'Hướng đi bạc tỷ' từ mô hình tôm, cua sinh thái ở Cà Mau

Hơn 2 thập kỷ gắn bó với mô hình nuôi tôm sinh thái dưới tán rừng, ông Ngô Văn Tiền, ngụ ấp Gò Công Đông, xã Nguyễn Việt Khái, huyện Phú Tân cho hay gia đình ông chưa bao giờ lo đói. Ngay cả những khi thời tiết xấu, năng suất bị ảnh hưởng, con tôm vẫn mang lại lợi nhuận cao.

Hiệu quả nuôi tôm dưới tán rừng

Nhà ông Tiền bắt đầu triển khai nuôi tôm dưới tán rừng từ khoảng những năm 2000, khi cuộc sống của đa phần người dân vùng Gò Công Đông còn nhiều khó khăn. Cái lợi của nuôi tôm sinh thái dưới tán rừng là chi phí thấp, chất lượng sản phẩm vượt trội, nên giá bán cao.

“Gia đình tôi đã thực hiện mô hình nuôi tôm dưới tán rừng khoảng 25 năm, với hơn 5 ha đất rừng được giao khoán. Làm mô hình này được cái lợi là chi phí đầu tư thấp và hạn chế rủi ro. Sau khi trừ hết tất cả các chi phí, lợi nhuận mỗi năm của gia đình tôi đạt từ 200 đến 250 triệu đồng”, ông Tiền chia sẻ.

Nuôi tôm, cua sinh thái dưới tán rừng mang lại lợi ích kép về kinh tế, môi trường.

Tương tự, ông Trần Minh Trí, ngụ ấp Tắc Biển, xã Viên An Đông, huyện Ngọc Hiển cho hay gia đình ông triển khai mô hình nuôi tôm dưới tán rừng đến nay đã trên 30 năm, với 15 ha.

Dù năng suất không cao như những mô hình nuôi khác nhưng tỉ lệ rủi ro thấp, chi phí đầu tư ít, chất lượng tôm nuôi cao và ổn định. Sau khi trừ chi phí con giống, cải tạo nước, thuốc cá, sên vét,… lợi nhuận từ nuôi tôm của gia đình ông Trí đạt hơn 400 triệu đồng/năm.

“Ngoài nuôi tôm dưới tán rừng, tôi còn nuôi kết hợp các loài thủy sản khác như cua, cá, sò huyết,… giúp tăng thu nhập cho gia đình”, ông Trí hồ hởi cho biết thêm.

Đáng chú ý, những năm gần đây, mô hình nuôi tôm dưới tán rừng được các ngành chức năng, các địa phương và nhiều hộ nuôi tôm trên địa bàn tỉnh Cà Mau chú trọng phát triển, với sự tham gia của không ít HTX, tổ hợp tác trong vai trò liên kết, tổ chức sản xuất, kết nối tiêu thụ.

Đến nay, Cà Mau có khoảng 39.500 ha nuôi tôm dưới tán rừng, tập trung ở các huyện Ngọc Hiển 22.870 ha, Năm Căn 7.625 ha, Đầm Dơi 5.000 ha và Phú Tân 4.000 ha. Trong đó, có khoảng 19.000 ha, với gần 4.200 hộ nuôi tôm đã đạt các chứng nhận quốc tế.

Liên kết để thành công

Bên cạnh nuôi tôm, cua sinh thái dưới tán rừng, mô hình nuôi tôm sinh thái kết hợp trên đồng lúa cũng đang mở hướng đi mới cho nhiều nông dân, HTX ở Cà Mau.

Như ở xã Trí Lực, huyện Thới Bình đang trở thành một trong những thủ phủ nuôi trồng thủy sản ở Cà Mau, với tổng diện tích trên 2.900 ha, trong đó có 700 ha tôm - lúa sản xuất theo hướng sinh thái, hữu cơ.

Cách đây 5 năm, HTX Trí Lực liên kết với doanh nghiệp để triển khai mô hình tôm - lúa theo tiêu chuẩn ASC. Đến nay, chuỗi liên kết HTX - doanh nghiệp đã hỗ trợ hơn 450 hộ dân trong và ngoài địa bàn, với diện tích gần 565 ha sản xuất tôm - lúa đạt chứng nhận quốc tế ASC. Với chứng nhận này, con tôm và hạt gạo được xuất khẩu sang các thị trường tiêu thụ "khó tính".

Hàng năm, HTX cung ứng cho thị trường trên 10 tấn gạo mang thương hiệu riêng. Giá gạo của HTX bán khá cao và được khách hàng ưa chuộng với sản phẩm gạo chất lượng cao như ST24, ST25.

