Huawei, DeepSeek đang giúp Trung Quốc thoát lệ thuộc chip Mỹ

Khi công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo DeepSeek công bố mô hình nền tảng V3.1 vào cuối tháng 8, giới đầu tư vào Nvidia đã choáng váng. Cổ phiếu gã khổng lồ chip AI Mỹ sụt giảm khi thị trường bất ngờ trước thông tin công ty mới hai năm tuổi đang dịch chuyển sang hỗ trợ cho chip sản xuất trong nước.

Điều càng khiến họ lo lắng hơn là DeepSeek không đơn độc trong nỗ lực hiện thực hóa tham vọng AI của Trung Quốc mà không cần dựa vào công nghệ Mỹ.

Gần đây, Huawei (tập đoàn công nghệ đi đầu trong phong trào tự chủ của Trung Quốc) đã trình làng những sản phẩm mới nhất thuộc dòng chip Ascend và công bố phần cứng được thiết kế để mang lại sức mạnh điện toán đẳng cấp thế giới mà không cần chip Nvidia.

Đây là lần đầu tiên kể từ khi bị Mỹ đưa vào danh sách đen năm 2019 vì lý do an ninh quốc gia, Huawei công khai lộ trình phát triển chip. Khi niềm tin vào công nghệ nội địa ngày càng lớn, Trung Quốc đã kêu gọi các hãng công nghệ ngừng mua chip Nvidia dành riêng cho thị trường Trung Quốc, vốn được thiết kế nhằm tuân thủ các hạn chế xuất khẩu của Mỹ.

Cùng nhau, Huawei và DeepSeek đã trở thành biểu tượng cho khả năng phục hồi của Trung Quốc, chỉ ra các biện pháp kiểm soát thương mại từ Mỹ đã châm ngòi cho làn sóng đổi mới trong ngành AI nội địa, giúp cường quốc châu Á giành thêm lợi thế ở cuộc đua công nghệ với Mỹ.

Theo Gary Ng, Giám đốc kiêm nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ngân hàng Natixis Corporate and Investment Bank (Pháp), các hạn chế từ Mỹ là lực đẩy, còn tham vọng tự chủ của Trung Quốc là lực hút.

“DeepSeek sẽ tìm kiếm các lựa chọn thay thế chip, còn Huawei, với vai trò doanh nghiệp vô địch quốc gia, sẽ đóng vai trò chủ chốt”, Gary Ng nói.

Trọng tâm hiện nay là kế hoạch đầy tham vọng của Huawei cho dòng chip Ascend mới, mà Phó chủ tịch Eric Xu Zhijun mô tả là “nền tảng của chiến lược điện toán AI của Huawei”.

Theo Huawei, các thế hệ chip tương lai sẽ tăng gấp đôi sức mạnh điện toán mỗi năm, đồng thời hỗ trợ thêm nhiều định dạng dữ liệu, cải thiện khả năng sử dụng và mở rộng băng thông.

Ascend 950PR (chip thiết kế cho các tác vụ gợi ý và dự đoán) sẽ ra mắt vào quý 1/2026, tiếp đó là Ascend 950DT (tối ưu hóa cho giải mã và huấn luyện) vào quý 4/2026. Trong khi Ascend 960 và 970 dự kiến trình làng lần lượt vào quý 4/2027 và 2028.

Cùng với đó, Huawei còn giới thiệu các cụm siêu toán siêu nút được coi là “mạnh nhất thế giới”, gồm Atlas 950 và Atlas 960 SuperPoD, cùng Atlas 950 và Atlas 960 SuperCluster - có khả năng kết hợp tới 1 triệu bộ xử lý thần kinh (NPU), vốn được thiết kế để tăng tốc các tác vụ AI.

Theo ông Eric Xu Zhijun, những đổi mới này sẽ giúp Huawei “vượt qua hạn chế trong quy trình sản xuất chip tại Trung Quốc”.

“Huawei đang từng bước thu hẹp khoảng cách với Nvidia trong lĩnh vực bộ tăng tốc AI nhờ tận dụng lợi thế gốc rễ về mạng lưới”, Kevin Xu, nhà sáng lập quỹ đầu tư Interconnected Capital (Mỹ), nhận định.

Theo Charlie Zheng, nhà kinh tế trưởng của Samoyed Cloud Technology Group, các hệ thống mới mang lại lợi thế cho Huawei về sức chứa card (số lượng card xử lý có thể tích hợp trong một hệ thống) so với các sản phẩm có trên thị trường. Song về hiệu năng của từng chip đơn lẻ, Huawei vẫn tụt hậu khoảng một đến hai thế hệ so với Nvidia.

