng và chỉ số chất lượng đào tạo nghề nghiệp của Việt Nam cũng thuộc nhóm cuối của ASEAN. Nhìn chung, trình độ tay nghề, kỹ năng của lực lượng lao động Việt Nam còn hạn chế, đặc biệt thiếu kỹ năng mềm.

Bàn về việc tuyển sinh đại học, nhiều nước phương Tây cũng tuyển theo kiểu ghi danh, đặc biệt là các trường khoa học, còn những trường nghề thì phải thi tuyển. Tuy vậy, các trường này có quy trình đào tạo nghiêm ngặt, sàng lọc kỹ càng.

Đây là cách nên học tập, tuy nhiên với nước ta, nếu các trường đại học, nhất là trường tư thục, "buông" đầu vào quá thì sẽ nhiều hệ lụy khôn lường, đó là gia tăng tỉ lệ sinh viên thất nghiệp sau khi ra trường hoặc phải qua đào tạo lại gây tốn kém thời gian, công sức, tiền bạc.

Phan Anh