Ngoài sản xuất lúa, bà con còn thả tôm càng xanh, cua, cá để tăng thêm thu nhập. Đây được xem là mô hình sản xuất bền vững, hạn chế ô nhiễm môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, chất lượng sản phẩm được xuất khẩu đi nhiều thị trường khó tính như Mỹ, Nhật, EU…

Nuôi tôm sinh thái kết hợp trên ruộng lúa là chủ trương quan trọng của tỉnh Cà Mau.

Bà Trương Thị Kiều Diễm, thành viên HTX Trí Lực, cho hay gia đình bà có 4 ha đất, trước đây chủ yếu canh tác mía, thị trường bấp bênh, thương lái ép giá nên thu nhập không cao.

Từ khi tham gia vào HTX, thấy lợi ích của mô hình tôm - lúa, bà Diễm mạnh dạn chuyển đổi. Nhờ được hỗ trợ toàn diện từ đầu vào đến đầu ra, hiện mỗi ha tôm lúa của gia đình cho thu nhập trên 100 triệu đồng/năm. Đây là số tiền “không tưởng” khi còn canh tác mía.

“Làm tôm - lúa tưởng khó nhưng lại dễ, chỉ cần nắm vững kỹ thuật, tuân thủ nguyên tắc sản xuất sạch. Nhờ có HTX, mấy năm nay, chúng tôi sống khỏe lắm. Trong quá trình nuôi trồng, phát sinh dịch bệnh chỉ cần gọi cho HTX xin tư vấn, chuyện mua bán cũng dễ vì đã có HTX lo”, bà Diễm chia sẻ.

Hiện, tôm chất lượng cao của HTX Trí Lực được Công ty TNHH xã hội chuỗi tôm rừng Minh Phú cam kết thu mua với giá cao hơn giá thị trường 3.000 đồng/kg.

Trong khi đó, giống lúa ST24, ST25 hữu cơ được HTX bán cho 3 doanh nghiệp, gồm: Tấn Vương, Cỏ Mây và Gạo Ông Thọ, đạt tiêu chuẩn hữu cơ EU trên diện tích hàng trăm ha. HTX cũng xây dựng nhãn hiệu gạo an toàn Hoàng Yến phân phối ra thị trường nhằm tăng thêm thu nhập cho bà con.

Với chất lượng vượt trội, từ tháng 4/2020 đến nay, sản phẩm gạo sạch Hoàng Yến của HTX ngày càng khẳng định thương hiệu và được UBND tỉnh chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao.

“Thời gian tới, chúng tôi rất mong Nhà nước tiếp tục triển khai chính sách hỗ trợ HTX vay vốn lãi suất thấp, hỗ trợ đào tạo nhân lực… để HTX phát triển”, Giám đốc HTX Lê Văn Mưa bộc bạch.

Thêm nguồn lực hỗ trợ

Việc phát triển mô hình nuôi tôm sinh thái trên địa bàn tỉnh Cà Mau thời gian qua cho thấy đây là mô hình phát triển kinh tế bền vững, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa mục tiêu phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.

Xác định được lợi ích thiết thực mà loại hình nuôi tôm sinh thái mang lại, trong những năm qua, tỉnh Cà Mau đã chú trọng phát triển loại hình nuôi tôm sinh thái nhằm để tận dụng tiềm năng và lợi thế vốn có của địa phương để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm thủy sản.

Thời gian qua, tỉnh Cà Mau đã nhận được nhiều hỗ trợ từ các dự án của các tổ chức quốc tế trong phát triển nuôi trồng thủy sản. Hiện nay, Cà Mau có khoảng 80.000 ha rừng ngập mặn, trong đó có 30.000 ha nuôi tôm dưới tán rừng. Hiện có trên 19.025 ha được chứng nhận theo các tiêu chuẩn quốc tế. Năng suất bình quân đạt từ 250-300 kg/ha/năm.

Để phát triển loại hình nuôi tôm sinh thái một cách mạnh mẽ và bền vững thời gian tới, tỉnh Cà Mau đã chú trọng chỉ đạo như quy hoạch đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 chuyển toàn bộ gần 30.000ha diện tích nuôi theo hình thức tôm - rừng sang nuôi tôm sinh thái dưới tán rừng và trên 20.000ha nuôi tôm sinh thái được chứng nhận.

Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp tỉnh chú trọng nhân rộng nuôi tôm quảng canh kết hợp đa dạng đối tượng nuôi trên diện tích 100.000 ha, nuôi tôm sinh thái theo mô hình sản xuất luân canh lúa - tôm trên diện tích 43.000ha.

Trong Đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp tỉnh Cà Mau, ngành hàng tôm sinh thái được chọn lựa là một trong những ngành hàng tập trung ưu tiên phát triển và chú trọng phát triển chuỗi giá trị tôm sinh thái trên cả 2 lĩnh vực nuôi tôm dưới tán rừng ngập mặn và nuôi tôm luân canh trồng lúa.

Mỹ Chí