Hướng tới mô hình hải quan thông minh, hiện đại

Tăng tốc trong chuyển đổi số

Tại hội nghị, đại diện Ban Công nghệ thông tin và thống kê hải quan trình bày báo cáo về kết quả triển khai Nghị quyết 57, nhấn mạnh rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, Hải quan Việt Nam đã và đang nỗ lực chuyển mình để không bị tụt hậu. Nghị quyết số 57-NQ/TW được xem là kim chỉ nam giúp ngành hải quan tạo ra đột phá trong ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý và giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu.

Chi cục Hải quan Khu vực II chủ động hỗ trợ nghiệp vụ khi thực hiện sắp xếp bộ máy. Ảnh: TH

Ngay từ khi Nghị quyết được ban hành, Cục Hải quan đã phân công Ban Công nghệ thông tin làm đơn vị chủ trì nghiên cứu, xây dựng kế hoạch chi tiết và triển khai thống nhất trong toàn ngành. Quá trình này diễn ra khẩn trương với sự tham gia tích cực của các đơn vị trực thuộc. Các cán bộ, công chức ngành hải quan đã đồng lòng, quyết tâm thực hiện mục tiêu xây dựng hải quan số, hải quan thông minh, ứng dụng công nghệ cao vào quy trình nghiệp vụ.

Nhờ những nỗ lực này, Cục Hải quan đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Cụ thể như tự động hóa 100% thủ tục hải quan, nâng cao tốc độ thông quan hàng hóa; số thu ngân sách điện tử đạt 98,4%, giúp tối ưu hóa quy trình thu ngân sách nhà nước; ứng dụng công nghệ giám sát tự động, triển khai hệ thống định vị GPS cho hàng hóa vận chuyển; đầu tư vào công nghệ IoT và trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm nâng cao hiệu quả kiểm tra, phân tích rủi ro.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện Nghị quyết 57 cũng gặp một số khó khăn nhất định. Việc tái cơ cấu tổ chức theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW đã dẫn đến một số thay đổi trong bộ máy quản lý, đòi hỏi sự điều chỉnh linh hoạt. Bên cạnh đó, từ ngày 1.7.2024, cơ chế tài chính đặc thù của Cục Hải quan không còn được duy trì, khiến công tác đầu tư cho hạ tầng công nghệ gặp nhiều thách thức.

Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ nhấn mạnh rằng, việc cắt giảm thủ tục hành chính, số hóa quy trình hải quan, xây dựng hệ thống công nghệ thông tin tập trung là những nhiệm vụ cấp bách. Điều đó đòi hỏi các đơn vị chủ động rà soát, kiến nghị sửa đổi chính sách không còn phù hợp, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ vào từng khâu nghiệp vụ.

Một nhiệm vụ quan trọng khác được đặt ra là hoàn thiện cơ sở pháp lý cho mô hình quản lý hải quan hiện đại. Theo đó, Cục Hải quan đang chủ động rà soát, đề xuất sửa đổi Luật Hải quan và các văn bản liên quan để bảo đảm phù hợp với yêu cầu thực tiễn, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ quy định một cách dễ dàng hơn.

Kiện toàn tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động

Tại hội nghị, Cục Hải quan đã công bố Quyết định số 382/QĐ-BTC về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức mới của Cục Hải quan. Theo đó, từ ngày 1.3.2025, Cục Hải quan sẽ tổ chức theo mô hình 3 cấp từ Trung ương đến địa phương, bảo đảm hoạt động hiệu quả và thông suốt. Trong đó có 3 Phó Cục trưởng Cục Hải quan gồm ông Lưu Mạnh Tưởng, ông Âu Anh Tuấn và ông Trần Đức Hùng; 12 Trưởng ban thuộc Cục Hải quan và 20 Chi cục trưởng Hải quan khu vực trên toàn quốc.

Ngành hải quan chủ động các nhiệm vụ trọng tâm sau sắp xếp, kiện toàn bộ máy

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh rằng, việc sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu quả là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Việc tinh giản bộ máy không chỉ giúp nâng cao chất lượng hoạt động mà còn tăng cường khả năng phản ứng nhanh của hệ thống hải quan trước những biến động kinh tế, thương mại toàn cầu.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của đội ngũ lãnh đạo mới được bổ nhiệm, kỳ vọng họ sẽ phát huy kinh nghiệm và năng lực để đưa ngành hải quan bước vào giai đoạn phát triển mới, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển đổi số, cải cách hành chính và nâng cao năng lực quản lý rủi ro.

Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng thay mặt các cán bộ nhận nhiệm vụ mới, cam kết rằng với mô hình tổ chức mới, ngành hải quan sẽ tiếp tục đẩy mạnh cải cách, nâng cao chất lượng phục vụ doanh nghiệp, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động thương mại quốc tế. Đồng thời, tập trung vào việc xây dựng một hệ thống hải quan hiện đại, chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển kinh tế.

Cục Hải quan cũng đặt trọng tâm vào việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn (Big Data). Điều này không chỉ giúp đội ngũ cán bộ thích ứng với các yêu cầu mới của ngành mà còn đảm bảo hải quan Việt Nam có đủ năng lực cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới.

Với đội ngũ nhân sự được kiện toàn và chiến lược phát triển rõ ràng, ngành hải quan đang bước vào giai đoạn bứt phá trong chuyển đổi số, hướng tới một nền hải quan hiện đại, thông minh, minh bạch, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển kinh tế đất nước.

Thanh Điểu