'Hợp tác pháp lý là cần thiết để thúc đẩy tiến bộ kinh tế trên khắp ASEAN'

Bốc dỡ hàng hóa tại cảng Phước Long ICD, thành phố Thủ Đức (Thành phố Hồ Chí Minh). (Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN)

Trong hai ngày 10-11/4, Bộ trưởng Bộ Luật pháp và Cải cách Thể chế Malaysia, bà YB Dato’ Sri Azalina Othman Said, đã có chuyến thăm thực hiện nhiệm vụ song phương chính thức tại Việt Nam.

Chuyến thăm Việt Nam là một phần trong loạt nhiệm vụ ngoại giao pháp lý ASEAN rộng lớn hơn do Malaysia thực hiện nhằm tăng cường hợp tác về trọng tài thương mại quốc tế và hòa giải, cũng như các lĩnh vực hợp tác khác để thúc đẩy khu vực “gắn kết hơn” về mặt pháp lý.

Nhân dịp này, phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus, cùng với phóng viên Báo Việt Nam News, đã có cuộc trao đổi với bà YB Dato’ Sri Azalina Othman Said về những vấn đề liên quan.

Dưới đây là nội dung cuộc phỏng vấn với bà YB Dato’ Sri Azalina Othman Said, được thực hiện tại Hà Nội, sáng 11/4:

- Xin bà vui lòng chia sẻ nội dung và mục đích của các cuộc họp với các quan chức Việt Nam trong hai ngày làm việc vừa qua?

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman: Tôi đã có cuộc thảo luận rất hiệu quả với Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, trong đó chúng tôi nhấn mạnh cam kết trong việc tăng cường quan hệ pháp lý song phương.

Chúng tôi không chỉ tập trung vào hợp tác pháp lý song phương mà còn vào các mối quan tâm rộng hơn trong khu vực, đặc biệt là việc hài hòa hóa các khuôn khổ pháp lý và cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại xuyên biên giới.

Những cam kết này đặc biệt kịp thời trong bối cảnh Malaysia đang đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2025. Một trong những ưu tiên chính là khám phá thêm các “con đường” để phối hợp sâu hơn về cải cách pháp lý, tập trung vào việc thúc đẩy các hệ thống trọng tài thương mại quốc tế và hòa giải nhằm hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế khu vực.

Trọng tâm của chuyến thăm này là Malaysia gửi lời mời Việt Nam tham gia Diễn đàn Luật pháp ASEAN 2025, dự kiến sẽ được tổ chức từ ngày 19-21/8 tại Kuala Lumpur.

Diễn đàn sẽ đóng vai trò là nền tảng củng cố sự đồng thuận trong khu vực về cải cách trọng tài thương mại và hòa giải, mà “đỉnh cao” là Tuyên bố chung mà chúng tôi hy vọng sẽ thông qua với sự hiện diện của Thủ tướng Malaysia Dato’ Sri Anwar Ibrahim và Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn.

Bộ trưởng Bộ Luật pháp và Cải cách Thể chế Malaysia, bà YB Dato’ Sri Azalina Othman Said trao đổi với phóng viên trong cuộc phỏng vấn sáng 11/4. (Ảnh: Ngọc Duy/Vietnam+)

Chuyến thăm Việt Nam lần này là cơ hội để tôi trình bày tầm nhìn của Malaysia về hợp tác pháp lý ASEAN, nhằm củng cố cách tiếp cận hợp tác đối với công lý, sự hài hòa pháp luật và đổi mới quy định.

Ngoài ra, tôi đã gửi lời mời Việt Nam tham gia Hội nghị ASEAN về Hỗ trợ Pháp lý cho Trẻ em. Hội nghị sẽ được tổ chức vào tháng Sáu tới tại Penang. Sáng kiến này là một phần trong cam kết rộng lớn hơn của chúng tôi về tính bao trùm pháp lý và bảo vệ các cộng đồng dễ bị tổn thương trên khắp ASEAN.

- Bà đánh giá thế nào về những nỗ lực hợp tác của ASEAN nhằm thống nhất các tiêu chuẩn và hỗ trợ các khuôn khổ kinh tế và pháp lý bền vững?

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman: ASEAN đã có những bước tiến lớn trong việc xây dựng một khối kinh tế và pháp lý ngày càng thống nhất. Với dân số gần 700 triệu người và tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của cả khối đưa khu vực trở thành nền kinh tế lớn thứ 5 toàn cầu, việc thúc đẩy các tiêu chuẩn tích hợp vừa mang tính chiến lược vừa cần thiết.

Khu vực Thương mại Tự do ASEAN đã đóng vai trò là nền tảng để tự do hóa các luồng thương mại và đầu tư. Ngoài ra, Hiệp định Thương mại Điện tử ASEAN đã thúc đẩy lòng tin vào thương mại kỹ thuật số xuyên biên giới bằng cách điều chỉnh các quy tắc về quyền riêng tư dữ liệu và bảo vệ người tiêu dùng.

