Hỏng da vì mỹ phẩm chứa corticoid

Từ đầu tháng 11 đến nay, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM ghi nhận hàng trăm trường hợp, chủ yếu là nữ giới, đến khám trong tình trạng ngứa, đỏ rát, sạm da, giãn mạch hoặc bùng phát mụn nặng sau khi dùng các sản phẩm làm trắng, trị nám. Riêng hai tuần cuối tháng 11, số ca tăng gần gấp đôi, trung bình khoảng 20 người mỗi ngày.

Theo các bác sỹ, corticoid giống như con dao hai lưỡi. Khi không được kiểm soát bởi bác sỹ, da dễ lệ thuộc thuốc, tổn thương ngày càng nặng và rất khó phục hồi.

Điểm chung của nhiều người bệnh là sử dụng các sản phẩm làm đẹp không rõ nguồn gốc hoặc của một số cơ sở vừa bị cơ quan chức năng cảnh báo do chứa thành phần vượt mức cho phép, trong đó có corticoid. Bên cạnh đó, nhu cầu làm đẹp tăng cao dịp cuối năm khiến nhiều người tìm đến các sản phẩm “tác dụng nhanh”, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

BS.CKI Quách Thị Bích Vân, chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, phần lớn người bệnh không hề biết các sản phẩm mình sử dụng có chứa corticoid cho đến khi da xuất hiện tổn thương rõ rệt.

Corticoid là nhóm thuốc kháng viêm mạnh, được chỉ định điều trị nhiều bệnh lý như hô hấp, thần kinh, tiêu hóa, cơ xương khớp và các bệnh da liễu.

Trong da liễu, corticoid giúp giảm viêm nhanh, làm xẹp mụn, giảm đỏ, giảm ngứa nên dễ tạo cảm giác “đẹp tức thì”. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng chỉ định và kéo dài, corticoid có thể gây nghiện da và nhiều biến chứng nghiêm trọng.

“Corticoid giống như con dao hai lưỡi. Khi không được kiểm soát bởi bác sỹ, da dễ lệ thuộc thuốc, tổn thương ngày càng nặng và rất khó phục hồi”, bác sỹ Vân cảnh báo.

Chị Linh (26 tuổi, TP.HCM) là một trong những trường hợp điển hình. Sau khi mua bộ sản phẩm trị mụn, làm sáng da tại một cơ sở thẩm mỹ, chỉ sau vài ngày sử dụng, da chị hết ngứa, mụn giảm rõ. Đến tuần thứ hai, da trắng và mịn hơn.

Tuy nhiên, sang tuần thứ ba, hai má bắt đầu sạm loang, mụn bùng phát diện rộng, kèm cảm giác nóng rát, đỏ da. Khi đến bệnh viện thăm khám, chị được chẩn đoán viêm da tiếp xúc dị ứng, nghi do lạm dụng corticoid.

Tương tự, chị Hà (38 tuổi, Bình Dương cũ) đến khám trong tình trạng da mỏng, ngứa, giãn mạch sau 2–3 năm dùng sản phẩm trị nám được quảng cáo “chiết xuất tự nhiên, an toàn”. Da sáng lên nên chị tiếp tục sử dụng trong thời gian dài.

Chỉ đến khi cơ quan chức năng cảnh báo nhiều sản phẩm trị nám chứa corticoid hoặc hydroquinone vượt ngưỡng cho phép, chị mới nghi ngờ và đi khám. Bác sỹ xác định chị bị da mỏng, giãn mạch và tăng nhạy cảm do lạm dụng hoạt chất mạnh kéo dài, cần điều trị phục hồi và theo dõi lâu dài.

Theo bác sỹ Vân, hiệu quả “đẹp nhanh” của corticoid là do thuốc ức chế viêm và miễn dịch, khiến mụn xẹp tức thì. Tuy nhiên, tác dụng này chỉ ngắn hạn. Sau đó, da bắt đầu teo mỏng, đỏ rát, nổi mụn li ti, giãn mạch, tăng sắc tố và nám lan rộng. Khi ngưng sản phẩm, người dùng thường gặp phản ứng bùng phát ngược như ngứa, châm chích, đỏ da, khiến nhiều người lo sợ và quay lại sử dụng, dẫn đến vòng xoắn lệ thuộc corticoid.

Một biến chứng nặng nề khác là sạm đen toàn mặt. Corticoid làm da mỏng và suy yếu hàng rào bảo vệ, khiến tia UV kích thích tế bào sắc tố hoạt động mạnh.

Melanin tăng sinh kết hợp tình trạng viêm mạn tính khiến da sạm lan tỏa, nhiều trường hợp chuyển màu nâu xám và rất khó phục hồi. Đáng chú ý, không ít người dùng corticoid kéo dài 1-3 năm mới xuất hiện kích ứng, khiến việc phát hiện nguyên nhân càng khó khăn.

Bác sỹ Vân cho biết, khi nhiễm độc mỹ phẩm, người bệnh thường cần 6-12 tuần để phục hồi hàng rào da; việc cải thiện mụn và sắc tố có thể kéo dài nhiều tháng, thậm chí hàng năm.

