Huy Thục và những ca khúc hào hùng thời chống Mỹ, cứu nước
Nhạc sĩ Huy Thục sinh ngày 22-12-1935 tại Chính Lý, Lý Nhân, Hà Nam. Trưởng thành từ Ðội nhi đồng Mai Hắc Ðế nổi tiếng của thủ đô, những ngày đầu Cách mạng Tháng Tám, Huy Thục sớm có ý thức sáng tác phục vụ sự nghiệp cách mạng. Toàn quốc kháng chiến, Huy Thục làm liên lạc viên cho một đơn vị bộ đội. Vốn say mê âm nhạc, Huy Thục tự mày mò sáng tác trên cây đàn măng-đô-lin theo kiểu "ghi nhạc bằng chữ".
Năm 1950, Huy Thục được cử đi học violon tại ban nhạc Hậu Hiên của nhạc sĩ Tạ Phước. Năm 1952, giặc Pháp càn quét lớn tại Hà Nam Ninh, xúc cảm mãnh liệt trước khí thế sục sôi đánh giặc của quân và dân ta, ông sáng tác tác phẩm đầu tay Chống càn bảo vệ xóm làng.
Năm 1956, Huy Thục thi vào Trường Âm nhạc Hà Nội (nay là Nhạc viện Hà Nội) và tốt nghiệp với tác phẩm âm nhạc không lời Vì miền nam và ca khúc Quê hương. Kế đó ông được cử đi học sáng tác tại Hungary. Về nước, ông tham gia giảng dạy ở Trường Nghệ thuật Quân đội. Ấp ủ dự định được ra mặt trận để chiến đấu và sáng tác, năm 1966, ông xung phong vào bộ đội và tham gia chiến đấu tại chiến trường miền nam. Mỗi tên làng, tên suối, tên sông như làng Vây, suối La La, xã Gio An; những Ðường 9, Khe Sanh, Quảng Trị, Thừa Thiên... với những chiến thắng vang dội đã "ào" vào những ca khúc của ông và vang lên hào sảng bất chấp sức mạnh của bom đạn Mỹ.
Sức sáng tạo của Huy Thục thật dồi dào. Dường như sau một trận đánh, sau mỗi cuộc hành quân ông lại cho ra đời một ca khúc, tiêu biểu là Tiếng hát trên đường quê hương, Chào đường 9 anh hùng, Cô gái Pa Cô... Nhiều sáng tác của ông được truyền kịp thời trên làn sóng Ðài Tiếng nói Việt Nam và dội lại chiến trường, cổ vũ, động viên mạnh mẽ hàng triệu con người đang đứng ở tuyến đầu chống Mỹ.
Xuyên suốt trong các sáng tác của Huy Thục là hình ảnh những người lính dũng cảm, tràn đầy lạc quan trong những trận chống càn bảo vệ xóm làng và trên đường hành quân...
Huy Thục là nhạc sĩ có số lượng sáng tác đồ sộ, nhất là ở giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Nhiều tác phẩm của ông để lại dấu ấn trong công chúng như: Kèn xuất trận (thơ Tô Ðức Chiêu), hợp xướng Hoan hô chiến sĩ Ðiện Biên, Tiến lên giành toàn thắng (chương I), vũ kịch Xô-viết Nghệ Tĩnh (viết cùng Nguyễn Thành và Lương Ngọc Trác...), Tiếng hát trên đường quê hương, Dòng suối La La, Tiếng đàn Ta lư, Bác đang cùng chúng cháu hành quân, Tiến lên chiến sĩ đồng bào (phổ thơ Bác Hồ), Ðợi (thơ Vũ Quần Phương)... Về khí nhạc, ông có độc tấu đàn bầu Vì miền nam, độc tấu trống dân tộc Nhịp điệu nước non. Ngoài ra, ông còn viết âm nhạc cho kịch nói, phim truyện, phim tài liệu. Ông đã cho xuất bản hai tuyển tập ca khúc và an-bum Tiếng đàn Ta lư.
Huy Thục vinh dự nhận Giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam (1993 và 1995), Giải thưởng Bộ Quốc phòng (1994), Giải thưởng Trung ương Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh (1980), Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học - nghệ thuật lần thứ hai (2000). Những tác phẩm âm nhạc mang hơi thở thời đại, cùng hòa nhịp với bước trưởng thành của cách mạng của Huy Thục đã khẳng định tài năng nghệ thuật của Huy Thục và sự gắn kết trọn đời của ông với âm nhạc cách mạng.
Trò chuyện cùng nhạc sĩ Huy Thục trong căn hộ nhỏ ở khu văn công Mai Dịch, tôi dường như được ông truyền cho lòng say mê, nhiệt huyết với âm nhạc và cuộc sống. Nhìn những tập ca khúc do ông sáng tác rồi tự chép tay một cách công phu, tôi cảm phục sự kiên nhẫn và lòng đam mê nghệ thuật của ông. Tình yêu người lính (100 ca khúc chọn lọc), Âm vang nỗi nhớ gần 400 bài (hai tập) và nhiều bản giao hưởng, hợp xướng như Bác đang cùng chúng cháu hành quân (giao hưởng), hợp xướng Tiếng hát Trường Sơn, Âm vang tiếng trống Ðông Sơn... là những bản thảo âm nhạc quý chưa xuất bản của ông. Nay đã bước sang tuổi 71 nhưng trong tâm người nhạc sĩ lão thành này vẫn đầy trăn trở và luôn cảm thấy "mắc nợ" với quê hương, với đồng đội, với những vùng đất mà ông đã đi qua...
Ông tâm sự: Người nhạc sĩ chỉ có khả năng gợi lên được những giai điệu âm nhạc gây xúc động lòng người bởi khi trong họ có ngọn lửa tình yêu với dân tộc, với đất nước, với đồng đội, đồng chí... Càng đi nhiều tôi càng cảm thấy cuộc sống này thật có ý nghĩa. Tôi luôn chắt chiu cảm xúc và ngọn lửa nhiệt tình để hy vọng cho ra đời nhiều ca khúc hay về người lính, về cuộc sống đang khởi sắc tưng bừng trên đất nước ta...
Âm thầm bên cây đàn piano cũ trong căn hộ nhỏ, người cựu chiến binh, nhạc sĩ lão thành ấy ngày ngày miệt mài tìm kiếm những nốt nhạc hay, những giai điệu đẹp cho đời...
