Hy Lạp chuyển hướng từ năng lượng xanh sang khai thác khí đốt ngoài khơi
Chính phủ Hy Lạp dường như đang thay đổi trọng tâm chính sách năng lượng, từ chuyển đổi xanh sang khai thác khí đốt tại biển Ionia.
Hình minh họa. Ảnh: AFP/TTXVN
Các tập đoàn năng lượng Mỹ đã bày tỏ sự quan tâm đến việc thăm dò khu vực này, đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai chính sách năng lượng của Hy Lạp.
Hy Lạp muốn trở thành cường quốc xuất khẩu năng lượng
Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis tuyên bố rằng đất nước ông có thể đóng vai trò hàng đầu trên thị trường năng lượng toàn cầu và trở thành nền kinh tế xuất khẩu năng lượng mạnh mẽ trong những năm tới.
Trong kịch bản này, khai thác khí đốt ở biển Ionia sẽ là một phần quan trọng. Ngày 26/1, ông Mitsotakis gọi sự quan tâm của tập đoàn năng lượng Mỹ Chevron đối với vùng biển phía tây Nam bán đảo Peloponnese là "một diễn biến quan trọng".
Trước đó, năm 2019, một tập đoàn dầu khí Mỹ khác là ExxonMobil cũng đã bày tỏ hứng thú và được cấp phép khoan thăm dò.
Các ước tính sơ bộ cho thấy, trữ lượng khí đốt tại khu vực biển phía tây Nam Peloponnese đến phía Nam đảo Crete có thể lớn tương đương với mỏ khí Zohr ngoài khơi Ai Cập – một trong những mỏ khí lớn nhất khu vực.
Theo Viện năng lượng Đông Nam Âu, tài nguyên khí đốt thương mại của Hy Lạp ước tính vào khoảng từ 2 đến 2,5 nghìn tỷ m³, đủ để đáp ứng 15% nhu cầu khí đốt của châu Âu.
Điều này đã thu hút sự quan tâm của các tập đoàn dầu khí Mỹ, đặc biệt khi chính quyền mới của Tổng thống Donald Trump khuyến khích mở rộng khai thác nhiên liệu hóa thạch với khẩu hiệu "Khoan đi, khoan nữa". Thủ tướng Mitsotakis dường như cũng hưởng ứng chính sách này khi ưu tiên cấp phép cho các công ty Mỹ.
Chính sách năng lượng Hy Lạp thay đổi ra sao?
Chỉ vài năm trước, Thủ tướng Mitsotakis từng cam kết mạnh mẽ với quá trình chuyển đổi xanh. Năm 2019, tại Đại hội đồng Liên hợp quốc, ông tuyên bố Hy Lạp sẽ đóng cửa tất cả các nhà máy nhiệt điện than trước năm 2028 và nâng tỷ lệ năng lượng tái tạo lên trên 90% tổng sản lượng điện quốc gia vào năm 2030. Sau Hội nghị Our Ocean lần thứ 9 tại Athens vào năm ngoái, chính phủ Hy Lạp thậm chí còn cam kết không cấp thêm giấy phép thăm dò dầu khí.
Tuy nhiên, sau đó, cuộc khủng hoảng năng lượng kéo dài hơn dự kiến, giá điện và khí đốt tăng vọt, cùng với sự trở lại của ông Donald Trump ở Nhà Trắng đã khiến Athens điều chỉnh chính sách. Giờ đây, Thủ tướng Mitsotakis quay sang ủng hộ khai thác khí đốt và sẵn sàng cấp thêm giấy phép khoan thăm dò, đặc biệt là cho các công ty Mỹ.
Việc Chevron tuyên bố quan tâm đến thăm dò khí đốt đúng vào ngày ông Trump nhậm chức cũng được xem là một động thái mang tính biểu tượng.
Mâu thuẫn với cam kết chuyển đổi xanh
Người dân Hy Lạp phản đối kế hoạch khoan dầu. Ảnh: picture alliance
Các tổ chức môi trường ở Hy Lạp đã chỉ trích mạnh mẽ động thái này, cáo buộc chính phủ đang thực hiện "tiêu chuẩn kép".