Hiện với tư cách là Chủ tịch ASEAN, Malaysia đang thúc đẩy chương trình nghị sự này thông qua vai trò lãnh đạo Diễn đàn Luật pháp ASEAN 2025. Chúng tôi không chỉ tập trung vào việc hài hòa hóa pháp luật thông thường mà còn cả các khía cạnh đang phát triển của luật, từ các cơ chế phá sản xuyên biên giới đến quản trị thương mại kỹ thuật số.

Trong nỗ lực này, chúng tôi cũng đang khám phá vai trò của việc đổi mới các hệ thống pháp lý, chẳng hạn như các công cụ trọng tài được tăng cường bằng Trí tuệ Nhân tạo (AI) và đảm bảo những công cụ này cân bằng với các biện pháp bảo vệ công bằng, khách quan và tiếp cận công lý.

Khả năng điều hướng chuyển đổi kinh tế và những thách thức trong tương lai của ASEAN sẽ phụ thuộc rất nhiều vào sức mạnh và tính tương thích của nền tảng pháp lý của khối.

- Malaysia hiện đóng vai trò như thế nào trong việc định hình các tiêu chuẩn trọng tài quốc tế, với tư cách là Chủ tịch ASEAN, thưa bà?

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman: Với tư cách là Chủ tịch ASEAN, Malaysia cam kết thúc đẩy vai trò dẫn dắt của khu vực trong trọng tài quốc tế.

Chúng tôi nỗ lực tăng cường năng lực của ASEAN để trở thành một khối pháp lý gắn kết trong giải quyết tranh chấp thương mại toàn cầu, đồng thời tăng cường khả năng tiếp cận của mỗi quốc gia thành viên đối với các hệ thống trọng tài công bằng, hiệu quả và hiện đại.

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman Said thảo luận với Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. (Ảnh: Vietnam+)

Tầm nhìn rộng hơn của chúng tôi bao gồm thúc đẩy sự hài hòa pháp lý trên khắp ASEAN để đảm bảo tính thống nhất về mặt quy định. Điều này sẽ thúc đẩy niềm tin của nhà đầu tư và đảm bảo khả năng dự đoán pháp lý.

Malaysia cũng ủng hộ vai trò của Trung tâm Trọng tài Quốc tế châu Á như một trung tâm trọng tài đáng tin cậy và dễ tiếp cận ở Nam Bán cầu.

Khi động lực kinh tế toàn cầu phát triển, việc mở rộng phạm vi trọng tài vượt ra ngoài những trọng tâm vốn có là kịp thời và cần thiết.

Phù hợp với bản chất phát triển của thương mại và công lý, chúng tôi tiếp tục tích cực ủng hộ đổi mới trong các hoạt động trọng tài.

Trong khi AI cho thấy tiềm năng to lớn trong việc nâng cao hiệu quả, giảm chi phí và hợp lý hóa các thủ tục, việc ứng dụng AI phải được “neo giữ” trong các nguyên tắc về tính toàn vẹn, công bằng và quy trình hợp lệ.

Chúng tôi nhận thấy ASEAN đang đứng trước cơ hội để xác định cách thức mà những công nghệ mới nổi có thể hỗ trợ hệ thống tư pháp một cách có trách nhiệm mà không làm suy yếu các quyền cơ bản.

- Bà có cho rằng việc các nước thành viên ASEAN tăng cường hợp tác pháp lý là một cách để đương đầu với những hành động đơn phương - như áp thuế quan - từ bên ngoài hay không?

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman: Hợp tác pháp lý luôn là điều cần thiết để bảo vệ doanh nghiệp và thúc đẩy tiến bộ kinh tế trên khắp ASEAN.

Những năm gần đây, ASEAN tiếp tục chứng kiến sự gia tăng đáng kể về đầu tư nước ngoài, thêm nhiều công ty luật và cố vấn quốc tế hơn, đồng thời ngày càng có nhiều thách thức về pháp lý và quy định thương mại.

Trong những giai đoạn “hỗn loạn,” việc tăng cường hợp tác pháp lý ngày càng trở nên cần thiết hơn để duy trì một không gian kinh tế thống nhất - được quản lý bởi các quy định minh bạch và rõ ràng. Điều này có thể giúp ích cho cả doanh nghiệp quốc tế và trong khu vực, bằng cách mang lại sự chắc chắn về mặt thương mại và niềm tin của nhà đầu tư.

