Hủ tục Trokosi: Trẻ em gái phải làm nô lệ tình dục, lao động khổ sai trọn đời
Tùy theo sự phân phó của thầy tế, một thiếu nữ có thể chỉ phải lo nấu nướng, dọn dẹp, nhưng cũng có thể trở thành người chịu trách nhiệm 'sinh con của thần' - một cách gọi khác của... nô lệ tình dục.
Con gái trả nợ thay, trở thành "nô lệ cho thần linh"
Ewe là dân tộc châu Phi, chủ yếu sống trong 2 quốc gia Ghana và Togo, sử dụng chung tiếng Eʋegbe.
Trong tiếng Eʋegbe, Trokosi là từ ghép từ 2 chữ: "tro - thần linh" và "kosi - nô lệ", mang nghĩa "nô lệ của thần linh".
Tín ngưỡng truyền thống của người Ewe là Voodoo, thờ phụng linh hồn. Họ quan niệm vạn vật trên đời đều có hồn, và vị thần tối cao cai quản mọi linh hồn là Nữ thần Mawu. Bà được hình dung như một người mẹ bao dung, hiền từ.
Theo truyền thuyết tôn giáo của người Ewe, Mawu có tất cả 7 người con. Người Ewe quan niệm, khổ là tại mình. Họ không đổ lỗi cho người khác mà cam chịu chấp nhận hết. Bất kể phạm tội lớn- nhỏ, nam giới Ewe đều tự trả giá. Nếu họ không thể trả hết tội nợ trong đời mình, thế hệ con cháu sẽ đứng ra gánh trách nhiệm trả thay.
Hủ tục của người Ewe quy định, con gái từ 10 tuổi trở lên có nghĩa vụ thay cha ông, cụ kỵ đền tội. Nếu một người đàn ông tộc Ewe bị cộng đồng quy kết là có tội, anh ta sẽ phải hiến con gái mới lớn của mình vào đền thờ, làm "nô lệ cho thần linh".
"Sinh con của thần", lao động khổ sai trọn đời
Những người đứng đầu các đền thờ thần linh của tộc Ewe thường là đàn ông, được gọi là thầy tế. Họ quản lý mọi thứ, chỉ đạo các Trokosi làm việc và phục dịch.
Tùy theo sự phân phó của thầy tế, một thiếu nữ có thể chỉ phải lo nấu nướng, dọn dẹp, nhưng cũng có thể trở thành người chịu trách nhiệm "sinh con của thần" - một cách gọi khác của... nô lệ tình dục.
Trong đền, các Trokosi lao dịch không chỉ trên các cánh đồng, trang trại, đem thu nhập kinh tế về cho nơi thờ phụng mà các thầy tế vắt kiệt sức lực của họ mà không trả một xu. Thậm chí, một số người còn bị đánh đập tàn nhẫn, đối xử vô cùng tệ bạc.
Cô gái nào chạy trốn hoặc bị chết, gia đình "mắc nợ" phải đưa đứa con gái khác vào thế chân. Đáng nói, họ không được phép bày tỏ thái độ bất mãn, mà phải biết ơn "sự độ lượng" này sâu sắc.
Những cuộc giải cứu
Thập niên 1980-1990, nhiều cha xứ châu Âu và nhà báo Ghana liên tục lên án bản chất tàn bạo của Trokosi. Các tổ chức bảo vệ trẻ em Ghana cũng vào cuộc, gây sức ép đòi hỏi chính phủ phải đưa ra giải pháp chấm dứt triệt để.
Năm 1998, Ghana thông qua dự luật "cấm thực hành nghi thức tôn giáo mang tính chất tàn ác". Các tổ chức quốc tế như NGO, UNICEF, FESLIM, CHRAJ… đã tìm mọi cách từ khuyến khích, thỏa thuận đến đe dọa… cứu hàng ngàn Trokosi khỏi số phận lao dịch trọn đời.
Năm 2010, FESLIM (Phong trào Giải phóng Nô lệ Tôn giáo) thực hiện cuộc giải cứu cuối cùng tại Đền Kadza Yevesi ở Aflao, Ghana, trả tự do cho 52 "nô lệ của thần linh".
Hiện nay, chưa có báo cáo phát hiện hành vi vi phạm nào. Dù vậy, các tổ chức nhân quyền ở Ghana vẫn chưa thể buông lỏng giám sát. Họ nhấn mạnh, Trokosi phải được xóa sạch hoàn toàn.
