Huyết áp cao: Khi nào cần dùng thuốc và khi nào có thể kiểm soát bằng lối sống?

1. Khi nào cần dùng thuốc ngay để kiểm soát huyết áp hiệu quả và an toàn?

Nếu huyết áp ở mức từ 160/100 mmHg trở lên, hoặc một trong hai chỉ số vượt ngưỡng này, việc dùng thuốc là cần thiết.

Ở mức này, áp lực máu lên thành mạch đã đủ cao để gây tổn thương các cơ quan quan trọng như tim, não, thận và mắt.

Thuốc hạ huyết áp giúp nhanh chóng đưa chỉ số về mức an toàn, giảm đáng kể nguy cơ nhồi máu cơ tim, suy tim, đột quỵ và bệnh thận mạn tính. Một số trường hợp đặc biệt như người đã có bệnh tim mạch, tiểu đường hoặc tổn thương thận có thể được chỉ định dùng thuốc sớm hơn để bảo vệ cơ quan đích.

Thuốc hạ huyết áp khi được bác sĩ kê đơn, đó là biện pháp bảo vệ quan trọng giúp ngăn ngừa tổn thương tim, não và mạch máu.

2. Khi nào có thể thực hiện thay đổi lối sống trước?

Nếu huyết áp chỉ hơi cao (130 - 139/80 - 89 mmHg), bạn có thể chưa cần dùng thuốc ngay. Bác sĩ thường khuyến nghị thực hiện thay đổi lối sống trong 3 - 6 tháng, vì nhiều người có thể cải thiện huyết áp chỉ nhờ các biện pháp tự nhiên như:

- Giảm lượng muối trong chế độ ăn, hạn chế đồ hộp, thức ăn chế biến sẵn.

- Duy trì cân nặng hợp lý, giảm 5 - 10% trọng lượng cơ thể nếu đang thừa cân.

- Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần, giúp tim khỏe và mạch máu linh hoạt hơn.

- Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá, vì đây là hai yếu tố làm tăng nguy cơ co mạch và xơ vữa động mạch.

- Ăn uống cân bằng, tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và cá béo chứa omega-3.

Chỉ với các thay đổi này, huyết áp có thể giảm 5–10 mmHg mà không cần thuốc, một mức cải thiện có ý nghĩa lâm sàng rõ rệt.

3. Khi nào cần kết hợp thuốc và lối sống?

Trong trường hợp sau 3 - 6 tháng thay đổi lối sống mà huyết áp vẫn không đạt mục tiêu (dưới 130/80 mmHg ở người có bệnh tim hoặc tiểu đường, hoặc dưới 140/90 mmHg ở người khỏe mạnh), bác sĩ có thể chỉ định kết hợp thuốc.

Một số người phải dùng 2 hoặc nhiều loại thuốc để đạt hiệu quả ổn định, bởi huyết áp chịu ảnh hưởng của nhiều cơ chế khác nhau, từ co mạch, thể tích máu đến hoạt động của hormon như renin-angiotensin.

Tuy nhiên, ngay cả khi đã dùng thuốc, lối sống lành mạnh vẫn là nền tảng. Việc duy trì ăn uống và vận động hợp lý giúp giảm liều thuốc cần thiết ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Người cao huyết áp cần giảm lượng muối trong chế độ ăn, hạn chế đồ hộp, thức ăn chế biến sẵn.

4. Vì sao không nên tự ý ngưng thuốc?

Một sai lầm thường gặp là tự ý ngừng thuốc khi thấy huyết áp ổn định. Thực tế, việc ngừng đột ngột có thể khiến huyết áp tăng vọt trở lại, dẫn đến cơn tăng huyết áp cấp cứu, đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Nếu bạn mong muốn giảm liều hoặc ngừng thuốc, cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được hướng dẫn theo dõi và giảm liều dần dần, đồng thời tiếp tục kiểm soát huyết áp bằng chế độ ăn – tập luyện – giảm stress.

5. Lời khuyên của bác sĩ

Kiểm soát huyết áp là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì của người bệnh và sự đồng hành của bác sĩ. Mục tiêu cuối cùng không chỉ là đưa con số huyết áp về ngưỡng bình thường, mà còn là duy trì sức khỏe tim mạch, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Thuốc hạ huyết áp khi được bác sĩ kê đơn, đó là biện pháp bảo vệ quan trọng giúp ngăn ngừa tổn thương tim, não và mạch máu.

Người bệnh cần lưu ý:

- Không nên tự ý dùng hoặc ngừng thuốc khi chưa có chỉ định.

- Theo dõi huyết áp thường xuyên, đặc biệt ở người trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ (thừa cân, ít vận động, hút thuốc, đái tháo đường…).

- Giữ liên lạc định kỳ với bác sĩ để điều chỉnh liều và phát hiện sớm tác dụng phụ.

- Duy trì thói quen lành mạnh là "liều thuốc" hiệu quả nhất giúp bảo vệ tim mạch.

ThS. Nguyễn Manh Hùng