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman Said cho hay bà đã có cuộc thảo luận rất hiệu quả với Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. (Ảnh: Vietnam+)

Đó là lý do tại sao Malaysia đã đưa hợp tác pháp lý trở thành ưu tiên trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2025, và sẽ tổ chức Diễn đàn Luật pháp ASEAN vào tháng Tám để tìm hiểu những cải cách trong trọng tài thương mại và hòa giải.

Diễn đàn Luật pháp ASEAN được “thiết kế” để phản ánh cam kết hợp tác của khu vực và sẽ hỗ trợ các nỗ lực tăng cường hội nhập kinh tế và phát triển bền vững thông qua cải cách pháp lý.

Những mối quan hệ ngoại khối của ASEAN sẽ vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cả mục tiêu kinh tế và phát triển bền vững của chúng ta. Malaysia cam kết hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế thông qua đối thoại thẳng thắn và mang tính xây dựng để giải quyết các mối quan ngại liên quan đến thương mại.

- Theo bà, Việt Nam và Malaysia nên ưu tiên những lĩnh vực hợp tác nào trong bối cảnh chính sách thương mại toàn cầu biến động, đặc biệt là về mặt pháp lý và bảo vệ doanh nghiệp?

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman: Việt Nam và Malaysia đã xây dựng mối quan hệ đối tác vững chắc và đáng tự hào kể từ năm 1973, mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực thương mại, an ninh, giáo dục và ngoại giao khu vực.

Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ tư của Malaysia trong ASEAN, trong khi Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam, và là nhà đầu tư lớn thứ ba của ASEAN.

Thương mại hai chiều đã tăng lên 18 tỷ USD - từ mức gần 13 tỷ USD vào năm 2023 - mang lại lợi ích cho các ngành chính bao gồm sản xuất, năng lượng và nông nghiệp. Malaysia hiện cũng là một trong những nhà đầu tư nước ngoài hàng đầu tại Việt Nam, đặc biệt là trong số các nước ASEAN.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Malaysia Abdul Rashid Abdul Ghaffour (thứ sáu, trái), Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Việt Nam Nguyễn Đức Cảnh (thứ hai, phải) và các đại biểu dự Hội nghị Thống đốc Ngân hàng Trung ương ASEAN tại Kuala Lumpur ngày 10/4 vừa qua. (Ảnh: TTXVN phát)

Do đó, Việt Nam và Malaysia đã hợp tác chặt chẽ về các vấn đề pháp lý, bao gồm hỗ trợ pháp lý lẫn nhau trong các vụ án hình sự, chống tham nhũng, thực thi pháp luật trên biển và những nỗ lực rộng lớn hơn của ASEAN về luật thương mại, an ninh mạng và nền kinh tế kỹ thuật số.

Sự gia tăng liên tục của hợp tác pháp lý sẽ giúp cả hai nước chúng ta theo đuổi các mục tiêu chung về ổn định khu vực, hội nhập kinh tế và phát triển bền vững.

- Trước làn sóng thuế quan mới nhất của Mỹ ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng khu vực, Malaysia nhìn nhận thế nào về vai trò của hợp tác pháp lý trong việc giảm thiểu khả năng gián đoạn thương mại “tiềm tàng” trong ASEAN?

Bà YB Dato’ Sri Azalina Othman: Những gián đoạn thương mại như thế này cho thấy rằng, sự chắc chắn về mặt pháp lý nên đóng vai trò như một biện pháp “đệm” quan trọng đối với sự bất ổn kinh tế tại thời điểm hiện nay.

Mặc dù chính sách thương mại không thuộc lĩnh vực tôi phụ trách, nhưng một trong những “trọng tâm” của tôi là đảm bảo hợp tác pháp lý của Malaysia và ASEAN đủ mạnh để tạo ra sự ổn định, đặc biệt trong bối cảnh thị trường không thể đoán định.

Đây là thời điểm chúng ta cần đẩy nhanh hợp tác pháp lý trong ASEAN. Cho dù đó là tình huống phá sản xuyên biên giới, thực thi hợp đồng hay giải quyết tranh chấp, chúng tôi hướng đến mục tiêu là một hệ sinh thái pháp lý “truyền cảm hứng” cho niềm tin của nhà đầu tư, ngay cả trong “thời kỳ hỗn loạn.” Diễn đàn Luật pháp ASEAN 2025 sắp tới sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy cuộc thảo luận này.

Với tư cách là Chủ tịch ASEAN, chúng tôi cũng đang nỗ lực nâng cao các tiêu chuẩn trọng tài khu vực nhằm chứng minh rằng ASEAN - và Malaysia - có thể thiết lập chuẩn mực cho việc giải quyết tranh chấp, không chỉ cho các nền kinh tế thành viên mà còn cho cộng đồng toàn cầu, đặc biệt là trong thời đại “phân mảnh” toàn cầu hiện nay.

- Xin trân trọng cảm ơn bà!

(Vietnam+)