Hướng tới sản xuất lúa giảm phát thải

Dự án GIC Việt Nam là một hợp phần của chương trình "GIC Xanh trong nông nghiệp và thực phẩm" do Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển Cộng hòa Liên bang Đức (BMZ) tài trợ. Với tổng vốn đầu tư 7 triệu Euro, dự án GIC Việt Nam là gói cam kết hỗ trợ kỹ thuật từ Chính phủ Đức được thực hiện trên 2 chuỗi giá trị gồm lúa gạo và xoài, triển khai tại 6 tỉnh, thành ĐBSCL gồm: An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang và Sóc Trăng.

Mục tiêu của dự án là hỗ trợ cải thiện thu nhập cho các hộ sản xuất nhỏ, tạo thêm việc làm, nâng cao khả năng chống chịu của các chuỗi giá trị lúa gạo và xoài thông qua các mô hình kinh doanh có tính cạnh tranh, đồng thời giảm thiểu tác động môi trường.

Kết quả từ dự án GIC Việt Nam và TRVC góp phần quan trọng vào đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa.

Số liệu từ các kỳ đánh giá dự án GIC, đến hết năm 2024 đã có hơn 20.000 nông dân được tiếp cận các kiến thức về đổi mới sáng tạo, những công nghệ và thực hành khác nhau trong canh tác lúa và xoài. Một số chỉ tiêu dự án tiến hành đánh giá trên mô hình sản xuất lúa cho thấy: lượng nước tiêu thụ giảm 28%, lượng phân bón hóa học giảm 8,6%, lượng phát thải khí nhà kính giảm 63% so với kịch bản sử dụng phương thức sản xuất truyền thống.

Số hộ trồng lúa đạt yêu cầu về giới hạn dư lượng tối đa thuốc bảo vệ thực vật theo tiêu chuẩn của Liên minh châu Âu tăng 21%. Kết quả đánh giá cũng chỉ ra rằng, những hộ áp dụng một số đổi mới sáng tạo mà dự án thúc đẩy đã thu được lợi nhuận trung bình cao hơn khoảng 8-11% so với những hộ không áp dụng.

Tại Đồng Tháp, dự án GIC được triển khai đã tập huấn và chuyển giao kỹ thuật cho hơn 6.000 nông dân với 80 hợp tác xã (HTX). Ông Trần Thanh Tâm, Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp) cho biết: Dự án đã tập huấn chuyển giao kỹ thuật về các giải pháp cho nông dân, lợi nhuận mà nông dân tham gia mô hình cao hơn 3 triệu đồng/ha, giảm chi phí hơn 2,9 triệu đồng, giảm giá thành sản xuất lúa 449 đồng/kg so với tập quán.

Theo đánh giá của Ban Quản lý dự án GIC tỉnh Đồng Tháp, nông dân tham gia các lớp học rất tích cực thảo luận, thực hành theo hướng dẫn của giảng viên. Nông dân, HTX quản lý tốt tài chính, thu gom rơm, tái sử dụng rơm hiệu quả, giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận trên cùng một đơn vị diện tích canh tác.

Ông Nguyễn Ngọc Hè, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ đánh giá: "Dự án GIC Việt Nam giúp thu nhập của các hộ sản xuất nhỏ được cải thiện rõ nét. Ngoài ra, có một kết quả vô cùng to lớn đó là tình cảm và sự hợp tác quý báu của Đại sứ quán Đức tại Việt Nam, Tổ chức Hợp tác phát triển Đức cùng các chuyên gia với các địa phương vùng ĐBSCL".

Theo ông Đồng Văn Cảnh, Giám đốc HTX New Green Farm (TP Cần Thơ), nhờ ứng dụng các giải pháp từ dự án mà thành viên trong HTX biết cách sử dụng rơm rạ sau khi thu hoạch lúa để trồng nấm rơm và ủ phân hữu cơ bán, tăng thêm thu nhập.

Ngoài dự án trên, Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc cũng tài trợ thực hiện dự án "Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững tại ĐBSCL", gọi tắt là TRVC. Dự án thực hiện tại An Giang, Đồng Tháp và Kiên Giang, thu hút 8 doanh nghiệp (DN) tham gia, triển khai trên diện tích hơn 6.100ha.

Bà Trần Thu Hà, Giám đốc dự án TRVC cho biết: Kết quả vụ hè thu năm 2024 cho thấy, lợi nhuận trung bình cho các nông dân ở Đồng Tháp là 64%, An Giang là 56% và Kiên Giang là 54%. Tổng lượng giảm phát thải gần 27.162 tấn CO2. Về hiệu quả xã hội, 100% DN tham gia thực hành lồng ghép các chính sách và thực hiện các biện pháp đảm bảo công bằng xã hội trong chính nội tại DN và tại các chuỗi liên kết ở các tỉnh thực hiện dự án.

Ông Lê Văn Thiệt, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho rằng những nỗ lực của các DN và nông dân tham gia dự án TRVC, góp phần xây dựng hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt nhằm gia tăng giá trị phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo.

Theo Bộ NN-MT, kinh nghiệm từ 2 dự án sẽ có đóng góp thiết thực cho việc triển khai thực hiện các đề án quan trọng của ngành nông nghiệp, đặc biệt là Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030".

Văn Vĩnh