Phác đồ điều trị ưu tiên ổn định da bằng thuốc bôi phục hồi, thuốc chống viêm hoặc kháng sinh nếu có bội nhiễm. Khi da ổn định, bác sỹ có thể kết hợp các phương pháp như laser, IPL, điện di phục hồi để xử lý sắc tố, giảm đỏ và viêm một cách an toàn.

Sau 2-3 tuần điều trị bằng thuốc uống kháng viêm, thuốc bôi phục hồi và chế độ chăm sóc tối giản, tình trạng bùng phát cấp của chị Linh đã được kiểm soát, mụn viêm và sắc tố không còn lan rộng. Với chị Hà, bác sỹ chỉ định điều trị giãn mạch bằng laser định kỳ do tổn thương đã kéo dài và cần theo dõi lâu dài.

Để phòng tránh tổn thương da, bác sỹ khuyến cáo người dân không sử dụng mỹ phẩm trôi nổi, xách tay, không rõ nguồn gốc, không tin vào các quảng cáo “trắng nhanh trong 7 ngày” hay “hết nám cấp tốc”.

Việc điều trị mụn, nám cần kiên nhẫn, tuân thủ phác đồ khoa học và có sự theo dõi của bác sỹ chuyên khoa Da liễu, Thẩm mỹ Da. Khi đi khám, người bệnh nên mang theo các sản phẩm đang sử dụng để bác sỹ đánh giá nguy cơ và xây dựng hướng điều trị an toàn, hiệu quả.

Các chuyên gia y tế cảnh báo, mỹ phẩm kém chất lượng, chứa chất cấm không chỉ gây tổn thương bề mặt da, mà còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe toàn thân. Theo Ths-Bs. Phạm Thị Uyển Nhi (Bệnh viện Da liễu TP.HCM), các sản phẩm này thường chứa hóa chất độc hại như corticoid, thủy ngân, paraben, formaldehyde…

Đây là những chất có khả năng gây viêm da, rối loạn nội tiết, tổn thương gan thận và thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư nếu sử dụng lâu dài. Nhiều bệnh nhân đến viện trong tình trạng da mỏng đỏ, bong tróc, giãn mao mạch hoặc mụn nước lan rộng, hậu quả sau một thời gian sử dụng kem trộn, kem “dưỡng trắng” không rõ nguồn gốc được quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội.

Theo TS.Vũ Thái Hà, Trưởng khoa Nghiên cứu & Ứng dụng công nghệ tế bào gốc (Bệnh viện Da liễu Trung ương), niềm tin mù quáng vào những lời quảng cáo “trắng bật tông chỉ sau vài ngày” đã khiến nhiều người phải trả giá đắt.

“Không có sản phẩm nào vừa rẻ, vừa hiệu quả nhanh mà lại an toàn. Đằng sau sự thay đổi tức thời là cả một quá trình phá vỡ cấu trúc da, rối loạn sắc tố, khiến việc điều trị sau đó trở nên cực kỳ khó khăn và tốn kém”, ông nói.

Tương tự, TS.Vũ Nguyệt Minh, Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm lâm sàng (Bệnh viện Da liễu Trung ương) chỉ ra rằng, nhiều loại mỹ phẩm trôi nổi trên thị trường hiện nay có thể chứa arsen (thạch tín) - một kim loại nặng nguy hiểm. Arsen không gây tổn thương ngay lập tức, mà âm thầm tích tụ trong cơ thể. Sau khoảng 10 năm sử dụng liên tục, nó có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư da và các bệnh lý ác tính khác.

Chuyên gia này cũng chia sẻ về trường hợp một thai phụ phải nhập viện trong tình trạng mụn mủ lan rộng, chảy dịch toàn mặt sau khi dùng sản phẩm trị mụn mua qua mạng, hậu quả là làn da bị hủy hoại nặng nề, ảnh hưởng cả tâm lý lẫn sức khỏe thai kỳ.

Những dẫn chứng trên cho thấy, hậu quả của việc sử dụng mỹ phẩm giả không chỉ là những vết sẹo trên làn da, mà còn là di chứng âm ỉ trong cơ thể, có thể kéo dài suốt đời. Bởi thế, người tiêu dùng cần tỉnh táo, hiểu biết hơn trước khi quyết định đưa bất kỳ sản phẩm nào lên làn da - bộ phận vốn mỏng manh và nhạy cảm nhất của cơ thể.

“Người tiêu dùng nên thận trọng khi lựa chọn mỹ phẩm, cần ưu tiên sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, có kiểm định chất lượng và được phân phối qua hệ thống chính hãng. Hãy cảnh giác với những lời quảng cáo “thần tốc”, “bật tông sau vài ngày”, “trị nám tận gốc” vì đó có thể là chiêu trò của những đối tượng kinh doanh trục lợi. Đồng thời, cần tránh mua mỹ phẩm trôi nổi trên mạng, tại các hội nhóm không có địa chỉ cụ thể hoặc các trang web không được xác thực”, TS. Vũ Thái Hà cảnh báo.

D.Ngân