Hướng dẫn thống nhất, tạo thuận lợi trong triển khai thực hiện

Mâu thuẫn trong văn bản hướng dẫn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch

Quá trình triển khai Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi “về bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” cho thấy đang có vướng mắc. Đó là phản ánh của một số địa phương tại cuộc làm việc trực tuyến với Tổ công tác của Đoàn giám sát của Quốc hội “Việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025; giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025; phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030” liên quan đến lĩnh vực văn hóa.

Toàn cảnh cuộc làm việc trực tuyến giữa Tổ công tác, Đoàn giám sát của Quốc hội với các địa phương sáng 18.5.2023. Ảnh: H.Ngọc

Cụ thể ngay tại Hà Giang, đại diện tỉnh phản ánh, ở giai đoạn đầu triển khai dự án 6, các cơ quan chuyên môn vẫn lúng túng khi văn bản hướng dẫn nhiều, đội ngũ cán bộ mỏng, nên quá trình nghiên cứu, triển khai thực hiện còn chậm. Việc hoàn chỉnh các thủ tục, giấy tờ, hồ sơ liên quan đến đầu tư xây dựng, phân bổ vốn còn tốn nhiều thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân kinh phí đầu tư năm 2022. Đến nay, Hà Giang vẫn đang tiếp tục triển khai thực hiện.

Mặt khác, đại diện tỉnh Hà Giang cũng cho biết, đang có sự chồng chéo trong thực hiện Dự án 6 với Dự án 4 “về đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi các đơn vị và sự nghiệp công lập của lĩnh vực dân tộc”. Trong khi Dự án 4 quy định xây dựng nhà văn hóa cộng đồng, thì Dự án 6 lại quy định xây dựng nhà văn hóa, khu thể thao thôn bản. Tên gọi khác nhau đồng nghĩa những tiêu chí kèm theo cũng khác nhau, và có liên quan trực tiếp tới Hướng dẫn 1684/HD - BVHTTDL, ngày 28.4.2023, về “thực hiện dự án bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030”.

Trước đó, trong Hướng dẫn số 677/HD - BVHTTDL, ngày 3.3.2022 về “thực hiện dự án bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030”, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch không giao chỉ tiêu về mặt số lượng nhà văn hóa cộng đồng, mà trên cơ sở nhu cầu của các địa phương, vì mỗi địa phương có đặc thù riêng. Như tại Hà Giang có 192 xã nằm trong khu vực I, khu vực II và khu vực III; trong đó số xã khu vực III rất lớn, với 133 xã theo Quyết định số 861 của Thủ tướng Chính phủ, thì nhu cầu nhà văn hóa sinh hoạt cộng đồng của Hà Giang sẽ lớn hơn so với nhu cầu của các địa phương khác. Nếu Bộ giao cụ thể chỉ tiêu như hướng dẫn mới nhất - Hướng dẫn số 1684/HD - BVHTTDL thì chưa phù hợp. Trong khi đó, hướng dẫn triển khai thực hiện nội dung đầu tư lại áp dụng theo Thông tư số 06/2011/TT - BVHTTDL quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của nhà văn hóa - khu thể thao thôn, chứ không phải quy định về nhà văn hóa cộng đồng (?). Như vậy, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang mâu thuẫn chính trong văn bản hướng dẫn về nội dung này. Từ thực tế này, Hà Giang kiến nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần thống nhất lại để địa phương có cơ sở triển khai thực hiện.

Khó khăn về quỹ đất

Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, một số địa phương phản ánh, ở cấp xã chỉ có một cán bộ văn hóa xã, nhưng lại được giao quá nhiều đầu việc, nên rất quá tải và còn lúng túng trong triển khai thực hiện.

Liên quan đến tiêu chí số 6 về cơ sở vật chất văn hóa thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, hiện các tỉnh miền núi cũng gặp khó khăn về quỹ đất thực hiện đầu tư cơ sở văn hóa do không đúng quy chuẩn. Đại diện tỉnh Hà Giang cũng cho biết, theo Thông tư số 05/2021/TT - BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định tiêu chuẩn, định mức trang thiết bị tập huấn, thi đấu thể thao cho vận động viên, huấn luyện viên đội tuyển quốc gia và Thông tư số 06/2011/TT - BVHTTDL quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của nhà văn hóa - khu thể thao thôn, thì Hà Giang đang khó thực hiện do khó khăn về quỹ đất. Nếu đầu tư ở vùng trũng, thì tỉnh phải bồi đắp nền móng, khiến kinh phí đầu tư đội lên rất nhiều mới thực hiện được nội dung đầu tư thiết chế văn hóa thôn, xã, bảo đảm các tiêu chí của nông thôn mới.

Tương tự, với Thông tư số 15/2022/TT - BTC của Bộ Tài chính quy định quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi giai đoạn 2021 - 2030, các địa phương cũng gặp khó khăn khi mua sắm một số vật tư phục vụ cho lĩnh vực văn hóa. Cụ thể như nguồn kinh phí còn rất hạn chế, ước chừng có mấy chục triệu đồng để mua sắm vật tư, vật liệu phục vụ cho nhà văn hóa cộng đồng và đội văn nghệ quần chúng.

Đối với lĩnh vực văn hóa đặc thù, yêu cầu của Thông tư 15 là cửa hàng phải có đầy đủ chứng từ, hóa đơn để cung cấp các dịch vụ như trang phục truyền thống, cờ, quạt, trống... là rất khó đối với các tỉnh miền núi. Vì thế, Hà Giang mong muốn, Bộ Tài chính có quy định mở theo hướng chỉ quy định những mặt hàng mang tính đặc thù của địa phương để giúp cơ sở có thể triển khai mua sắm được trang thiết bị, vật tư cho nhà văn hóa, đội văn nghệ. Đơn cử, một chiếc khèn Mông trên thị trường hiện không có định giá cố định, nên rất khó để xác định giá trị - trong trường hợp này phải gọi thẩm định giá (?).

Cũng tại cuộc làm việc, đại diện tỉnh Hà Giang kiến nghị, Chính phủ quan tâm, tạo điều kiện bổ sung, bố trí nguồn lực cho những tỉnh đặc thù như Hà Giang - địa phương miền núi còn nhiều khó khăn. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục sửa đổi văn bản hướng dẫn để tạo sự thống nhất trong triển khai thực hiện, đồng thời tổ chức tập huấn cho cán bộ trực tiếp tại cơ sở để thực hiện "đúng", "trúng" các nội dung trong lĩnh vực văn hóa thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Ý Nhi