Hợp tác xã điện tử: Kiến nghị mô hình 'gỡ rối' cho các hộ kinh doanh cá thể

Tập 1 của cuốn sách “Con đường tương lai” vừa ra mắt bạn đọc trong năm 2025, do nhà văn, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn làm chủ biên, với sự cộng tác, đồng hành của nhiều chuyên gia, nhà văn, nhà nghiên cứu.

Trong thời gian tới, tập 2 của cuốn sách sẽ tiếp tục ra mắt bạn đọc. Điểm nhấn của tập 2 là mô hình hợp tác xã điện tử được nhóm tác giả nghiên cứu, giới thiệu nhằm đề xuất một hình thái tổ chức phù hợp với điều kiện Việt Nam - vừa mang tính số hóa, vừa thúc đẩy được khu vực hộ kinh doanh cá thể vốn đang là điểm nghẽn trong quá trình chuyển đổi sang doanh nghiệp.

Trong chuyến công du của Thủ tướng Phạm Minh Chính đến Estonia, Thụy Điển, Pháp vừa qua, nhà văn, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn cùng nhiều thành viên Hội đồng sách “Con đường tương lai”, Hội đồng khoa học thuộc Viện khoa học Giáo dục và Môi trường đã vinh dự tham gia.

Theo nhà văn, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn, các quốc gia Thủ tướng Phạm Minh Chính đến thăm trong chuyến đi lần này là những nước đi đầu thế giới về chuyển đổi số, công nghệ cao và quản trị công hiện đại.

Các thành viên Hội đồng sách “Con đường tương lai” cùng các doanh nghiệp tham gia chuyến đi nhằm mục tiêu nghiên cứu mô hình phát triển kinh tế tư nhân gắn với chuyển đổi số và cải cách thể chế.

Đây cũng là một hành trình nhằm quan sát trực tiếp cách các quốc gia tổ chức xã hội số, ứng dụng công nghệ vào quản trị công, kết nối người dân với nhà nước bằng nền tảng dữ liệu, và nâng đỡ doanh nghiệp nhỏ – siêu nhỏ bằng chính sách thông minh.

Chuyến đi này không chỉ là cơ hội để tiếp cận với các bài học thực tiễn từ mô hình châu Âu, mà còn là bước chuẩn bị quan trọng cho việc viết tiếp hành trình lý luận – chính sách – đổi mới tư duy trong “Con đường tương lai”, trên tinh thần thực hiện 4 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị (Nghị quyết 57 về đổi mới cách nghĩ, cách làm, thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết 59 về mở rộng không gian phát triển thông qua hội nhập quốc tế sâu rộng; Nghị quyết 66 về cải cách mạnh mẽ công tác xây dựng và thi hành pháp luật, kiến tạo hành lang pháp lý thuận lợi; Nghị quyết 68 về thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế); đồng thời hưởng ứng lời kêu gọi "Thực hành tiết kiệm" của Tổng Bí thư Tô Lâm – tiết kiệm từ tư duy đến hành động, từ thể chế đến mô hình tổ chức xã hội.

Nhà văn, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn tặng Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tập 1 cuốn sách “Con đường tương lai”

Trên tinh thần kết nối giữa cải cách trong nước và hội nhập quốc tế, giữa đổi mới mô hình và tiết kiệm từ thể chế, Hội đồng sách “Con đường tương lai” đã nghiên cứu mô hình hợp tác xã điện tử và đưa vào nội dung trọng tâm trong tập 2 của bộ sách.

Theo đó, hợp tác xã điện tử đã được nghiên cứu như một giải pháp tích hợp thể hiện rõ ràng tinh thần của cả 4 nghị quyết trụ cột nói trên, đồng thời tạo ra một lối đi mới để thu hút đầu tư, nâng đỡ khu vực tư nhân và lan tỏa giá trị quản trị hiệu quả đến từng hộ kinh doanh nhỏ.

Hợp tác xã điện tử không đơn thuần là số hóa hợp tác xã truyền thống mà là mô hình được thiết kế lại từ nền tảng – với tài khoản số, ví con kết nối hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, quản trị minh bạch, và kết nối ngang hàng.

Trên cơ sở đó, hàng triệu hộ kinh doanh cá thể vốn đang gặp rào cản thể chế để phát triển thành doanh nghiệp có thể được tổ chức lại trong một cấu trúc mềm, năng động, và tiết kiệm chi phí vận hành nhà nước.

Thay vì yêu cầu mỗi hộ cá thể phải “lớn lên” thành một doanh nghiệp với bộ máy kế toán, thuế vụ, pháp lý độc lập và tốn kém, hợp tác xã điện tử cho phép họ chia sẻ hệ thống công nghệ, pháp lý, và tài chính dùng chung, giảm gánh nặng thủ tục hành chính, trong khi vẫn đảm bảo tuân thủ luật pháp và kết nối thị trường đáp ứng được các quy định của nhà nước.

Theo nhiều thống kê, hơn 60% hộ cá thể không còn đăng ký hoạt động thường xuyên, một phần vì chi phí tuân thủ quá cao so với quy mô kinh doanh.

Đó chính là chỗ “rò rỉ nguồn lực” trong nền kinh tế mà mô hình hợp tác xã điện tử có thể lấp đầy: Giảm chi phí của nhà nước cho quản lý từng đơn vị nhỏ lẻ bằng mô hình liên kết số hóa;

Tiết kiệm cho người dân nhằm cắt giảm chi phí kế toán, pháp lý, vận hành doanh nghiệp nhỏ; tiết kiệm thời gian nhằm mọi giao dịch, báo cáo, đăng ký đều có thể thực hiện trên nền tảng số của hợp tác xã; tiết kiệm nguồn lực xã hội (kết nối các hộ cá thể lại trong một mạng lưới cộng đồng chia sẻ cùng lớn lên trong một cấu trúc hỗ trợ nhau thay vì cạnh tranh khốc liệt).

Thanh Xuân