HSBC: Tác động thuế quan với Việt Nam nhẹ hơn lo ngại ban đầu

Bộ phận Nghiên cứu Đầu tư Toàn cầu HSBC vừa phát hành Báo cáo Vietnam at a glance, trong đó đánh giá tác động ban đầu của thuế quan đối với Việt Nam thời điểm hiện tại.

Xem xét dữ liệu thương mại và FDI, các chuyên gia nhận định các chỉ số kinh tế vĩ mô của Việt Nam đã có kết quả tốt hơn nhiều so với kỳ vọng.

Thị phần xuất khẩu các ngành hàng liên quan đến điện thoại của Việt Nam đã tăng mạnh trong 15 năm qua.

Hồi tháng 4, Việt Nam phải đối mặt với mức thuế 46% từ phía Mỹ. Tuy nhiên, sau nhiều vòng đàm phán, Việt Nam hiện đang nằm cùng nhóm thuế 19 - 20% giống như các thị trường mới nổi khác trong ASEAN, khiến tất cả đều quay trở về vạch xuất phát.

Xuất khẩu sang Mỹ hiện thậm chí còn tăng trưởng mạnh hơn so với năm 2024. Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ bình quân năm 2025 (tới hiện tại) đạt mức 28% so với cùng kỳ năm trước, nâng thị phần của Mỹ trong danh mục xuất khẩu của Việt Nam lên 32%.

Các chuyên gia nhận định mức tăng này đạt được một phần nhờ hoạt động đẩy nhanh đơn hàng đặt trước (frontloading), đặc biệt trong quý II khi các doanh nghiệp đổ xô xuất khẩu hàng hóa.

Tuy nhiên một điểm đáng lưu ý là những tác động của xu hướng này chưa giảm nhanh như dự đoán ban đầu. Trong khi hầu hết các nước trong khu vực đều ghi nhận sự tiết chế đáng kể trong hoạt động xuất khẩu sang Mỹ.

Để lý giải việc xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ mạnh mẽ hơn các quốc gia trong khu vực, các chuyên gia đã tiến hành phân tích cơ cấu hàng hóa.

Năm 2013, 60% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ thuộc các ngành công nghiệp sản xuất nhẹ, như dệt may, giày dép và sản phẩm đồ chơi. Khi đó, các sản phẩm điện tử chỉ chiếm tỷ trọng khiêm tốn 13%.

Tuy nhiên, xu hướng đã thay đổi khá nhanh và xuất khẩu điện tử đã ghi nhận mức tăng trưởng theo cấp số nhân. Xét theo tháng, tỷ trọng hàng điện tử từ mức từng chỉ bằng khoảng 1/7 so với nhóm hàng công nghiệp sản xuất nhẹ vào năm 2013, đã tăng lên gần tương đương vào năm 2024.

Từ đầu năm 2025, nhóm hàng điện tử đã vượt nhóm hàng công nghiệp sản xuất nhẹ để trở thành mặt hàng xuất khẩu hàng đầu sang thị trường Mỹ.

Các chuyên gia đánh giá điều này phù hợp với sự tiến bộ của Việt Nam trong việc nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị công nghệ. Kể từ khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung gia tăng, Việt Nam đã gia tăng vị thế trong khâu lắp ráp hoàn thiện đồ điện tử, chuyên về các sản phẩm điện tử tiêu dùng hoàn chỉnh. Nhờ sự đầu tư liên tục của Samsung từ sớm vào năm 2007, Việt Nam đã chuyển mình thành một trung tâm sản xuất lớn, đảm nhận một nửa sản lượng điện thoại thông minh của Samsung. Thị phần xuất khẩu các ngành hàng liên quan đến điện thoại của Việt Nam đã tăng mạnh từ mức gần như bằng không trong chưa đầy 15 năm.

Bên cạnh điện tử tiêu dùng, vai trò của Việt Nam cũng ngày càng trở nên quan trọng hơn trong sản xuất chip xử lý (ICs) - một phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn so với chỉ lắp ráp điện tử. Điều này nhờ vào đầu tư của Intel, công ty sản xuất 90% chip xử lý toàn cầu.

Ngoài thương mại, một chỉ số khác đáng chú ý là tình hình thu hút FDI. Việt Nam đã được hưởng lợi từ sự bùng nổ xuất khẩu do FDI thúc đẩy. Mặc dù vốn FDI cấp mới ghi nhận mức giảm 8% so với cùng kỳ từ đầu năm 2025 cho đến nay, quy mô FDI vẫn ở mức lớn đáng kể. Đặc biệt, dòng vốn FDI vào lĩnh vực sản xuất hiện xấp xỉ mức trung bình trước đại dịch, mặc dù giảm so với mức cao của cùng kỳ năm ngoái. Cơ cấu FDI cũng cho thấy bức tranh rõ nét về sự dịch chuyển. FDI từ Hàn Quốc giảm nhưng dòng vốn từ Trung Quốc đại lục và Mỹ đã tăng đáng kể để bù đắp một phần cho sự sụt giảm này.

“Nhìn chung, dường như tác động của thuế quan đối với nền kinh tế Việt Nam nhẹ hơn so với những quan ngại ban đầu. Tuy nhiên, vẫn cần lưu ý đến những rủi ro thương mại tiềm ẩn và có lẽ vẫn còn quá sớm để đánh giá mức ảnh hưởng. Cũng cần nhớ rằng phán quyết về thuế trung chuyển 40% và thuế theo ngành đối với bán dẫn vẫn chưa được đưa ra”, báo cáo chỉ rõ.

Đỗ Kiều