Hụt hơi với kế hoạch phát tiền cho dân, Chính phủ Thái Lan đối mặt cơn thịnh nộ

“Tôi rất thất vọng và tức giận”, Rungthiwa, 34 tuổi, một công chức sống ở tỉnh Nong Bua Lam Phu, vùng đông bắc Thái Lan, chia sẻ. Cô từng trông chờ khoản tiền này để mua đồ dùng học tập cho con trai. “Chắc chắn tôi sẽ không bỏ phiếu cho họ nữa”, chị cho biết.

Hy vọng của Rungthiwa tan biến vào tháng trước, sau khi có tin kế hoạch này sẽ bị trì hoãn, dù đây là trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của đảng Pheu Thai. Điều này càng làm dấy lên nghi ngờ về khả năng phục hồi của nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á sau nhiều năm tăng trưởng yếu.

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra nói rằng, kế hoạch bị hoãn do mức thuế quan mới của Mỹ, nhưng các nhà phân tích cho rằng việc trì hoãn chương trình trọng điểm – vốn đã tiêu tốn 174 tỷ baht (5,3 tỷ USD) – là một rủi ro chính trị lớn.

“Không ai còn tin vào những gì họ nói nữa. Chính phủ phải giữ lời hứa với người dân từ khi tranh cử. Nếu không thực hiện được điều đã nói thì coi như xong”, ông Thanaporn Sriyakul, Giám đốc Viện Phân tích Chính trị và Chính sách độc lập, nhận định.

Phát ngôn viên chính phủ Jirayu Houngsub cho biết chính phủ vẫn còn thời gian trong nhiệm kỳ và khẳng định kế hoạch chỉ bị hoãn lại. Cuộc bầu cử tiếp theo còn cách hai năm. “Đến lúc đó, nếu kinh tế khá hơn, có thể sẽ có chương trình còn lớn hơn”, ông nói với Reuters.

Chương trình phát tiền mặt rất được lòng người dân Thái Lan. Một khảo sát vào tháng 5 của Viện Quản lý Phát triển Quốc gia cho thấy khoảng 60% trong số 1.310 người được hỏi ủng hộ việc tiếp tục triển khai, trong khi 46% nói họ sẽ tức giận nếu chương trình bị hủy bỏ.

“Tôi rất bức xúc. Tôi không nghĩ họ sẽ làm nữa. Kinh tế đang rất tệ”, bà Sathanee Siriphonchaikul, 52 tuổi, sống ở Bangkok, chia sẻ. Bà từng có ý định dùng khoản tiền này để mua máy giặt.

Theo chuyên gia phân tích chính trị Sukhum Nuansakul, sự thất bại của đảng Pheu Thai trong việc triển khai đầy đủ kế hoạch đã làm tổn hại đến uy tín của họ. “Dự án ví điện tử đã không hiệu quả. Người dân đã hy vọng sẽ nhận được và họ đã chờ đợi, nhưng cuối cùng không có gì”, ông nói.

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra. Ảnh: Bloomberg.

Tăng trưởng và nợ nần

Ba tháng sau khi ra mắt, kế hoạch kích cầu vẫn chưa thể thúc đẩy tiêu dùng, chủ yếu vì người dân dùng tiền để trả nợ, theo Thống đốc Ngân hàng Trung ương Thái Lan Sethaput Suthiwartnarueput.

Nợ hộ gia đình ở Thái Lan thuộc hàng cao nhất châu Á, chiếm 88,4% GDP.

Khi tranh cử, đảng Pheu Thai quảng bá chương trình này như một sáng kiến trị giá hàng tỷ USD nhằm phục hồi nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 và đạt tăng trưởng khoảng 5% mỗi năm.

Tuy nhiên, nền kinh tế trị giá 550 tỷ USD của Thái Lan chỉ tăng trưởng 2,5% vào năm ngoái, thấp hơn các nước láng giềng, và triển vọng năm nay còn ảm đạm hơn.

Kể từ khi triển khai chương trình vào tháng 9 năm ngoái, sau nhiều lần điều chỉnh và trì hoãn, chính phủ mới chỉ chi hơn 1/3 trong tổng số 450 tỷ baht (14 tỷ USD) dự kiến.

Đợt đầu tiên với 144,5 tỷ baht vào tháng 9/2024 được trao cho những người có thẻ phúc lợi và người khuyết tật; đợt thứ hai trị giá 29,9 tỷ baht được trao cho người cao tuổi vào cuối tháng 1 năm nay.

Các nhà sư Thái Lan đi khất thực lúc sáng sớm. Ảnh: Photopedia.

Theo khuyến nghị từ ngân hàng trung ương và cơ quan kế hoạch nhà nước, 157 tỷ baht dành cho các giai đoạn tiếp theo của chương trình sẽ được chuyển sang các dự án giúp nền kinh tế ứng phó với tác động của thuế quan của Mỹ.

“Cả hai bên đều yêu cầu chúng tôi xem xét lại, liệu số tiền này có thể được sử dụng cho những việc cấp thiết hơn là phát tiền điện tử hay không”, Thủ tướng Paetongtarn cho biết khi công bố việc trì hoãn.

Thái Lan sẽ phải đối mặt với mức thuế 36% từ Mỹ nếu không đạt được thỏa thuận giảm thuế trước hạn chót tháng 7; hiện tại, mức thuế tạm thời là 10%.

Tháng trước, cơ quan kế hoạch nhà nước đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế năm nay xuống còn 1,3-2,3%, cảnh báo tác động của thuế quan có thể kéo dài 2 năm.

Thu Loan

Theo Reuters