IMF cảnh báo những thách thức dai dẳng của kinh tế toàn cầu

Người dân mua sắm tại một chợ ở Quảng Tây, Trung Quốc. (Ảnh: THX/TTXVN)

Ngày 25/7, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã nâng nhẹ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2023 nhờ lĩnh vực dịch vụ ổn định trong quý 1/2023, song cảnh báo những thách thức dai dẳng đang làm giảm triển vọng trung hạn.

Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới mới nhất, IMF cho biết lạm phát đang chậm lại và căng thẳng trong lĩnh vực ngân hàng đã giảm bớt, song nền kinh tế toàn cầu vẫn phải đối mặt với nguy cơ suy giảm và tín dụng thắt chặt.

Dự báo tăng trưởng khả quan hơn

IMF dự báo mức tăng trưởng GDP thực tế toàn cầu là 3% cho năm 2023, tăng 0,2 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng Tư, nhưng vẫn giữ nguyên triển vọng cho năm 2024 cũng ở mức 3% do các nền kinh tế phát triển giảm tốc.

Các mức tăng trưởng này thấp hơn so với mức 6,3% đạt được năm 2021 và 3,5% vào năm 2022.

Dự báo tăng trưởng 2023-2024 hiện vẫn yếu hơn so với các tiêu chuẩn lịch sử và thấp hơn nhiều so với mức trung bình hàng năm 3,8% đạt được trong giai đoạn 2000-2019, phần lớn là do hoạt động sản xuất suy giảm ở các nền kinh tế tiên tiến và có thể duy trì ở mức này trong nhiều năm tới.

Nhà kinh tế trưởng Pierre-Olivier Gourinchas của IMF dự báo tăng trưởng của kinh tế toàn cầu 5 năm tới là gần 3%, có thể cao hơn. Đây là một sự suy giảm đáng kể so với tốc độ trước đại dịch COVID-19.

Ông cho rằng điều này có liên quan đến tình trạng già hóa dân số toàn cầu, đặc biệt là ở các quốc gia như Trung Quốc, Đức và Nhật Bản. Các công nghệ mới có thể tăng năng suất trong những năm tới, nhưng ngược lại, điều đó có thể gây xáo trộn thị trường lao động.

Trong báo cáo, IMF nâng dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ năm 2023 lên 1,8%, tăng 0,2 điểm phần trăm so với mức dự kiến đưa ra vào tháng Tư, nhờ lĩnh vực tiêu dùng tăng trưởng tốt trong quý 1 năm nay.

Theo IMF, thị trường lao động vẫn mạnh tại nền kinh tế lớn nhất thế giới góp phần tăng thu nhập thực tế và hoạt động mua bán phương tiện.

Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế Mỹ được dự báo giảm xuống 1% vào năm 2024, khi các khoản tiết kiệm được tích lũy trong thời đại dịch cạn kiệt và nền kinh tế mất động lực tăng trưởng.

Các nền kinh tế phát triển được dự báo tăng 1,5% vào năm 2023, tăng 0,2 điểm phần trăm so với mức dự báo hồi tháng Tư, và tăng 1,4% vào năm 2024.

Với thông tin tích cực gần đây của kinh tế Anh, IMF đã nâng dự báo tăng trưởng của nền kinh tế này năm 2023 lên 0,4%, thay vì giảm 0,3% như trong báo cáo công bố trước đó.

Tuy nhiên, IMF nhận định kinh tế Đức năm nay sẽ giảm 0,3%, mức giảm mạnh hơn so với mức 0,1% được dự báo trước đó. Như vậy, Đức là nền kinh tế duy nhất trong Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) năm nay có thể rơi vào suy thoái.

Các nước Khu vực sử dụng đồng euro dự kiến sẽ tăng trưởng 0,9% vào năm 2023 và 1,5% vào năm 2024, tăng 0,1 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng Tư.

Tăng trưởng của Nhật Bản cũng được điều chỉnh tăng 0,1 điểm phần trăm, lên mức 1,4% vào năm 2023, trong khi triển vọng cho năm 2024 không đổi ở mức 1%.

Cũng như dự báo tháng Tư, đa phần trong mức tăng trưởng của kinh tế toàn cầu năm nay là đến thị các nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển (EMDE) như Ấn Độ và Trung Quốc, khi hoạt động kinh tế ở các nền kinh tế phát triển chậm lại đáng kể trong năm nay và năm tới.

Các nền kinh tế EMDE được dự báo tăng 4% trong năm nay và 4,1% trong năm tới.

Mức tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc vẫn được giữ ở mức 5,2% trong năm nay. Mức dự báo tăng trưởng của Ấn Độ năm nay được nâng 0,2 điểm phần trăm lên 6,1%.

Những thách thức dai dẳng

Tuy nhiên, IMF lưu ý về khả năng cung cấp tín dụng bị hạn chế và nguy cơ gặp khó khăn về nợ có thể lan sang nhóm các nền kinh tế lớn hơn.