Samoyed Cloud Technology Group là hãng công nghệ Trung Quốc chuyên cung cấp dịch vụ điện toán đám mây, dữ liệu lớn và giải pháp AI.

Khoảng cách hiệu năng này có thể được giải quyết bằng kỹ thuật xếp chồng chip, phương pháp mà ông Nhậm Chính Phi (nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Huawei) từng nhắc đến. Trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 6, ông Nhậm Chính Phi cho biết chip Ascend có thể đạt hiệu năng tiên tiến nhờ các kỹ thuật như xếp chồng và gom cụm, dù hiện vẫn tụt sau một thế hệ so với các đối thủ Mỹ.

Dù xếp chồng chip mang theo nhiều thách thức, như tiêu thụ điện, hệ thống dây và độ tin cậy, nhưng công nghệ đang tiến bộ của Huawei đã thu hút sự chú ý trên toàn quốc, theo Charlie Zheng.

Khách tham quan tìm hiểu về hệ thống CloudMatrix 384 dựa trên chip AI Ascend của Huawei tại Hội nghị AI Thế giới năm 2025 tại Thượng Hải vào ngày 27.7 - Ảnh: Tân Hoa Xã

Huawei cũng đang thúc đẩy việc ứng dụng hệ thống CloudMatrix 384 ra mắt đầu năm nay, dựa trên kiến trúc Supernode384. Công ty dự định sử dụng chip 950DT trong Atlas 950 SuperPoD - hệ thống gồm 8.192 card, chiếm diện tích khoảng 1.000 m2, chứa 160 tủ máy - dự kiến ra mắt vào quý 4/2026.

Điều then chốt là chip Ascend được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả huấn luyện mô hình AI cho DeepSeek. Công ty khởi nghiệp có trụ sở ở thành phố Hàng Châu đang chuyển sang sử dụng nhiều chip nội địa hơn cho các mô hình AI của mình.

DeepSeek hướng tới chip nội địa

DeepSeek cho biết đã dùng hơn 2.000 chip Nvidia H800 để huấn luyện mô hình nền tảng V3, ra mắt tháng 12.2024. Phiên bản nâng cấp V3.1 được huấn luyện bằng phương pháp UE8M0 FP8 do DeepSeek tự phát triển, nhằm tận dụng tối đa hiệu suất phần cứng hiện có. Trong một bài đăng ngắn gọn trên mạng xã hội Weibo, DeepSeek tiết lộ rằng định dạng UE8M0 FP8 này “được thiết kế riêng cho thế hệ chip nội địa sắp ra mắt”, làm dấy lên đồn đoán về các nhà cung ứng tiềm năng.

Theo Su Lian Jye - nhà phân tích trưởng tại hãng nghiên cứu Omdia, “kiến trúc này được thiết kế đặc biệt để phù hợp với logic phần cứng của chip Trung Quốc, giúp mô hình AI vận hành mượt mà trên các phần cứng đó”.

Định dạng dữ liệu UE8M0 FP8 của DeepSeek V3.1 được đánh giá là “trụ cột then chốt để xây dựng hệ sinh thái AI độc lập và có thể kiểm soát” cho Trung Quốc - Ảnh: Shutterstock

Huawei cùng DeepSeek chưa công bố việc chip Ascend đã hoặc sẽ được dùng trong quá trình phát triển V3.1 hay các mô hình AI khác. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia phân tích dự đoán Huawei sẽ là một trong những nhà cung ứng phần cứng cho DeepSeek.

Theo kỹ sư Liu Jie tại một công ty phát triển GPU ở Thượng Hải, các cụm điện toán của Huawei sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong huấn luyện mô hình AI của DeepSeek thời gian tới. Ông cũng cho biết Huawei đã có kinh nghiệm áp dụng chip Ascend vào quá trình suy luận của các mô hình DeepSeek hiện có. Điều này cũng sẽ hỗ trợ cho việc huấn luyện mô hình AI mới.

Eric Xu Zhijun nhấn mạnh việc sử dụng chip Ascend trong vận hành mô hình suy luận DeepSeek-R1. “Từ khi DeepSeek-R1 ra mắt hồi tháng 1 đến ngày 30.4, các đội ngũ của chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ để đảm bảo khả năng suy luận của chip Ascend 910B và 910C đáp ứng nhu cầu khách hàng”, ông nói.

Eric Xu Zhijun cũng khẳng định tầm ảnh hưởng của DeepSeek với sáng kiến chip của Huawei: “Sau khi DeepSeek mở mã nguồn mô hình AI, khách hàng bắt đầu liên hệ với chúng tôi về nhiều vấn đề liên quan đến Ascend, đồng thời bày tỏ kỳ vọng cho tương lai.”