"Việc Chevron gấp rút quan tâm đến khai thác hydrocarbon tại Hy Lạp, kết hợp với phản ứng tích cực ngay lập tức từ chính phủ, cho thấy sự mâu thuẫn rõ ràng. Một chính phủ tự nhận là tiên phong trong chuyển đổi xanh lại sẵn sàng cấp phép cho khai thác dầu khí", tổ chức WWF Hy Lạp lên tiếng.
Những người dân ven biển, sống dựa vào du lịch và đánh bắt cá, cũng lo ngại về nguy cơ xảy ra thảm họa môi trường. Trong quá khứ, họ từng phản đối các dự án khoan thăm dò và có thể sẽ tiếp tục kiện lên tòa án để ngăn chặn dự án này.
Thứ trưởng Môi trường và Năng lượng Hy Lạp, bà Alexandra Sdoukou, đã lên tiếng trấn an người dân.
Trả lời trên kênh truyền hình quốc gia ERT, bà khẳng định rằng "các tập đoàn có nhiều năm kinh nghiệm trên toàn cầu sẽ không bao giờ mạo hiểm với những quy trình khai thác tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dầu khí ra biển".
Bà cũng nhấn mạnh rằng bảo vệ môi trường là ưu tiên hàng đầu của chính phủ, đồng thời khẳng định các cơ chế giám sát sẽ được tăng cường.
"Khai thác hydrocarbon sẽ tồn tại song song với các hoạt động khác như đánh bắt cá và du lịch. Vì vậy, chúng tôi sẽ giám sát chặt chẽ để đảm bảo không có sự cố nào xảy ra", bà nói.
Dù chính phủ và các tập đoàn năng lượng Mỹ quan tâm đến khai thác khí đốt, nhiều chuyên gia cho rằng sẽ mất ít nhất một thập kỷ để bắt đầu khai thác thực sự.
Ông Harry Tzimitras, chuyên gia về an ninh năng lượng và địa chính trị tại Trung tâm PRIO Cyprus, nhận định rằng trước khi khoan khai thác, các công ty dầu khí cần xem xét hàng loạt yếu tố:
Xác định trữ lượng thực tế: Việc thăm dò phải cho thấy có đủ khí đốt để khai thác thương mại. Tìm khách hàng mua khí đốt: Các công ty chỉ đầu tư nếu đã có hợp đồng mua bán dài hạn. Thuyết phục ngân hàng tài trợ: Các tập đoàn năng lượng chỉ đóng góp tối đa 30% vốn đầu tư, phần còn lại phải vay ngân hàng.
"Nếu Chevron và các tập đoàn khác quyết định khai thác khí đốt ở biển Ionia, và nếu người dân không thắng kiện để ngăn chặn dự án, thì ít nhất cũng phải mất 10 năm nữa mới có thể khai thác thực sự", ông Tzimitras nói với tờ DW.
Ông cũng lưu ý rằng từ năm 2011 đến nay, dù có nhiều tập đoàn quan tâm đến khoan dầu tại Hy Lạp và Síp, nhưng chưa có một mét khối khí nào được khai thác thực sự.
Tương lai năng lượng của Hy Lạp: Xanh hay hóa thạch?
Việc Hy Lạp chuyển hướng từ cam kết năng lượng xanh sang khai thác khí đốt cho thấy tác động mạnh mẽ của các yếu tố địa chính trị và kinh tế.
Dù chính phủ của Thủ tướng Mitsotakis hiện đang ưu tiên khí đốt, nhưng với sự phản đối của các tổ chức môi trường và quy trình khai thác kéo dài, tương lai của dự án này vẫn chưa chắc chắn.
Liệu Hy Lạp có thực sự trở thành một cường quốc xuất khẩu năng lượng hóa thạch, hay sẽ quay trở lại với chiến lược chuyển đổi xanh? Câu trả lời có lẽ chỉ rõ ràng sau một thập kỷ nữa.