Theo IMF, thế giới hiện đang trong tình trạng tốt hơn, với quyết định của Tổ chức Y tế Thế giới về việc chấm dứt tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu liên quan đến COVID-19, cũng như chi phí vận chuyển và thời gian giao hàng hiện đã trở lại mức trước đại dịch.

Tuy nhiên, tổ chức tài chính toàn cầu này cũng cảnh báo các yếu tố cản trở tăng trưởng trong năm 2022 vẫn tồn tại, lạm phát vẫn ở mức cao đang làm xói mòn sức mua của các hộ gia đình, lãi suất cao hơn đã làm tăng chi phí đi vay và điều kiện tiếp cận tín dụng chặt chẽ hơn do căng thẳng trong lĩnh vực ngân hàng bùng phát vào tháng Ba.

IMF cũng chỉ ra thương mại quốc tế và các chỉ số về nhu cầu cũng như sản lượng sản xuất đều cho thấy sự yếu kém hơn, trong khi các khoản tiết kiệm được tích lũy trong thời kỳ đại dịch đang giảm ở các nền kinh tế tiên tiến, đặc biệt là ở Mỹ.

Trong khi những lo ngại trước mắt về tình hình của ngành ngân hàng - vốn nghiêm trọng hơn vào tháng 4/2023 - đã lắng xuống, thì sự hỗn loạn của ngành tài chính có thể tiếp diễn khi các ngân hàng trung ương tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ hơn nữa.

Tác động của lãi suất cao đặc biệt rõ ràng ở các nước nghèo, khiến chi phí đi vay cao hơn và hạn chế khả năng đầu tư ưu tiên. Do đó, thiệt hại về sản lượng so với dự báo trước đại dịch vẫn còn lớn, đặc biệt là đối với các quốc gia nghèo nhất thế giới.

Lạm phát giảm

IMF dự báo lạm phát toàn cầu sẽ giảm xuống 6,8% vào năm 2023 và 5,2% vào năm 2024, từ mức 8,7% của năm 2022.

Lạm phát cơ bản cũng sẽ giảm dần và đạt 6% vào năm 2023 và giảm xuống 4,7% vào năm 2024, từ mức 6,5% của năm 2022.

Người dân mua sắm tại một chợ ở London, Anh. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Ông Gourinchas cũng dự báo có thể phải đến cuối năm 2024 hoặc đầu năm 2025, lạm phát mới giảm về mức mục tiêu của các ngân hàng trung ương và chu kỳ thắt chặt tiền tệ hiện tại sẽ kết thúc.

Tuy nhiên, IMF cảnh báo lạm phát có thể tăng nếu xung đột ở Ukraine (U-crai-na) tiếp tục gia tăng, do lo ngại Nga rút khỏi Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen. Ngoài ra, nhiệt độ tăng cao hơn do hình thái thời tiết El Nino có thể đẩy giá hàng hóa tăng cao. Những rủi ro này có thể sẽ khiến lãi suất tăng cao hơn.

IMF cũng ghi nhận tăng trưởng thương mại thế giới đang giảm và sẽ chỉ đạt 2% vào năm 2023, trước khi tăng lên 3,7% vào năm 2024, thấp hơn nhiều so với mức 5,2% được đưa ra vào năm 2022.

Lãi suất vẫn tăng

IMF cho biết việc các ngân hàng trung ương tăng lãi suất chính sách để chống lạm phát tiếp tục ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế toàn cầu, dự báo thêm rằng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và Ngân hàng trung ương Anh dự kiến sẽ tăng lãi suất cao hơn dự báo được đưa ra hồi tháng 4/2023, trước khi cắt giảm lãi suất vào năm tới.

Tổ chức này cũng khuyến cáo các ngân hàng trung ương nên tiếp tục tập trung vào việc chống lạm phát, tăng cường giám sát tài chính và giám sát rủi ro, đồng thời khuyên cáo các quốc gia nên xây dựng bộ đệm tài chính để chuẩn bị cho những cú sốc tiếp theo và đảm bảo hỗ trợ cho những người dễ bị tổn thương nhất.

IMF lưu ý số liệu lạm phát cao có thể gây ra sự gia tăng đột ngột trong kỳ vọng của thị trường về lãi suất, điều có thể làm thắt chặt hơn nữa các điều kiện tài chính, gây căng thẳng cho các ngân hàng và tổ chức phi ngân hàng - đặc biệt là những tổ chức liên quan đến bất động sản thương mại.

Nhà kinh tế trưởng Gourinchas cũng cảnh báo sự phân mảnh của nền kinh tế toàn cầu do xung đột ở Ukraine và những căng thẳng địa chính trị khác vẫn là những rủi ro quan trọng, nhất là đối với các nền kinh tế đang phát triển. Điều này có thể dẫn đến nhiều hạn chế hơn đối với thương mại, đặc biệt là đối với các hàng hóa chiến lược như khoáng sản quan trọng, sự dịch chuyển vốn xuyên biên giới, công nghệ, người lao động và thanh toán quốc tế./.

Hồng Nguyên-Lê Minh (TTXVN/Vietnam+)