Hộp sọ cổ đại xác định lại dòng thời gian tiến hóa loài người

Hình ảnh của một cá thể nam trưởng thành sống cách đây khoảng 1 triệu năm tại tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc, dựa trên bản tái tạo kỹ thuật số của một hộp sọ người cổ xưa hóa thạch, được gọi là Yunxian 2. Ảnh: Reuters.

Một kết luận được công bố trên tạp chí Science cho biết, hộp sọ người hàng triệu năm tuổi cho thấy nguồn gốc của người hiện đại có thể bắt nguồn từ thời xa xưa hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây và đặt ra khả năng người Homo sapiens xuất hiện lần đầu tiên bên ngoài châu Phi.

Các nhà khoa học hàng đầu đã đi đến kết luận này sau khi phân tích lại hộp sọ được gọi là Yunxian 2 được phát hiện ở Trung Quốc và trước đây được phân loại là thuộc về một thành viên của loài người nguyên thủy Homo erectus.

Sau khi áp dụng các kỹ thuật tái tạo tinh vi cho hộp sọ, các nhà khoa học tin rằng nó có thể thuộc về một nhóm gọi là Homo longi (người rồng), có liên hệ chặt chẽ với người Denisova, những người đã sống cùng với tổ tiên của chúng ta.

Sự định vị lại này sẽ khiến hóa thạch này trở thành hóa thạch gần nhất được ghi nhận với sự phân chia giữa người hiện đại và họ hàng gần nhất của chúng ta, người Neanderthal và người Denisova, và sẽ xem xét lại một cách triệt để hiểu biết về 1 triệu năm tiến hóa gần đây nhất của loài người.

Giáo sư Chris Stringer, nhà nhân chủng học và là người dẫn đầu nghiên cứu về sự tiến hóa của loài người tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở London, cho biết: “Điều này làm thay đổi rất nhiều hiểu biết của chúng ta vì nó cho thấy rằng khoảng một triệu năm trước, tổ tiên chúng ta đã phân chia thành các nhóm riêng biệt, chỉ ra một sự phân chia tiến hóa của loài người sớm hơn và phức tạp hơn nhiều so với những gì chúng ta từng nghĩ trước đây. Nó gần như gấp đôi thời gian xuất hiện của Homo sapiens”.

Hộp sọ này được khai quật lần đầu tiên tại tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc vào năm 1990, bị nghiền nát nghiêm trọng và khó lý giải. Dựa trên niên đại và một số đặc điểm chung, nó được xác định là Homo erectus, một nhóm được cho là có tổ tiên trực tiếp của người hiện đại.

Nghiên cứu mới nhất đã sử dụng hình ảnh CT tiên tiến, quét bề mặt độ phân giải cao và các kỹ thuật kỹ thuật số tinh vi để tạo ra một bản tái tạo ảo của hộp sọ. Hộp sọ có kích thước lớn, thấp và hàm dưới nhô ra gợi nhớ đến người Homo erectus. Nhưng hình dạng và kích thước tổng thể của hộp sọ và răng dường như khiến nó gần giống với người Homo longi hơn, một loài mà các nhà khoa học gần đây cho rằng nên được gộp vào nhóm Denisova.

Điều này sẽ đẩy lùi khoảng cách giữa tổ tiên của chúng ta, người Neanderthal và Homo longi ít nhất 400.000 năm và theo ông Springer, nó làm dấy lên khả năng tổ tiên chung của chúng ta sống ở Tây Á chứ không phải châu Phi.

"Hóa thạch này là bằng chứng gần nhất mà chúng ta có được với tổ tiên của tất cả các nhóm đó", ông Stringer nói.

Một phân tích tính toán trên một loạt hóa thạch lớn hơn cho thấy rằng, trong 800.000 năm qua, những người có não lớn đã tiến hóa chỉ theo năm nhánh chính: người đứng thẳng châu Á, người Heidelbergensis, người sapiens, người Neanderthal và Homo longi (bao gồm cả người Denisova).

"Chúng tôi cảm thấy rằng nghiên cứu này là một bước tiến quan trọng hướng tới việc giải quyết 'sự lộn xộn ở giữa' mảng hóa thạch người từ 1 triệu đến 300.000 năm trước]đã làm các nhà cổ nhân chủng học bận tâm trong nhiều thập kỷ", ông Stringer cho biết thêm.

Những phát hiện này trái ngược với một số phân tích gần đây dựa trên so sánh di truyền giữa người hiện đại và DNA cổ đại, nghĩa là kết luận này có thể gây tranh cãi.

Tiến sĩ Frido Welker, Phó Giáo sư về tiến hóa loài người tại Đại học Copenhagen, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết: "Thật thú vị khi có được bản sao kỹ thuật số của hộp sọ quan trọng này. Nếu được xác nhận bởi các hóa thạch và bằng chứng di truyền bổ sung, việc xác định niên đại khác biệt này sẽ thực sự đáng ngạc nhiên”.

Hà Anh