Hủy quyết định không khởi tố, vụ nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long sẽ được lật lại ra sao?

Liên quan vụ nữ sinh Nguyễn Ngọc Bảo Trân tử vong do tai nạn giao thông, ngày 3/5, Viện trưởng VKSND tỉnh Vĩnh Long đã ban hành quyết định hủy quyết định không khởi tố vụ án của Cơ quan CSĐT Công an huyện Trà Ôn.

Phóng viên VietNamNet đã có cuộc trao đổi với luật sư Lê Ngọc Luân (Đoàn Luật sư TPHCM) về quy trình xử lý vụ việc theo pháp luật.

Dù không phải người đại diện pháp lý cho gia đình nạn nhân, nhưng là người theo dõi sát sao vụ việc nêu trên, ông nhận định ra sao về vụ án này?

Luật sư Lê Ngọc Luân: Qua các thông tin đã được công khai cho thấy tại thời điểm xảy ra tai nạn giao thông, việc không khởi tố tài xế là có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm được quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017).

Đó là hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, trong đó có việc gây tai nạn giao thông làm chết người có các mức phạt khác nhau như: Phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1-5 năm.

Trước đó, VKS và Tòa án huyện Trà Ôn xác định tài xế Trung vượt xe không đảm bảo an toàn, là lỗi hoàn toàn. Từ hai căn cứ này, việc không khởi tố tài xế là có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.

Còn cơ quan điều tra tỉnh Vĩnh Long kết luận: Do cháu bé điều khiển xe đạp không an toàn, không chú ý quan sát với xe cùng chiều phía trước (tức là xe đạp của bạn) dẫn đến ngã ra trước bánh xe tải và tài xế Trung không tránh kịp nên cán qua và khi chuyển hồ sơ lại về Công an huyện Trà Ôn, nơi này ra quyết định không khởi tố vụ án vì lý do “người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết”.

Đây là sai lầm, vì hành vi của tài xế Trung đã đáp ứng điều kiện cần và điều kiện đủ theo Điều 260 Bộ luật Hình sự để khởi tố. Điều kiện cần ở đây là “điều khiển phương tiện vi phạm quy định an toàn giao thông đường bộ” và điều kiện đủ là “gây chết người”.

Nếu đặt giả thiết cháu Trân vi phạm quy định giao thông đi chăng nữa, đây không phải là căn cứ để không khởi tố, mà chỉ dùng làm căn cứ xem xét giảm nhẹ một hình phạt cho tài xế Trung khi vụ án được xét xử vì lỗi một phần do bị hại, trường hợp này gọi là lỗi hỗn hợp.

Tài xế xe tải sẽ không chịu trách nhiệm khi có tai nạn xảy ra với điều kiện cháu Trân có lỗi hoàn toàn và tài xế xe tải đã điều khiển xe tuân thủ an toàn quy định giao thông đường bộ.

Ảnh dựng lại hiện trường vụ tai nạn khiến nữ sinh Trân tử vong. Ảnh: E.X

Thêm một chi tiết, hiện trường vụ án cho thấy đây là đường hẹp nên bắt buộc tài xế vượt phải quan sát kỹ khi nào thấy an toàn, không có chướng ngại vật phía trước, không có xe chạy ngược chiều trong đoạn đường định vượt mới được phép vượt theo quy định tại Điểm a, Khoản 5, Điều 14 Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Tuy nhiên, tài xế xe tải vẫn vượt dẫn đến hậu quả cán tử vong nữ sinh.

Công an huyện Trà Ôn lấy lý do “người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết” để không khởi tố là chưa phù hợp. Vì cháu Trân 14 tuổi không thuộc trường hợp và không đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự về hành vi “đi xe đạp vi phạm” nên ngay cả khi cháu tử vong, tài xế Trung vẫn phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật hiện hành.

Pháp luật chỉ quy định “nghi can, bị can, bị cáo” thực hiện hành vi nguy hiểm hay phạm tội chết mới đình chỉ khởi tố, còn trường hợp này cháu Trân không phải là nghi can, bị can.

Ông nhận định thế nào về diễn biến tiếp theo của vụ án?

Luật sư Lê Ngọc Luân: Sau khi Viện trưởng Viện KSND tối cao hủy Quyết định giải quyết khiếu nại số 55/VKS-QĐ có hiệu lực do Viện trưởng VKSND tỉnh Vĩnh Long ban hành ngày 14/3/2025 về việc giữ nguyên quyết định không khởi tố vụ án, Viện trưởng VKSND tỉnh Vĩnh Long ra quyết định hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án do Thủ trưởng CQĐT huyện Trà Ôn ban hành ngày 23/1/2025.

Tiếp theo, hồ sơ sẽ được chuyển cho cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiếp tục xác minh, xem xét ban hành 1 trong 2 quyết định: Không khởi tố vụ án nếu vẫn cho rằng tài xế xe tải không có dấu hiệu phạm tội; hoặc khởi tố vụ án, khởi tố bị can tài xế xe tải để xử lý.

Với những diễn biến mới đây từ Bộ Công an và VKSND tối cao, tôi cho rằng khả năng cao vụ việc sẽ được khởi tố.

Đặt hai tình huống: Một là, tài xế Trung không qua khỏi dù được bác sĩ hết sức cứu chữa và hai là, tài xế Trung phục hồi và khỏe lại, việc xử lý vụ án sẽ thế nào, thưa luật sư?

Luật sư Lê Ngọc Luân: Nếu tình huống thứ nhất xảy ra, sau khi CQĐT khởi tố vụ án, khởi tố bị can, CQĐT phải ra quyết định đình chỉ vụ án đối với bị can là tài xế xe tải. Lý do đình chỉ ở đây theo pháp luật quy định là: “Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết".

Với tình huống thứ hai, nếu tài xế khỏe lại hoặc không qua khỏi, các cá nhân, cơ quan có thẩm quyền cao nhất của tỉnh Vĩnh Long cũng phải xem xét làm rõ có hay không hành vi vi phạm (nếu vi phạm thì cố ý hay vô ý) trong việc ra quyết định không khởi tố trước đó và cá nhân ban hành quyết định giải quyết khiếu nại (nay đã bị VKSND tối cao hủy bỏ hoàn toàn).

Trong đó, phải làm rõ lý do vì sao ban đầu ban hành quyết định không khởi tố vụ án khi cho rằng nạn nhân mới 14 tuổi là “người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết”?; Rồi sau đó tiếp tục ra quyết định không khởi tố với lý do “không có sự việc phạm tội” và những cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lại tiếp tục bác đơn khiếu nại mà ông Phúc (bố cháu Trân) đã gửi với những nội dung phù hợp với các quy định của pháp luật, phù hợp với nhận định của Bộ Công an và VKSND Tối cao.

Từ đó, xử lý trách nhiệm (nếu có vi phạm) theo quy định của pháp luật.

Tại giai đoạn này, nếu CQĐT của VKSND tối cao phát hiện có dấu hiệu của hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp như: “Không truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội” hoặc “Làm sai lệch hồ sơ vụ án”, cơ quan này sẽ khởi tố vụ án để điều tra nhằm giải quyết toàn diện, triệt để và xử lý nghiêm minh những cá nhân vi phạm (nếu có).

Xin cảm ơn luật sư!

N. Huyền