Hy Lạp chi 3,5 tỷ USD để mua chiến đấu cơ F-35

Hy Lạp đã xác nhận hôm 25/7 rằng họ sẽ mua lô tiêm kích tàng hình F-35 đầu tiên gồm 20 chiếc với chi phí khoảng 3,5 tỷ đô la.

Quyết định này là một bước quan trọng trong quá trình hiện đại hóa không quân Hy Lạp, hiện nước này đang mua các chiến đấu cơ mới nhằm thay thế cho máy bay cũ.

Động thái này của Hy Lạp cũng có sự cộng hưởng đặc biệt về mặt quan hệ căng thẳng của Hy Lạp với đối thủ khu vực và là thành viên NATO Thổ Nhĩ Kỳ.

Lockheed Martin xác nhận rằng Athens đã ký Thư chào hàng và chấp thuận (LOA) để hoàn thiện thương vụ mua 20 máy bay F-35A theo Chương trình bán quân sự cho nước ngoài của chính phủ Hoa Kỳ.

LOA cũng bao gồm tùy chọn mua thêm 20 máy bay, nâng tổng giá trị của thỏa thuận lên khoảng 8,6 tỷ đô la, theo Bộ Quốc phòng Hy Lạp. Máy bay sẽ được giao bắt đầu từ năm 2028.

“Chúng tôi rất vui mừng chào đón Hy Lạp vào dự án F-35,” Trung tướng Không quân Hoa Kỳ Mike Schmidt, giám đốc và giám đốc điều hành chương trình tại Văn phòng Chương trình chung F-35 cho biết.

“F-35 sẽ cung cấp khả năng đặc biệt cho Không quân Hy Lạp, xây dựng khả năng tương tác giữa các đồng minh của chúng tôi và tăng cường hiệu quả chiến đấu cho toàn bộ NATO", tướng Mike Schmidt nói thêm.

“Trong nhiều thập kỷ, Không quân Hy Lạp đã là đối tác của chúng tôi và chúng tôi rất vinh dự khi tiếp tục mối quan hệ đó khi Hy Lạp trở thành quốc gia thứ 19 tham gia chương trình F-35”, Bridget Lauderdale, phó chủ tịch kiêm tổng giám đốc chương trình F-35 của Lockheed Martin cho biết.

“F-35 là máy bay chiến đấu duy nhất phù hợp để tăng cường chủ quyền và năng lực hoạt động của Hy Lạp với các đồng minh”, bà Bridget Lauderdale nhấn mạnh.

Sự quan tâm chính thức của Hy Lạp đối với F-35 bắt đầu từ ít nhất là cuối năm 2020 khi có báo cáo rằng Athens đã chính thức yêu cầu Lầu Năm Góc cung cấp thông tin về việc mua từ 18 đến 24 máy bay tàng hình này.

Theo tờ báo Proto Thema của nước này, Thư yêu cầu chính thức (LOR) đã được Bộ Quốc phòng Hy Lạp gửi tới Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ vào tháng 11 năm 2020.

Tờ báo này cho biết họ đã có được một bản sao của tài liệu, trong đó có nội dung yêu cầu "mua ngay lập tức" máy bay F-35A mới hoặc cũ của Không quân Hoa Kỳ, hoặc có thể là cả hai.

Điều này hợp lý hơn nhiều về mặt chi phí và thời gian, dù xét về mặt năng lực các máy bay F-35 sản xuất sớm có sẽ có hiệu suất chiến đấu thấp hơn so với các bản hiện tại.

Nếu chọn F-35 Block 4 mới nhất dù mạnh hơn nhưng Hy Lạp sẽ mất nhiều thời gian để có thể đưa chúng vào trang bị.

Theo báo cáo, LOR ban đầu dự kiến sẽ giao ngay cho Hy Lạp các máy bay F-35 được sản xuất vào năm 2021 vốn đang biên chế cho không quân Mỹ.

Máy bay F-35 sẽ được đặt tại Andravida ở phía tây bắc bán đảo Peloponnese của Hy Lạp, nơi chúng sẽ được điều hành bởi Phi đoàn chiến đấu số 117, đơn vị trước đây biên chế F-4E Phantom.

Không quân Hy Lạp đang trong quá trình hiện đại hóa không quân khi bắt đầu đưa vào sử dụng máy bay chiến đấu đa năng Dassault Rafale do Pháp sản xuất vào đầu năm 2022.

Hy Lạp đặt mua 18 chiếc, trong khi 12 trong số đó là máy bay cũ của không quân Pháp và sáu máy bay còn lại là máy bay mới chế tạo.