Kỹ sư Liu Jie bổ sung rằng DeepSeek có khả năng sẽ kết hợp nhiều chip nội địa để tối ưu hóa hiệu suất huấn luyện và giảm tiêu thụ điện năng. Ngoài Huawei, Cambricon Technologies, MetaX và Moore Threads cũng là những nhà cung ứng tiềm năng, bởi sản phẩm của họ hỗ trợ định dạng FP8 của DeepSeek, theo Su Lian Jye.

Nỗ lực vì mục tiêu tự chủ công nghệ

Các doanh nghiệp chủ chốt trong ngành điện toán AI của Trung Quốc đều đồng lòng theo đuổi mục tiêu quốc gia về tự chủ công nghệ. Tháng 7 vừa qua, Huawei đã tham gia Liên minh Đổi mới Hệ sinh thái Mô hình - Chip cùng nhiều công ty bán dẫn và AI Trung Quốc khác để thúc đẩy việc ứng dụng rộng rãi hơn các chip nội địa trong các dự án AI.

Một cái tên đáng chú ý khác là Cambricon, công ty chip AI trụ sở tại thủ đô Bắc Kinh, được thành lập năm 2016. Năm 2024, Cambricon đã vươn lên trở thành điểm sáng của ngành AI Trung Quốc, với cổ phiếu tăng gần 500%.

Được khích lệ bởi thông báo của DeepSeek và doanh thu tăng vọt, giới đầu tư đang đặt cược rằng chip AI của Cambricon sẽ thay thế chip Nvidia trong các trung tâm dữ liệu của Trung Quốc.

Tháng 8 vừa rồi, Cambricon công bố mức tăng trưởng doanh thu nửa đầu năm 2025 ngoạn mục 4.348% so với cùng kỳ 2024, đạt 2,88 tỉ nhân dân tệ (404 triệu USD) – kỷ lục kể từ khi niêm yết năm 2020. Công ty cho biết mức tăng này nhờ “mở rộng thị trường liên tục và hỗ trợ tích cực cho việc triển khai ứng dụng AI”.

Các hãng công nghệ lớn nhất Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh nỗ lực sử dụng chip nội địa trong hạ tầng AI của mình.

Tencent gần đây cho biết mảng điện toán đám mây của họ đã “hoàn toàn thích ứng với chip nội địa chủ đạo”, dù không tiết lộ thương hiệu cụ thể.

Trong khi đó, đơn vị thiết kế bán dẫn T-Head của Alibaba đã phát triển một chip AI chuyên dụng mới, được cho ngang ngửa chip H20 của Nvidia, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc đưa tin tuần trước.

Dẫu vậy, con đường hướng tới tự chủ hoàn toàn về điện toán AI của Trung Quốc vẫn đối mặt nhiều thách thức, đặc biệt liên quan tới hiệu quả hệ sinh thái phần mềm và năng lực sản xuất.

Câu hỏi then chốt đặt ra: Liệu các xưởng đúc chip của Trung Quốc như SMIC có thể sản xuất hàng loạt chip Ascend của Huawei với sản lượng tương đương TSMC hay không.

TSMC (Đài Loan) là hãng sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới, vốn đã ngừng hợp tác với Huawei từ năm 2020. Trong khi SMIC là hãng sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất Trung Quốc, đang chịu lệnh trừng phạt công nghệ từ Mỹ.

Charlie Zheng nói: “Các dây chuyền sản xuất theo quy trình 7 nanomet của Trung Quốc được ước tính sẽ cung cấp khoảng 600.000 - 700.000 chip AI vào năm 2026. Nếu cụm 1 triệu card của Huawei trở thành hiện thực, nó sẽ tiêu thụ tới 1/6 năng lực sản xuất hằng năm, tạo áp lực lớn lên sản lượng và hiệu suất của các nhà máy chế tạo chip nội địa”.

Kevin Xu cũng đặt câu hỏi: “Liệu kiến trúc siêu nút của Huawei có thể vận hành trơn tru, để nhiều chip hoạt động đồng bộ như một máy tính duy nhất hay không. Đây là điều tối quan trọng với huấn luyện AI quy mô lớn”.

Dù còn nhiều thách thức, Huawei vẫn quyết tâm tiến bước. “Công nghệ chip của chúng tôi hiện chậm hơn một đến hai thế hệ so với Nvidia và chúng tôi không thể dự đoán sẽ tụt lại bao nhiêu thế hệ trong tương lai. Thế nhưng, chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tìm ra một con đường mới”, Phó chủ tịch Eric Xu Zhijun nói trong cuộc phỏng vấn gần đây.

Sơn Vân