Hút thuốc lá - 'ngòi nổ' kích hoạt 'quả bom nổ chậm' trong não

Một “quả bom nổ chậm” trong não suýt cướp đi mạng sống của người đàn ông 54 tuổi ở Hà Nội đã được các bác sĩ Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương kịp thời tháo gỡ. Chỉ trong vài giờ sinh tử, ê-kíp phẫu thuật đã làm chủ kỹ thuật vi phẫu kẹp cổ túi phình động mạch não – một trong những thách thức lớn nhất của ngoại thần kinh và giành lại sự sống cho bệnh nhân.

Trước đó ngày 12/8, ông N.V.C (54 tuổi, ở Hà Nội) được đưa vào bệnh viện trong tình trạng rối loạn ý thức, kèm hội chứng tăng áp lực nội sọ điển hình.

Tại bệnh viện, kết quả chụp CT não khẩn cấp cho thấy bệnh nhân có xuất huyết dưới nhện lan tỏa hai bên - dấu hiệu điển hình của vỡ phình động mạch não. Kết quả chụp phim dựng hình mạch máu não xác định người bệnh có hai túi phình, trong đó túi phình động mạch thông trước đã vỡ, túi phình còn lại ở não trước kích thước nhỏ.

“Vỡ phình động mạch não là một cấp cứu tối khẩn cấp. Chỉ chậm vài giờ, nguy cơ tử vong rất cao”, Bác sĩ CKII Nguyễn Quang Thành, chuyên khoa Thần kinh – Sọ não, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương thông tin.

Trước tình trạng nguy kịch, ê-kíp phẫu thuật đã khẩn trương tiến hành vi phẫu kẹp cổ túi phình động mạch thông trước. Đây là kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi bác sĩ vừa tiếp cận chính xác mạch máu não, bộc lộ túi phình vừa kẹp đúng vị trí để ngăn chặn máu chảy, đồng thời bảo tồn tối đa các dây thần kinh và mạch máu xung quanh.

May mắn chỉ sau 2 ngày phẫu thuật, ông C tỉnh táo, giao tiếp được, rút máy thở và hồi phục tốt.

Bác sĩ Thành cho biết phình động mạch não là tình trạng thành mạch giãn phồng bất thường, hầu như không có triệu chứng cho tới khi vỡ, gây xuất huyết não và có thể dẫn đến các biến chứng nguy kịch như đột quỵ… Người bệnh có thể đột ngột đau đầu dữ dội như “búa bổ”, cứng gáy, nôn ói, lơ mơ, rối loạn ý thức, thậm chí hôn mê. Một số trường hợp chỉ được phát hiện tình cờ khi chụp MRI hoặc mạch não.

Nguy cơ cao gặp ở người có tiền sử gia đình, tăng huyết áp, béo phì, hút thuốc, uống rượu bia nhiều hoặc mắc bệnh nền làm yếu thành mạch. Túi phình càng lớn càng dễ vỡ, nhưng ngay cả túi nhỏ cũng có thể gây biến chứng nghiêm trọng như trường hợp ông C.

Qua trường hợp này, bác sĩ Thành khuyến cáo người dân nên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ. Với nhóm nguy cơ cao như có tiền sử gia đình bị phình hoặc vỡ phình mạch não, tăng huyết áp, hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều… cần được bác sĩ chuyên khoa tư vấn và chỉ định tầm soát mạch não theo định kỳ. Khi xuất hiện các triệu chứng cảnh báo như đau đầu dữ dội đột ngột, cứng gáy, rối loạn ý thức, cần đến ngay bệnh viện có chuyên khoa thần kinh - sọ não để được chẩn đoán và xử trí kịp thời. Việc kiểm soát huyết áp, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia là các biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ tổn thương thành mạch.

“Phình động mạch não không được phát hiện sớm giống như mang một ‘quả bom nổ chậm’ trong đầu. Tầm soát định kỳ là cách duy nhất để phát hiện và xử trí trước khi nó vỡ”, bác sĩ Thành nhấn mạnh.

Trong khói thuốc lá chứa hơn 7000 chất, có thể kể đến Nicotine, khí than (carbon monoxide) và nhựa thuốc. Trong đó có hàng trăm loại có hại cho sức khỏe, 69 chất gây ung thư, bao gồm chất gây nghiện và các chất gây độc, có cả Ammonia (sản phẩm tẩy rửa), thạch tím (thuốc giết kiến) và Formaldehyde (dung dịch dùng trong ướp xác). Không có một loại chất nào trong thuốc lá là an toàn.
Thuốc lá gây ra 90% trường hợp ung thư phổi, 75% các trường hợp phổi tắc nghẽn mãn tính và 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ. Ung thư phổi là kẻ giết người thầm lặng, cứ 10 người chết vì ung thư phổi có tới 9 người chết do hút thuốc lá.
Không chỉ người hút thuốc bị nguy hiểm mà người hít phải khói hút thuốc lá (hút thuốc là thụ động) cũng chịu ảnh hưởng nặng nề không kém. Ở người lớn, hút thuốc lá thụ động gây ung thư phổi, ung thư vú, các bệnh về tim mạch, bệnh động mạch vành, xơ vữa động mạch, dễ sinh non. Ở trẻ em, phơi nhiễm khói thuốc làm tăng nguy cơ mắc viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, hen suyễn, kém phát triển chức năng phổi,…

Minh Trang