Sáu máy bay Dassault Rafale mới khác sau đó đã được bổ sung, nâng tổng số lên 24 và có thông tin cho rằng có kế hoạch mua thêm ít nhất 10 máy bay loại này nữa.

Sau khi nhận các máy bay mới, Hy Lạp đã công bố kế hoạch bán cả máy bay F-16 đời đầu và ít nhất một số máy bay chiến đấu Mirage 2000, cũng như những chiếc F-4E Phantom cuối cùng, trong đó có một phi đội vẫn đang được sử dụng.

Máy bay F-16 và Mirage của Hy Lạp loại biên có thể hấp dẫn trên thị trường máy bay cũ và có báo cáo rằng những chiếc F-16 này có thể sẽ được chuyển đến Ukraine.

Quay trở lại với máy bay F-35 của Hy Lạp, diễn biến mới nhất này có phần trớ trêu trong câu chuyện dài về sự đối đầu giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ ở Biển Aegean .

Trước khi Hy Lạp ký hợp đồng với F-35, Thổ Nhĩ Kỳ đã có kế hoạch mua ít nhất 100 máy bay phản lực này trước khi bị loại khỏi chương trình vào năm 2019, sau khi từ chối hủy bỏ việc mua hệ thống phòng không S-400 từ Nga.

Vào tháng 10 năm 2020, tờ báo Estia của Hy Lạp thậm chí còn đưa tin rằng nước này có thể sẽ nhận được những chiếc F-35 mà Thổ Nhĩ Kỳ đã đặt hàng, trong đó có ít nhất 14 chiếc đã được chế tạo và sau đó bị giữ lại, tuy nhiên cuối cùng được chuyển giao cho không quân Hoa Kỳ.

Không còn nghi ngờ gì nữa, quá trình hiện đại hóa Không quân Hy Lạp chủ yếu hướng đến mục tiêu cân bằng sức mạnh quân sự với Thổ Nhĩ Kỳ ở phía đông Địa Trung Hải và những nơi khác .

Hy Lạp cũng có báo cáo rằng lực lượng vũ trang đặc biệt lo ngại về việc Thổ Nhĩ Kỳ triển khai S-400, điều này "có thể gây ra vấn đề trong hoạt động hàng ngày của không quân". Việc mua F-35 là một nỗ lực để chống lại điều này.

Ngoài mối đe dọa từ S-400, Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang sở hữu lợi thế về số lượng máy bay chiến đấu. Không quân Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ không nhận được F-35 — mặc dù có những dấu hiệu cho thấy lập trường của Washington có thể đang thay đổi về vấn đề này — thì họ còn sở hữu loại máy bay mới, bao gồm máy bay chiến đấu có người lái thế hệ mới TF Kaan, UAV trinh sát ANKA-3 và UAV chiến đấu Bayraktar Kizilelma.

Ankara cũng đã ám chỉ rằng họ có thể mua Eurofighter Typhoons, điều này sẽ bù đắp cho Rafale của Hy Lạp nhưng vẫn không thể sánh được với khả năng toàn diện của chiến đấu cơ F-35.

F-35 Lightning II là tiêm kích tàng hình thế hệ thứ 5 thứ 2 của Mỹ, sau F-22 Raptor. Dòng chiến đấu cơ tàng hình này được coi là xương sống trong quá trình phát triển máy bay chiến đấu tương lai của Mỹ nhờ cơ chế tàng hình tiên tiến.

Tiêm kích tàng hình này còn thể hiện sự lợi hại với khả năng tiếp liệu trên không, giúp mở rộng tối đa phạm vi hoạt động.

Dù là dòng tiêm kích một động cơ nhưng khả năng mang vác vũ khí của F-35 rất đáng nể, khi ở chế độ tàng hình chúng có thể mang theo 2,5 tấn, nhưng khi không ở chế độ tàng hình chúng có thể mang tối đa tới 10 tấn vũ khí.

Mặc dù bị nhiều tai tiếng, nhưng những kiểm nghiệm tập trận cho thấy F-35 là những chiến đấu cơ đáng sợ và có năng lực chiến đấu tuyệt vời.

Đối đầu với những tiêm kích thế kệ thứ 4 nổi tiếng như F-15 của Mỹ, Rafale của Pháp và Typhoon của Châu Âu, F-35 thường thắng ở thế áp đảo.

Trong thực chiến tại Afghanistan và đặc biệt tại Syria, chiến đấu cơ F-35 Lightning II cũng chứng minh đây là dòng chiến đấu cơ đáng gờm.

Hiện đã có hơn 1.000 chiếc F-35 Lightning II với các biến thể khác nhau đã được sản xuất, hiện chúng vẫn đang được các quốc gia tiếp tục đặt mua.

Việt Hùng